Dictionaries | References

   { ā }
Script: Devanagari

आ     

Puranic Encyclopaedia  | English  English
Ā   (आ) This word means Brahmā and also anādaravākya (a word showing disrespect). In the indeclinable form it means limit, anger and pain.

आ     

हिन्दी (hindi) WN | Hindi  Hindi
noun  हिंदी वर्णमाला का दूसरा अक्षर जिसे अ का दीर्घ रूप माना जाता है   Ex. आ का प्रयोग विशेषता आदि प्रदान करने के लिए उपसर्ग के रूप में होता है ।
ONTOLOGY:
मानवकृति (Artifact)वस्तु (Object)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
स्वराक्षर आ स्वर अक्षर आ
Wordnet:
ben
guj
kasآ
kok
mar
ori
sanआकारः
urdآ , آحرف

आ     

कोंकणी (Konkani) WN | Konkani  Konkani
noun  जाका अ चें दीर्घ रूप मानतात अशें कोंकणी वर्णमाळेंतलें दुसरें अक्षर   Ex. आ हो दुसरो वर्ण
ONTOLOGY:
मानवकृति (Artifact)वस्तु (Object)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
ben
guj
hin
kasآ
mar
ori
sanआकारः
urdآ , آحرف

आ     

A dictionary, Marathi and English | Marathi  English
.
vice versâ. आ वासणें To yawn or gape. 2 To be ready to devour; to open the mouth upon. 3 To cry out, peccavi; to beg for mercy: also to acknowledge subjection. Pr. नाक दबलें म्हणजे आ वासतो. आ वासून or पसरूनबसणें To sit eagerly expecting.

आ     

Aryabhushan School Dictionary | Marathi  English
The second vowel.
 m  Opening the mouth widely.

आ     

मराठी (Marathi) WN | Marathi  Marathi
noun  मराठी वर्णमालेतील स्वरातील दुसरे अक्षर ज्याला अचे दीर्घ रूप मानले जाते   Ex. आपासून दहा शब्द लिहा.
ONTOLOGY:
मानवकृति (Artifact)वस्तु (Object)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
आ अक्षर
Wordnet:
ben
guj
hin
kasآ
kok
ori
sanआकारः
urdآ , آحرف

आ     

भिल्ली भाषेंतील षष्ठीचा प्रत्यय . उ० उनाड पोयराआ हानोपेन = उनाड पोर्‍याचें लहानपण . - भिल्ली भाषेंतील गोष्टी ३० .
( संक्षेप ) पत्रव्यवहारांत मोठ्यानें लहानास लिहितांना आ ( आशिर्वाद या अर्थी ) लिहितात . जसें - कळावें हे आ० दंडवत बद्दलहि नुसता द लिहितात .
( आ अक्षर उच्चारतांना होणार्‍या ध्वनीचा अनुवाद व तोंडाचा आकार ) तोंड वासणें , उघडणें ; उघडलेलें तोंड . ( क्रि० करणें , पसरणें , वासणें ). तव सुप्रसाद मुदिरा इच्छितसे चातकी करुनि आ हे । - मोआ ४ . ८३ . ह्रदयें वाट पहाती मेघाची जेंवि करुनि आ शेतें । - मोशांति ३ . ६५ .
वर्णमालेंतील दुसरें अक्षर . याचा अक्षरविकास साधारण अ सारखाच झाला आहे .
उद्गा .
एक प्रत्यय . हा प्रत्यय सकर्मक क्रियापदांना लागला म्हणजे कर्तृत्ववाचक विशेषण तयार होतें . उदा० गोड बोलणें - गोडबोल्या ; वाटमारणें - वाटमार्‍या ; प्राण घेणें - प्राणघेण्या .
०वासणें   
खबुतर , मोर , इत्यादि पक्ष्यांस बोलावण्याचा शब्द .
संस्कृत शब्दाच्या मागे जेव्हां हें अक्षर उपसर्ग म्हणून लागतें तेव्हां त्याचे पुढील अर्थ होतात -( अ ) लघुता ; अल्पता ; कमीपणा . उ० ओष्णम = कोंबट ( उष्णम = कढत , ओष्णम = किंचित उष्ण - कोंबट ) ( आ ) व्याप्ति ; प्रसार ; वाढ . उ० आभोग = समृध्दि ; पूर्णता . ( भोग = सुख , आभोग = अधिक भोग , भोगाची वाढ ). ( इ ) उपक्रमा़ची मर्यादा ( अमूकपासून ). उ० आसमुद्रात = समुद्रापासून , आजन्मत := जन्मापासून , ( ई ) अवसानमर्यादा ; शेवटची , अंताची मर्यादा ( अमूकपर्यंत , पावेतों ) उ० आफलोदय = फलप्राप्ति होईपर्यंत ; आजानु = गुडघ्यापर्यंत ; आकर्ण ; आमरण = मृत्यूपर्यंत . ( उ ) अंतर्भूत व समाविष्ट मर्यादा . उ० आक्रमण ( क्रम = जाणें , चालणें , पाऊल टाकणें )= व्यापून टाकणें , आसकलात ब्रह्म = ब्रह्म वस्तुमात्र व्यापून आहे . ( आ + सकळ = सर्व ). ( ऊ ) अतिरिक्त ; अकारण , वाजवीपेक्षां अधिक ; निरर्थक ; द्विरुक्ति . उ० आभास , आघ्राण , आह्राद , आघात , ( भास , घ्राण , ह्राद , घात , याप्रमाणेंच अर्थ ). ( ए ) आ लावल्यानें शब्दाचा अर्थ वाढतो , मर्यादित होतो , बदलतो किंवा फिरविला जातो उ० आग्रह ( ग्रह = घेणें - घेतल्यानंतर त्यालाच चिकटून राहणें )= हेका . आचार ( चर = चालणें )= शास्त्राप्रमाणें वागणूक ठेवणें . आगमन ( गमन = जाणें )= जवळ जाणें , येणें . आमोद ( मोद = आनंद )= सुवास . आकृति ( कृति = कृत्य )= मूर्ति ; स्वरुप ; आकार .
( अनुमोदनार्थी ) होय ; बरें .
तोंड पसरणें ; आ करणें ; जांभई देणें .
खाऊन टाकण्यासाठीं तोंड उघडणें .
मदतीसाठीं याचना करणें . जसें - चीं चीं करणें , बें बें करणें ; दयेची याचना करणें ; आधीनता , अंकितपणा कबूल करणें ; शरण आलों म्हणून कबूल करणें . म्ह० नाक दाबलें म्हणजे आ वासतो .
०वासून   पसरुन बसणें - आशा धरुन , उत्कंठेनें बसणें .
०पसरणें   तोंड उघडणें ; पदार्थ खाण्यासाठीं आ करणें . ... आ ज्याला । कवळार्थ पसरिला ... - मोभीष्म १ . २४ .

