कोविदार

{ kōvidārḥ }

A dictionary, Marathi and English

   kōvidāra m S A species of Ebony, Bauhinea variegata. Ex. तुळसी को0 सुंदर ॥ कनकवेलि नाग- वेलि कोमळांकुर ॥.

महाराष्ट्र शब्दकोश

  पु. एका जातीचें झाड ; कोरल ; कांचन ; शिसू . ' तुळसी करवीर कोविदार । ' - ह १० . १५९ . ' तुळसी , कोविदार सुंदर । कनकवेलि नागवेलि , कोमळांकुर । ' ( सं .)

A Sanskrit English Dictionary

को-विदार  m.  m. ‘easily to be split’, or ‘to be split with difficulty’ (? cf. कुद्दल, कुद्दाल), Bauhinia variegata, [Gobh.]; [MBh.]; [R.]; [Suśr.]; [Ṛtus.]

ROOTS:

को विदार

   one of the trees of paradise, [Hariv. 7169]; [Lalit.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

कोविदारः [kōvidārḥ] रम् [ram]   रम् N. of a tree; चित्तं विदारयति कस्य न कोविदारः [Ṛs.3.6;] [U.5.1.] कोशः,
-शम् (षः, -षम्) [कुश् (ष्) आधारादौ घञ् कर्तरि अच् वा    [Tv.] ]
   A vessel for holding liquids, a pail.
   A bucket, cup.
   A vessel in general.
   A box, cupboard, drawer, trunk; [Rv.6.47.23;] स एष कोशो वसुधानस्तस्मिन्विश्वमिदं श्रितम् [Ch. Up.3.15.1.]
   A sheath, scabbard; [Ki.17.45.]
   A case, cover, covering.
   A store, mass; ईश्वरः सर्वभूतानां धर्मकोशस्य गुप्तये [Ms.1.99.]
   A store-room.
   A treasury, an apartment where money is kept; [Ms.8.419.]
   Treasure, money, wealth; निःशेषविश्राणितकोषजातम् [R.5.1;] (fig. also); कोशस्तपसः [K.45;] कोशपूर्वाः सर्वारम्भाः [Kau.A.2.8.]
   Gold or silver wrought or unwrought.
   A dictionary, lexicon, vocabulary.
   A closed flower, bud; सुजातयोः पङ्कजकोशयोः श्रियम् [R.3.8,13.29;] इत्थं विचिन्तयति कोशगते द्विरेफे हा हन्त हन्त नलिनीं गज उज्जहार Subhāṣ.
   The stone of a fruit.
   A pod.
   A nut-meg, nut-shell.
   The cocoon of a silk-worm; निजलालासमायोगात्कोशं वा कोश- कारकः [Y.3.147.]
   Vulva, the womb.
   An egg.
   A testicle or the scrotum.
   The penis.
   A ball, globe.
   (In Vedānta phil.) A term for the five (अन्न, प्राण, मनः, विज्ञान, आनन्द) vestures (sheaths or cases) which successively make the body, enshrining the soul.
   (In law) A kind of ordeal; the defendant drinks thrice of the water after some idol has been washed in it; cf. [Y.2.112.]
   A house.
   A cloud.
   The interior of a carriage.
   A kind of bandage or ligature (in surgery).
   An oath; कोशं चक्रतु- रन्योन्यं सखङ्गौ नृपडामरौ [Rāj. T.2.326.]
   The pericarp of a lotus.
   A piece of meat.
   A cup used in the ratification of a treaty of peace; देवी कोशमपाययत् [Rāj. T.7.8,75,459,492.]
   शी (षी) A bud.
   A seed-vessel.
   The beard of corn.
   A shoe, sandal (पादुका). -Comp.
-अधिपतिः, -अध्यक्षः   a treasure, paymaster; (cf. the modern 'minister of finance').
   an epithet of Kubera.
-अगारः, -रम्   a treasurer, store-room.
   कारः one who makes scabbards.
   a lexicographer.
   the silk-worm while in the cocoon; भूमिं च कोशकाराणाम् [Rām.4.4.23.]
   a chrysalis.
   sugar-cane.
-कारकः   a silk-worm. [Y.3.147.]
-कृत्  m. m. a kind of -गृहम् a treasury, store-room; [R.5.29.]
-ग्रहणम्   undergoing an ordeal.
-चञ्चुः   the (Indian) crane.
   नायकः, पालः a treasurer.
   An epithet of Kubera.
-पेटकः, -कम्   a chest in which treasure is kept, coffer.
   फलम् a kind of perfume.
   a nutmeg.
-वारि   water used at an ordeal; [Ks.119.35,42.] -वासिन् m. an animal living in a shell, a chrysalis.-वृद्धिः f.
   increase of treasure.
   enlargement of the scrotum.
-वेश्मन्  n. n. a treasury; भाण्डं च स्थापयामास तदीये कोषवेश्मनि [Ks.24.133.]
-शायिका   a clasped knife, knife lying in a sheath.
-शुद्धिः  f. f. purification by ordeal. -स्कृm. a silk-worm; त्यजेत कोशस्कृदिवेहमानः [Bhāg.7.6.13.] -स्थa. incased, sheathed. (-स्थः) an animal living in a shell (as a snail).
-हीन a.  a. deprived of riches, poor.

Shabda-Sagara

कोविदार  m.  ( -रः) A species of ebony, (Bauhinia variegata.)
    E. कु the earth, दॄ to tear or divide,

ROOTS:

कु दॄ

   with वि prefixed deriv. irr.