वक्र

{ vakra }

Puranic Encyclopaedia

VAKRA   A King in Ancient India. He is known by the name Dantavaktra. (For further details see under Daṇṭavaktra).

हिन्दी (hindi) WN

 noun  एक राक्षस   Ex. वक्र का वर्णन पुराणों में मिलता है ।

ONTOLOGY:

पौराणिक जीव (Mythological Character) ➜ जन्तु (Fauna) ➜ सजीव (Animate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

kas وکر

urd وَکَر

   See : कपटपूर्ण, ईर्ष्यापूर्ण, कूट, टेढ़ा, बाणासुर

प्राचीन चरित्रकोश

वक्र n.  करुष राजकुमार वक्रदंत ( दंतवक्र ) का नामांतर । यह द्रौपदी के स्वयंवर में उपस्थित था [म. आ. १८.२४*] ।

कोंकणी (Konkani) WN

 noun  एक राक्षस   Ex. वक्राचें वर्णन पुराणांनी मेळटा

ONTOLOGY:

पौराणिक जीव (Mythological Character) ➜ जन्तु (Fauna) ➜ सजीव (Animate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

kas وکر

urd وَکَر

   See : वांगडें, वांकडो

A dictionary, Marathi and English

   Crooked, curved, bowed, bent. 2 Of sinuous or devious course. 3 Of backward course, retrogressive, i.e. proceeding from Aries towards Pisces;--used of a planet. 4 fig. Fraudulent, tortuous, of dishonest principles or practice.

Aryabhushan School Dictionary

 a   Crooked. Of devious course; fraudulent.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 वि.  बाकदार , वाकडे ;
 वि.  प्रतिगामी , वक्रगती ( ग्रह ).

मराठी (Marathi) WN

 noun  एक राक्षस   Ex. वक्रचे वर्णन पुराणांत आढळते.

ONTOLOGY:

पौराणिक जीव (Mythological Character) ➜ जन्तु (Fauna) ➜ सजीव (Animate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