आ     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
आ   1. the second vowel of the alphabet corresponding to the a in far.
आ  n. 2.ind. a particle of reminiscence, [Pāṇ. 1-1, 14] ; [Pat.]
आस्   also of compassion or pain [more correctly written 1. q.v.], and of assent, [L.] ([This particle remains unaltered in orthography even before vowels (which causes it to be sometimes confounded with 1.), [Pāṇ. 1-1, 14.] ])
आ  m. 3.m.N. of शिव, [L.]
grandfather, [L.]
आ  f. f.N. of लक्ष्मी, [L.]
आ   4. (as a prefix to verbs, especially of motion, and their derivatives) near, near to, towards (See आ-√ क्रम् &c.; in the वेद, of course, the prefix is separable from the verb; in a few cases, [RV. i, 10, 11 and v, 64, 5] , a verb in the imperative is to be supplied; with roots like गम्, या, and , ‘to go’, and 1. दा, ‘to give’, it reverses the action; e.g.आ-गच्छति, ‘he comes’; आ-दत्ते, ‘he takes’). (As a prep. with a preceding acc.) near to, towards, to, [RV.]
जोषम्   (with a preceding noun in the acc., as or व॑रम्) for, [RV.]
(with a following acc.) up to.... exclusively, [AitBr.]
(with a preceding abl.) from, [RV.] ; [AV.]
बहुभ्य आ   out of, from among (e.g., ‘from among many’), [RV.]
अस्मद् आ   towards (only in , ‘towards us’), [RV.]
(with a following abl.cf.[Pāṇ. 2-1, 13 & 3, 10] ) up to, to, as far as, [RV.] ; [AV.] &c.
from, [RV. i, 30, 21]
त्रिर् आ दिवस्   (with a preceding loc.) in, at, on [RV.] ; [AV.] (As an adv. after words expressing a number or degree) fully, really, indeed (e.g., ‘quite or fully three times a day’; महिमा॑ वाम् इ॑न्द्रा-ग्नी प॑निष्ठ आ॑,, ‘your greatness, O इन्द्र and अग्नि, is most praiseworthy indeed’, &c.), [RV.]
(after a subst. or adj.) ‘as, like’, (or it simply strengthens the sense of the preceding word), [RV.] , (after a verb), [RV. v, 7, 7] ; [KenaUp.]
आतश् च   (as a conjunctive particle) moreover, further, and (it is placed either between the two words connected [rarely after the second, [RV. x, 16, 11] , or after both, [RV. x, 92, 8] ] or, if there are more, after the last [[RV. iv, 57, 1 and x, 75, 5] ]; See also s.v.) In classical Sanskṛt it may denote the limit ‘to’, ‘until’, ‘as far as’, ‘from’, either not including the object named or including it (sometimes with acc. or abl. or forming an adv.) e.g.आ-मरणम् or आ-मरणात्, ‘till death’ [Pañcat.] (cf.आ-मरणा-न्त &c.)
आ-गोपाला द्विजातयः   , ‘the twice-born including the cowherds’ [MBh. ii, 531]
ROOTS:
गोपाला द्विजातयः
आ-समुद्रम्   or आ-समुद्रात्, ‘as far as the ocean’ or ‘from the ocean’ (but not including it)
ROOTS:
समुद्रम्
आ-कुमारम्   , ‘from a child’ or ‘from childhood’ or ‘to a child’ (cf.Lat.a puero), [MBh. iii, 1403]
ROOTS:
कुमारम्
आ-कुमारम् यशः पाणिनेः   , ‘the fame of पाणिनि extends even to children’
ROOTS:
कुमारम् यशः पाणिनेः
आ  mfn. आजानु-बाहुmfn. ‘one whose arms reach down to the knees’ [R. i, 1, 12]
आ   (See also आकर्ण- and आजन्म-)
आ  mfn. (cf.आ-जरस॑म्, आ-व्युष॑म्, आ-सप्तम, ओ-त्सूर्य॑म्.) Prefixed to adj. ([rarely to subst.; cf.आ-कोप]) it implies diminution, [Pāṇ. 2-2, 18] Comm. ‘a little’ e.g.आ-पिञ्जरmfn. a little red, reddish, [Ragh. xvi, 51]
आ   (See also आ-पक्व, ओ-ष्ण, &c.) Some commentaries (e.g.Comm. on [Ragh. iii, 8] ) occasionally give to in this application the meaning समन्तात्, ‘all through, completely’, as आ-नील, ‘blue all round.’

