पुरस् [puras] ind.
Before (in time or space), in front, in the presence of, before the eyes of (by itself or with gen.); अमुं पुरः पश्यसि देवदारुम्
[R.2.36;] तव प्रसादस्य पुरस्तु संपदः
[Ś.7.3;] तस्य स्थित्वा कथमपि पुरः
[Me.3;] [Ku.4.3;] [Amaru.43;] often used with कृ, गम्, धा, भू (see below).
In the east, from the east.
Eastward. -Comp.
-अनुवाक्या (पुरोऽनुवाक्या) an introductory verse or hymn.
-करणम्, -कारः see under पुरस्कृ below.
-ग, -गम, (पुरोग-गम) a.
chief, leading, foremost, pre-eminent, oft. with the force of a noun; स किंवदन्तीं वदतां पुरोगः
[R.14.31;6.55;] [Ku.7.4.] led or presided over by (at the end of comp.); इन्द्रपुरोगमा देवाः 'the gods with Indra at the head'; अतुलाः प्रीतयो राजन् संबन्धकपुरोगमाः
[Rām. 7.38.4.] -गत a.
standing in front of.
preceded.-गतिः f. precedence. (-तिः) a dog.
-गन्तृ, -गामिन् a.
going before or in front.
chief, leading, a leader. (-m.) a dog.
चरणम् (पुरश्चरणम्) a preparatory or initiatory rite.
preparation, initiation.
repetition of the name of a deity accompanied with burnt offerings; जीवहीनो यथा देही सर्वकर्मसु न क्षमः । पुरश्चरणहीनोऽपि तथा मन्त्रः प्रकीर्तितः ॥ Tantrasāra.
-छदः (पुरश्छदः) a nipple.-जन्मन् (पुरोजन्मन्) a. born before.
-जव a. a. (पुरोजव) surpassing in speed, swifter than.
-वः a servant, attendant.
-डाश् m. m.,
डाशः (पुरोडाश्, शः) a sacrificial oblation made of ground rice and offered inkapālas or vessels; पुरोडाशाश्चरूश्चैव विधिवन्निर्वपेत् पृथक्
[Ms. 6.11.] an oblation in general;
[Ms.7.21.] an oblation of ghee with cakes of ground meal.
a kind of sacrificial ladle.
the leavings of an oblation (हुतशेष).
the Soma juice.
a prayer (मन्त्र) recited in offering oblations.
-पाक a. a. near fulfilment, about to be fulfilled; आशीर्भिरेघयामासुः पुरःपाकाभिरम्बिकाम्
[Ku. 6.9.] -प्रहर्तृ m. m. one who fights in the van or frontline; पौलस्त्य एष समरेषु पुरःप्रहर्ता
[R.13.72.] -फल a. a. having the fruit near or at hand, promising fruit (in the near future); भक्त्योपपन्नेषु हि तद्विधानां प्रसादचिह्नानि पुरः- फलानि
[R.2.22.] -भाग (पुरोभाग) a.
obtrusive, officious; किमिदानीं पुरोभागामद्य त्वं नाभिभाषसे
[Rām.4.2.4.] fault-finding.
envious or jealous of; प्रायः समानविद्याः परस्परयशःपुरोभागाः
[M.1.2] (पुरोभाग may here mean 'envy' also).
(गः) the front part, forepart, van.
obtrusiveness, officiousness.
jealousy, envyभागिन् a.
forward, self-willed, naughty; किं पुरो- भागिनि स्वातन्त्र्यमवलम्बसे
[Ś.5.] obtrusive, officious;
[V.3.] fault-finding.
envious, jealous.
-मारुतः, -वातः (पुरोमारुतः, -वातः) a fore-wind, wind blowing in front; कोटरमकालवृष्ट्या प्रबलपुरोवातया गमिते
[M.4.2;] [R.18.] 38.
-वर्तिन् a. a. being in front or in the presence of.-सरः a. going or moving in front.
(रः) a forerunner, harbinger; आविष्कृतोऽरुणपुरःसर एकतोऽर्कः
[Ś.4.2.] a follower, attendant; servant; ऊचुर्निषेधितास्तांस्ते वैवस्वतपुरःसराः
[Bhāg.6.1.32;] परिमेयपुरःसरौ
[R.1.37.] a leader, one who leads the way, foremost, pre-eminent; गगनादवतीर्णा सा यथावृद्धपुरःसरा
[Ku.6.49.] (at the end of comp.) attended or preceded by, with; as मानपुरः- सरम्, प्रणामपुरःसरम्, वृकपुरःसराः &c. (-रम्) ind. with or after.
-स्थायिन् a. a. standing in front.