kas وکر

urd وَکَر

   See : वाकडा, वाकडा, बाणासुर

महाराष्ट्र शब्दकोश

  पु. प्रतिष्ठा . वकर पहा . यांत श्रीमंतांचा वक्र काय राहिला ? - ख १ . ४०७ . [ अर . वकार ]
 वि.  
   वांकडे ; वांकलेले ; बांकदार . - ज्ञा १३ . १०६० .
   नागमोडी चालीचा ; वळणावळणाचा .
   प्रतिगामी ; वक्रगति ( ग्रह ).
   ( ल . ) कपटी ; अप्रामाणिक स्वभावाचा , वागणुकीचा ; कुटिल . - क्रिवि . शत्रुत्वाने ; वांकड्या नजरेने . समर्थाचिया सेवका वक्र पाहे । - राम .
०गति  स्त्री. 
   नागमोडी मार्ग ; अशा मार्गाने जाणे .
   परागति ; मागे जाणे . उदा० एखाद्या ग्रहाने मेषापासून वृषभाराशीकडे न जातां मीन राशीकडे जाणे .
०गतिगामी वि.  
   प्रतिगामी . ( ग्रह )
   ( ल . ) वांकड्या चालीचा .
   भलत्याच वाटेने जाणारा .
०ता  स्त्री. 
   वांकडेपणा . तुझी तोडीन रे वक्रता । सात्विकता पाहे माझी । - एरुस्व ११ . ४ .
   ( संगीत ) मान वांकडी करुन गाणे .
०तुंड   मुख पु . गणपति . सरळ सोंड वक्रतुंड त्रिनयना । - आरती गणपतीची . - वि .
   वांकड्या तोंडाचा .
   तोंड वांकडे ( आंबट ) केलेला .
   तोंड एकीकडे फिरविलेला . जे तुझ्याविखी मूढ । तयां लागी तूं वक्रतुंड । - ज्ञा १७ . ४ . [ सं . तुंड = तोंड ]
०दृष्टि  स्त्री. 
   वांकडी , तिरपी दृष्टि ; तिरळेपणा .
   ( ल . ) अवकृपा ; विरुद्ध , दुष्ट भावाने पाहणे . - वि .
   तिरव्या डोळ्याचा ; चकणा ; काणा .
   मत्सरी ; देवादावा करणारा ; बरे न पाहणारा .
०पातळी  स्त्री. जिचा केवढाहि भाग सरळ पातळींत नसतो अशी पातळी . - महमा २ .
०पुरशीस  स्त्री. ( विचित्र समास ) उलट तपासणी , सवालजवाब . [ सं . वक्र + फा . पुरशीस ]
०रेषा  स्त्री. जिचा केवढाहि भाग सरळ नसतो अशी रेषा . - महमा २ . संस्था स्त्री . वांकडी असण्याची स्थिति ( पृथ्वीची ).
०स्वर  पु. ( संगीत ) आरोह अवरोह करतांना ज्या स्वरावरुन मागील स्वरावर गायक फिरतो तो स्वर . वक्रानन वि . वक्रतुंड पहा . वक्रानना तूं सुखदायका । - भूपाळी गणपतिची ४ . [ वक्र + आनन ] वक्रावलोकन न . चोरुन हळूच पाहणे ; वक्रदृष्टि . [ वक्र + अवलोकन ] वक्रिय वि . वांकडा . वक्रिमा पुस्त्री . वांकडेपणा . वक्री वि .
   ( ज्यो . ) विरुद्ध गतीने ( मेषाकडून मीनाकडे ) जात आहेसा दिसणारा ( ग्रह ). याच्या उलट मार्गी .
   वक्रदृष्टीचा ; मत्सरी ; शत्रुत्वाने वागणारा . वक्री येणे - जाणे - असणे - वक्रगति होऊन येणे इ० . वक्री होणे - ( कोणेकावर ) वक्रदृष्टि होणे . वक्रीक्रमण - न . ( ज्यो . ) ग्रहाने उलट जाणे ; वक्री होणे . वक्रिभवन - न . ( पदार्थ ) पदार्थांचे किरण एका पारदर्शक पदार्थांतून दुसर्‍यांत जात असतांना आपला सरळ मार्ग सोडून थोडेसे जे वांकडे होतात तो प्रकार . ( इं . ) रिफ्रॅक्शन . वक्रोक्ति - स्त्री .
   वांकडे , लावून बोलणे . कृपावंत कोप न धरावा चित्ती । छळूं वक्रोक्ति स्तुती करुं । - तुगा १५९० .
   एका शब्दालंकार . बोलणाराचा अर्थ एक असावा व दुसर्‍याने त्याचा दुसराच अर्थ घ्यावा असा प्रकार . उदा० आज माझे फार पोट भरले अस मी त्यापाशी बोललो असतां , भरले असले तर धुवून टाक अशी तो वक्रोक्ति बोलला . ऐकोनि वक्रोक्ति छंद बंध । - एभा २५ . ८७ .

नेपाली (Nepali) WN

   See : कपटपूर्ण, ईर्ष्यापूर्ण, बाङ्गोटिङ्गो

A Sanskrit English Dictionary

वक्र  mfn.  a mf( आ)n. crooked, curved, bent, tortuous, twisted, wry, oblique, [AV.] &c. &c.
   curled, curly (as hair), [AV.] &c. &c.
   having an apparently backward motion, retrograde (said of planets), [Sūryas.]; [Var.] &c.
   (in prosody) long (the form of the long mark being curved)
   crooked in disposition, cunning, fraudulent, dishonest, evasive, ambiguous, [KaṭhUp.]; [MBh.] &c.
   hostile, cruel, malignant, inauspicious, [Kāv.]; [Kathās.]; [Sāh.]
वक्र  m.  m. a nose, [L.]
   the planet Mars, [VarBṛS.]
   the planet Saturn, [L.]
पर्पट   a partic. drug (= ), [L.]
    N. of रुद्र, [L.]
   of the असुर बाण, [L.]
वक्त्र   of a prince of the करूषs, [MBh.] ( v.l.)
   of a राक्षस, [R.]
चक्र    pl. N. of a people, [VP.] ( v.l.)
वक्र  n.  n. the winding course of a river, the arm or bend of a stream, [ŚvetUp.]
   the apparent retrograde motion of a planet, [MBh.]; [Hariv.]; [VarBṛS.]
   a form of fracture (when a bone is bent or only partially broken), [Suśr.]
वक्त्र    w.r. for .
वक्र    b &c. See p. 910, col. 3.

The Practical Sanskrit-English Dictionary

वक्र [vakra]   a.
   Crooked (fig. also), bent, curved, winding, tortuous; वक्रः पन्था यदपि भवतः प्रस्थितस्योत्तराशाम् [Me. 27;] [Ku.3.29.]
   Roundabout, indirect, evasive, circuitous, equivocal, ambiguous (as a speech); किमेतैर्वक्रभणितैः [Ratn.2;] वक्रवाक्यरचनारमणीयः ...... सुभ्रुवां प्रववृते परिहासः [Śi.1.12;] see वक्रोक्ति also.
   Curled, curling, crisped (as hair).
   Retrograde (as motion).
   Dishonest, fraudulent, crooked in disposition.
   Cruel, malignant (as a planet); वक्राः स्युः पञ्चषष्ठेऽर्के अतिवक्रा नगाष्टगे । नवमे दशमे चैव जायते सहजा गतिः ॥ Jyotistattvam.
   Prosodially long.
   क्रः The planet Mars.
   The planet Saturn.
  N. N. of Śiva.
  N. N. of the demon Tripura.
   A nose.
   क्रम् The bend or arm of a river.
   Retrograde motion (of a planet).
   A form of fracture. -Comp.
-अङ्गम्   a crooked limb.
   (ङ्गः) a goose.
   the ruddy goose.
   a snake.-आख्यम् tin.
-इतर a.  a. straight.
-उक्तिः  f. f. a figure of speech consisting in the use of evasive speech or reply, either by means of a pun, or by an affected change of tone; Mammaṭa thus defines it: यदुक्तमन्यथा वाक्यमन्यथा- न्येन योज्यते । श्लेषेण काक्वा वा ज्ञेया सा वक्रोक्तिस्तथा द्विधा [K. P.9;] for example see the opening stanza in Mu. (धन्या केयं स्थिता ते &c.).
   equivocation, insinuation, inuendo; सुबन्धुर्बाणभट्टश्च कविराज इति त्रयः । वक्रोक्तिमार्गनिपुणाश्चतुर्थो विद्यते न वा ॥.
   sarcasm.
-कण्टः   the jujube tree.-कण्टकः the Khadira tree.
-कीलः   a curved iron for striking an elephant.
-खड्गः, -खड्गकः   a sabre, scimitar.
-ग, -गत a.  a. having a retrograde motion (as a planet).-गति,
   winding, meandering.
   fraudulent, dishonest. (-तिः f.) a crooked or tortuous motion, winding gait.
-गुल्फः, -ग्रीवः   a camel.
-चञ्चुः   a parrot.
-तालम्, -ताली   a particular wind-instrument.
   तुण्डः an epithet of Gaṇeśa.
-दंष्ट्रः   a boar.
-दृश् a.  a. looking obliquely, squinting.
   squint-eyed, squinting.
   having a malignant or evil look.
   envious. (-f.) squint, an oblique look. -घीa. dishonest, deceitful.
   नक्रः a parrot.
   a low man.
-नासिकः   an owl.
-पदम्   a cloth marked with various patterns.
-पुच्छः, -पुच्छिकः   a dog.
-पुष्पः   the Palāśa tree.
-प्लुत a.  a. leaping in curves.
-भणितम्   prevarication, evasion.
   भावः crookedness.
   deceit.
-रेखा   a curved line.-वक्त्रः a hog.
-संस्थ a.  a. placed transversely.

Shabda-Sagara

वक्र  mfn.  ( -क्रः-क्रा-क्रं)
   1. Crooked, curved, bowed or bent.
   2. Cruel, malignant.
   3. Dishonest, fraudulent.
   4. Indirect, evasive.
   5. Long, (in prosody.)
  n.  ( -क्रं)
   1. The winding course of a river or waterfall, the arm or bend of a stream.
   2. The retrogade motion of a pla- net.
   3. A species of the Anushṭubh metre.
  m.  ( -क्रः)
   1. A name of SATURN.
   2. The planet MARS.
   3. RUDRA or ŚIVA.
   4. The demon TRIPURĀ.
    E. वकि to go crookedly, रक् Unādi aff.

ROOTS:

वकि रक्

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 adjective  यस्मिन् अङ्काः सन्ति।   Ex. वयम् एकस्मात् वक्रात् मार्गात् समस्थलम् आगताः।

MODIFIES NOUN:

वस्तुः

SYNONYM:

कुटिल अराल

Wordnet:

asm কেঁকুৰিযুক্ত

bd गिदिंनाय गोनां

ben মোড়যুক্ত

guj વળાંકવાળું

kan ಅದಲು ಬದಲು

kas موڑٕ دار

kok मोडणाचें

mar नागमोडी

mni ꯊꯦꯛꯐꯝ꯭ꯂꯩꯕ

nep मोडदार

pan ਮੋੜਦਾਰ

tam திரும்புகிற

tel వంపు తిరిగి

urd گھماؤدار , موڑدار

 adjective  यस्मिन् वर्तुलाकाराणि आवर्तानि सन्ति।   Ex. पर्वतस्थः मार्गः वक्रः अस्ति।

MODIFIES NOUN:

वस्तुः

ONTOLOGY:

आकृतिसूचक (Shape) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

Wordnet:

asm মেৰযুক্ত

bd गिदिंनाय गोनां

guj વાંકુંચૂંકું

hin चक्करदार

kan ವಕ್ರವಕ್ರವಾಗಿ

kas موڈ دار

kok मोडणाचें

mal ചുറ്റലുള്ള

mni ꯊꯦꯛꯀꯣꯏ꯭ꯅꯥꯛꯀꯣꯏ

nep घुमाउरो

pan ਚੱਕਰਦਾਰ

urd چکردار , گھماؤ , پھیر

 adjective  यः सरलः नास्ति।   Ex. सः उत्तरपत्रिकायां वक्राः रेखाः आलिखति।

MODIFIES NOUN:

वस्तुः

ONTOLOGY:

गुणसूचक (Qualitative) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

तिर्यक् साचि तिर

Wordnet:

asm বেঁ্কা

bd खेंख्रा

ben তির্যক

guj ત્રાંસું

hin टेढ़ा

kan ವಕ್ರವಾದ

kas ۂج

kok वांकडें

mal വളഞ്ഞ

mar वाकडा

mni ꯊꯦꯛꯆꯤꯟꯕ

nep टेढो

ori ବଙ୍କା

pan ਟੇਡਾ

tam குறுக்கு

tel వంకర

urd ٹیڑھا , ترچھا , خمیدہ , آڑا , بانکا

 adjective  यः छलकपटादिप्रकारैः अनाचारं करोति।   Ex. वक्रेषु पुरुषेषु विश्वासं मा कुरु।

MODIFIES NOUN:

मनुष्यः

ONTOLOGY:

संबंधसूचक (Relational) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

द्वयवादिन् वक्रगामिन् कुटिल वञ्चुक वञ्चूक

Wordnet:

asm বেইমান

bd धोरोम गैयि

ben বেইমান

guj બેઇમાન

hin बेईमान

kan ಅಪ್ರಮಾಣಿಕ

kas بےٚ ایٖمان

mal നെറികെട്ട

mar बेईमान

mni ꯃꯄꯨꯛ꯭ꯁꯦꯡꯗꯕ

ori ବେଇମାନ

pan ਬੇਈਮਾਨ

tel నిజాయితీలేని

urd بے ایمان , ایمانفروش , غدار , بد نیت , بے دین , بد دیانت , جھوٹا

 noun  यस्मिन् एकः अङ्कः वर्तते ।   Ex. गरुडस्य चञ्चुः वक्रा भवति ।

MODIFIES NOUN:

वस्तुः

ONTOLOGY:

आकृतिसूचक (Shape) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

धनुराकार

   See : शठ, जिह्म, अपनत, कुटिल