आ     

आ [ā]   The second letter of the Alphabet.
आ [ā]   1 Used as a particle or interjection showing (a) assent; 'yes', 'verily'. (b) Compassion (अनुकम्पा) 'Ah'. (c) Pain or regret (usually written आस् or अः q. v.), 'alas'. (d) Recollection (स्मरण). 'Ah', 'Oh'; आ एवं किलासीत् [U.6.] (e) But (used as a disjunctive conjunction). (f) And (used as a cumulative conjunction). (g) Sometimes used as an expletive; आ एवं मन्यसे. In all these senses आ is treated as a Pragṛihya vowel (does not form any Sandhi with a following vowel) [P.I.1.14.] (h) It shows 'anger' also.
(As a prefix to verbs and nouns.) (a) it expresses the senses of near, near to, towards, from all sides, all around (see the several verbs). (b) With verbs of motion, taking, carrying &c. it shows the reverse of the action; as गम् to go, आगम् to come; दा to give, आदा to take; नी to carry, आनी to bring.
(As a separable preposition with abl.) it shows either (a) the limit inceptive (अभिविधि), from, ever since, away from, out of, off, from among; आ मूलात् श्रोतुमिच्छामि [Ś.1;] बहुभ्य आ from out of many; आ जन्मनः [Ś.5.25] ever since (her) birth; आ मनोः [U.6.18.] (b) Or, it expresses the limit exclusive or conclusive (मर्यादा), till, until, upto, as far as, unto; आङ् मर्यादाभिविध्योः [P.II.1.13;] see अभि- विधि; आ परितोषाद्विदुषाम् [Ś.1.2] till the learned are satisfied; आ कैलासात् [Me.11] upto or as far as Kailāsa; ओदकान्तात् [Ś.4;] [U.1.37;] [V.2.2.] In this sense आ sometimes governs the acc.; शतमा जातीः upto a hundred births. (c) In both these senses आ frequently enters into compound, forming either Avyayībhāva comp. or compound adjectives; आबालं (or आ बालेभ्यः) हरिभक्तिः commencing with or including children; आमुक्ति (or आ मुक्तेः) संसारः Sk. till final emancipation; आमेखलम् [Ku. 1.5] as far as; आमरणम् Pt.1 till death; आगोपालं ननृतुः K.7 down to the cowherd; आगोपाला द्विजातयः including the cowherds. Sometimes the compound so formed stands as the first member of other compounds, सोऽ- हमाजन्मशुद्धानामाफलोदयकर्मणाम् । आसमुद्रक्षितीशानामानाकरथवर्त्मनाम् [R.1.5;] आगण्डविलम्बि [Ś.6.17;] आकर्णलम्बि [M.5.1.] (d) Used with loc. it has the sense of 'in', 'at' (mostly Ved.); गावो न यवसेष्वा [Rv.1.91.13.]
With adjectives (or sometimes with nouns) आ has a diminutive force; आपञ्जर a. Little red, reddish; आपिञ्जरा बद्धरजःकणत्वान्मञ्ज- र्युदारा शुशुभेऽर्जुनस्य [R.16.51;] आपाण्डुर a little white, whitish; आलक्ष्य [Ś.7.18.] slightly visible; आकम्पः gentle shaking; so आनील, आरक्त.
(As a separable adverb) आ chiefly occurs in the Vedas and means near, near to, or towards, there to, further; and also, even; in many cases it emphasizes the word which precedes it, and when placed after prepositions it strengthens their sense. आ प्रगृह्ये स्मृतौ वाक्ये परितापे पितामहे । घटे भावे च आऽस्तु स्यादव्ययं कोपपीडयोः । आङीषदर्थेऽभिव्याप्तौ सीमार्थे धातु- योगजे ॥ [Nm.]
आ [ā] आः [āḥ]   आः 1 N. of Śiva.
Grand father.
आः [āḥ]   1 = आस् q. v.
 N. N. of Lakṣmī (आ). or Brahman.
Speech.
Boundary. cf. आः स्वयंभूरिभो वाजी खेदः शंकरवासवौ । पारिजातः समः प्राज्ञो निवासश्चणकः सुतः ॥ [Enm.]

