अपेक्षा [apēkṣā] क्षणम् [kṣaṇam] क्षणम् 1 Expectation, hope, desire.
Need, requirement, necessity; निरपेक्ष without hope or need, regardless of; निर्विशङ्का निरुद्विग्ना निरपेक्षा च भैथिली
[Rām.6.] 47.9. द्रोणस्तथोक्तः कर्णेन सापेक्षः फाल्गुनं प्रति (उवाच)
[Mb.12.] 2.12. सापेक्षत्वेऽपि गमकत्वात्समासः; अनपेक्षः शुचिर्दक्षः
[Bg.12.16;] or in comp.; स्फुलिङ्गावस्थया वह्निरेधापेक्ष इव स्थितः
[Ś.7.15] awaiting kindling.
Consideration, reference, regard, with the obj. in loc. case; more usually in comp.; मध्यभङ्गानपेक्षम्
[Ratn.1.15] regardless of; the instr. and sometimes loc. of this word frequently occur in comp. meaning 'with reference to', 'out of regard for', 'with a view to', 'for the sake of'; साऽपि कार्यकरणापेक्षया क्षुरमेकमा- दाय तस्याभिमुखं प्रेषयामास
[Pt.1;] नियमापेक्षया
[R.1.94;] वृषला- पेक्षया
[Mu.1;] पौरजनापेक्षया 2 out of regard for; किमकौश- लादुत प्रयोजनापेक्षया 3 with a view to gain some object; प्रथमसुकृतापेक्षया
[Me.17;] दण़्डं शक्त्यपेक्षम्
[Y.2.26,] in proportion to, in accordance with; अत्र व्यङ्ग्यं गुणीभूतं तदपेक्षया वाच्यस्यैव चमत्कारिकत्वात् K. P.1 as compared with it.
Connection, relation, dependence as of cause with effect or of individual with species; शरीरसाधनापेक्षं नित्यं यत्कर्म तद्यमः
[Ak.] Care, attention, heed; देशाऽपेक्षास्तथा यूयं यातादायाङ्गुलीयकम्
[Bk.7.49.] respect, reference.
(In gram.) = आकाङ्क्षा q. v. -Comp.
-बुद्धिः (In Vaiśeṣika Phil.) the distinguishing perception by which we apprehend 'this is one', 'this is one' &c. and which gives rise to the notion of duality; see Sarva. chap. 1 where अपेक्षाबुद्धिः = विनाशकविनाशप्रति- योगिनी बुद्धिः; cf. Bhāshā P. द्वित्वादयः परार्धान्ता अपेक्षाबुद्धिजा मताः । अनेकाश्रयपर्याप्ता एते तु परिकीर्तिताः ॥ अपेक्षाबुद्धिनाशाच्च नाश- स्तेषां निरूपितः । 17-8.