अवकाश

{ avakāśḥ }

हिन्दी (hindi) WN

 noun  फालतू या अतिरिक्त समय   Ex. मेरे पास कहीं आने-जाने के लिए अवकाश ही कहाँ होता है! ।

ONTOLOGY:

अवधि (Period) ➜ समय (Time) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

अतिरिक्त समय

Wordnet:

ben অবকাশ

guj અવકાશ

kok आलायतो वेळ

ori ଅବକାଶ

urd فرصت , زائدوقت , اضافی وقت

 noun  एक प्रकार का छंद   Ex. यह काव्य रचना अवकाश का एक अच्छा उदाहरण है ।

ONTOLOGY:

गुणधर्म (property) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

अवकाश छंद

Wordnet:

ben অবকাশ ছন্দ

guj અવકાશ

ori ଅବକାଶ

san अवकाशः

urd اَوکاش , اَوکاش شعر

   See : समय, फुर्सत, छुट्टी, छुट्टी, शून्य, अवसर

कोंकणी (Konkani) WN

 noun  पृथ्वी आनी मळब हांचे मदली सुवात   Ex. जादूगार अवकाशांत हुमकळूंक लागलो

ONTOLOGY:

भौतिक स्थान (Physical Place) ➜ स्थान (Place) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

अंतराळ

Wordnet:

asm শূন্য

bd अख्रां सा

hin अधर

kas خلا

mar अंतराळ

ori ଅଧାସ୍ୱର୍ଗ

urd خلا , فضائے بسیط

 noun  एके तरेचो छंद   Ex. ही काव्य रचना अवकाशाची बरी देख आसा

ONTOLOGY:

गुणधर्म (property) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

ben অবকাশ ছন্দ

guj અવકાશ

hin अवकाश

ori ଅବକାଶ

san अवकाशः

urd اَوکاش , اَوکاش شعر

A dictionary, Marathi and English

   Leisure; unoccupied or unpressing time. 2 Space or room. 3 Interval; intermediate space or time; time yet wanting or short of. अ0 धरणें To wait a while; to stop a little.

Aryabhushan School Dictionary

  m  Leisure. Interval. Space or rooms.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 ना.  अवधी , वेळ , समय ;
 ना.  निवांत वेळ , फुरसत , रिकामा वेळ , सवड ;
 ना.  जागा , प्रदेश ;
 ना.  उशीर , दिरंगाई . विलंब , वेळ ;
 ना.  संधी .

मराठी (Marathi) WN

 noun  मधला काळ   Ex. दोन अंकातील अवकाशात आम्ही नटाला भेटलो
   See : अंतरिक्ष, सवड

महाराष्ट्र शब्दकोश

  पु. 
   अवधि ; समय ; वेळ ; प्रसंग .
   फुरसत ; निवांतपणाची वेळ ; सवड ; रिकामा वेळ . व्योमकेश ऋषीकेश । स्मरतां नाही ज्या अवकाशा ॥ - मुविराट ५ . २७ .
   जागा ; प्रदेश ; स्थल . न त्यांत अवकाश या स्थळ दिलें तदा कां दवा । - केका १७ .
   मधलें अंतर - जागा - काळ . पाहतां ब्रह्मीं नाहीं अवकाशु । दोहीं माजी ॥ - ज्ञा ६ . ४० .
   भेद ; वेगळेपणा ; अंतर . तो आत्मारज्जुसर्पाभास । अवकाश हा । - यथादि २ . ६४५ .
   विलंब ; उशीर ; वेळ .
   सामर्थ्य . मातें जाणावया होआवा । अवकाशु गा । - ज्ञा १० . ७१ .
   शून्य ; आकाश ; पोकळी ; पोकळ जागा ; रिकामी जागा . येथून तेथवरी अवकाश - दा २० . १० . २२ . कुरु शस्त्रजाळ पसरिति अवकाशा न उरवी नभाच्या तें । - मोभीष्म १० . ४५ .
   सवड ; सोय ; संधि . [ सं . ]
०धरणें   थोडा वेळ थांबणें , वाट पहाणें ; दम धरणें .

नेपाली (Nepali) WN

   See : फुर्सत, छुट्टी

A Sanskrit English Dictionary

अव-काश  f.  m. ( ifc. f( आ).) place, space

ROOTS:

अव काश

अवकासां   room, occasion, opportunity, ( √ 1. कृ or दा to make room, give way, admit, [ŚBr.] &c.; अवकाशं √ लभ् or आप्, to get a footing, obtain a favourable opportunity, [Śak.] &c.; to find scope, happen take place; अवकाशं √ रुध्, not to give way, hinder, [Megh.]).
°शेन  n. aperture, [Suśr.] ( instr. ind. between, [PBr.])
   intermediate time, [ŚBr.]
अवकाश्य   ‘a glance cast on anything’, N. of certain verses, during the recitation of which the eyes must be fixed on particular objects (which therefore are called q.v.), [ŚBr.]; KātyŚr.

The Practical Sanskrit-English Dictionary

अवकाशः [avakāśḥ]   1 Occasion, opportunity; ताते चापद्वितीये वहति रणधुरां को भयस्यावकाशः [Ve.3.7;] उत्तरावकाशमपाहरन्त्या [K.24,265;] साहाय्यदानावकाशः [DK.96;] [M.3.13;] [M.2;] oft. used with लभ् in the sense of 'to get an opportunity or scope for action'; लब्धावकाशोऽविध्यन्मां तत्र दग्धो मनोभवः [Ks.1.41.]
   (a) Place, space, room; अवकाशं किलोदन्वान्रामायाभ्यर्थितो ददौ [R.4.58;] अन्यमवकाशम- वगाहे [V.4;] [Ms.3.27;] यथावकाशं नी to take to its proper place, [R.6.14;] अस्माकमस्ति न कथांचिदिहावकाशः [Pt.4.8;] अवकाशो विविक्तोऽयं महानद्योः समागमे Rām.; सदोषावकाश इव ते वाक्यशेषः V.3 your unfinished sentence shows that there is room to find fault. (
   ) Footing, admission, scope, access, entrance; (छाया) शुद्धे तु दर्पणतले सुलभावकाशा [Ś.7.32;] oft. used in these senses with लभ्; लब्धावकाशा मे प्रार्थना, लब्धावकाशो मे मनोरथः [Ś.1;] शोकावेगदूषिते मे मनसि विवेक एव नावकाशं लभते Prab.; also with कृ or दा 'to make room for', 'admit', 'give way to'; असौ हि दत्त्वा तिमिरावकाशम् [Mk.3.6;] तस्माद्देयो विपुलमतिभिर्नावकाशोऽधमानाम् [Pt.1.366;] शयने दत्तोऽवकाशः [Amaru.21;] अदत्तावकाशो मत्सरस्य [K.45] not swayed by malice; [Ms.9.271;] [Y.2.276;] ददौ च निजचित्तेऽपि सोवकाशं मनोभुवः [Ks.2.71;] [K.132,141,27;] [Ratn. 2.13;] अवकाशं रुध् to obstruct, hinder or impede; नयनसलिलोत्पीडरुद्धावकाशाम् (निद्राम्) [Me.92.]
   Interval, intermediate space or time.
   An aperture, opening.
   A glance cast on anything.
  N. N. of certain verses during the recitation of which the eyes must be fixed upon certain objects.

Shabda-Sagara

अवकाश  m.  ( -शः)
   1. Leisure, opportunity.
   2. Interval, space.
   3. An open or wide space.
   4. A receptacle, a repository, a place in which any thing is kept.
   5. A place, a spot, a situation.
    E. अव between, &c. काश to shine, अच् aff.

ROOTS:

अव काश अच्