आ     

Shabda-Sagara | Sanskrit  English
आ   The second letter of the alphabet, corresponding to A long, as in far, and written in the Roman character Ā.
आ   ind.
1. A particle of reminiscence, (ah! oh!)
2. A conjunction disjunctive, (but)
3. A particle of compassion, (ah! alas!)
4. A conjunction copulative, (and.) This particle remains unaltered in orthography even before vowels.
आ   or आङ् A particle, and prefix to words, implying;
1. Diminu- tion, (a little.)
2. Limit inceptive, (from, from thence, or that time.)
3. Limit conclusive, (until, unto, as far as.)
4. Prefixed to verbs it extends or reverses their meaning, as रुह to rise, आरुह to ascend, to mount, and गम to go, आगम to come.
5. In composi- tion with nouns it forms indeclinables, either crude, as आजानु to the knee, or with the terminations of the objective or ablative case, as आसमुद्रं or आसमुद्रात् as far as to the ocean.
6. A particle of menace or of pain, (ah! alas!) this is more correctly written आस्
E. आप् to pervade, to obtain, and डाङ् affix, is dropped.
ROOTS:
आप् डाङ्
आ  m.  (आः) A name of MAHĀDEVA.
आ   ind. A particle of assent, yes, verily.
E. अम to go, क्विप् affix, be- comes
ROOTS:
अम क्विप्

Related Words

   आ अक्षर   आ हांखोजों जोबथानाय   अ आ येनातिल्याक अमर इत्याक?   आ हांखोजों जोबनाय   आ फाडणें   आ करणें   आ पसरणें   स्वराक्षर आ   स्वर अक्षर आ   आकारांत   आकारांती   आ धमकना   आ धृष्   आ पसरून बसणें   आ पहुँचना   आ वासणें   आ वासून   आ क्षर्   आ क्षिप्   आ टपकना   आ हू   अव आ इ   آ   आकारः            आकारान्त   مدفاصل   آ اَچَھر وول   আকারান্ত   ଆକାରାନ୍ତ   આકારાંત   ఆకారాంతమైన   ಆ ಕರಾಂತ್ಯ   ആ കാരാന്തമായ   crop up   pop up   दुडुवाक फातोरसुद्धां तोंड आ करता   नाक दाबलें कीं आ वासतो   नाक दाबले म्हणजे आ वासतो   insult   larn   அ எழுத்தில் முடியக்கூடிய   diss   pop   ਅਕਾਰਾਂਤ   learn   acquire   affront   आपिङ्गल   आच्   एक्ष्   a-hoe blade   आक्न   आहुतिष्टका   शुशुक्षणि   frequently in a   eventually in a   अकृत्स्न   आदर्तव्य   आदीदि   आदीधि   आनमम्   आनेतवै   आमि   आशङ्कितव्य   आशस्त   अनश्नान   आऋ   आऋञ्ज्   आऋध्   आकण्ठ   आघ्नीय   उपाकर्णय   आश्राव   आस्फुल्   कङ्गुक   कपिचूड   एणीनयन   कुवलया   घसा पसरणें   ह्वयन   ह्वयितव्य   ह्वाययितव्य   भदाड वासणें   डिगली   वृद्धबालक   आधिम्लान   आराखा   अविस्त्रां   आहवभूमि   continuous uniformity on subset a   आटीलक   आधूमन   आनमन   आमन्थ्   अनुचरा   अव्हावणें   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP