असि

{ asiḥ }

हिन्दी (hindi) WN

   See : तलवार

A dictionary, Marathi and English

   asi m S A sword.

Aryabhushan School Dictionary

  m  A sword.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 ना.  असिलता , खड्‍ग , तलवार , समशेर .

महाराष्ट्र शब्दकोश

  पु. बाजारांत मांडलेल्या मालावरील कर . इयां पाटणीं जें केणें उघटे तेहाचा असि आऊं ... मठा दीन्हला । - पाटण शिलालेख , शके ११२८ .
  स्त्री. तरवार ; खडग . जेथ असिपत्र तरुवर । ज्ञा १६ . ३७३ . [ सं . ]
०धारा  स्त्री. तरवारीची धार .
०धारा   - न .
व्रत   - न .
   स्त्रीपुरुषांनीं संगमनिवारणार्थ उभयतांच्यामध्यें नागवी तरवार ठेवून एका शय्येवर निजणें .
   ( ल . ) मनोविकारांचें संयमन करणें ; यावरुन अत्यंत कठिण , दुर्घट व्रत - नियम . [ सं . ]
०पत्र  न. तरवारीचें पान , धार .
०पत्रतरु  पु. ज्याला तरवारीसारखीं पानें आहेत असें झाड . जेथ असिपत्रतरुवर । खदिरांगाराचे डोंगर । - ज्ञा १६ . ३७३ .
०पत्रमत्स्य  पु. एक जातीचा मासा . ( इं . ) सॉफिश . - प्राणिमो ९० .
०पत्रवन  न. तरवारीसारखीं पानें आहेत अशा झाडांचें वन . पापी लोकांना तीक्ष्ण तरवारीसारख्या पानांनीं या ( नरकलोकांतील ) अरण्यांत मोठे क्लेश देण्यांत येतात .
०पत्रव्रत   ब्रह्मचर्य ; असिधाराव्रत पहा . चैत्री पौर्णिमेसीं सोडावा । वर्षपर्यंत तो रक्षावा । स्वयें असिपत्रव्रत नेम धरावा । आणि वर्जावे भोगमात्र ॥ - जै . १ . ९३ . [ सं . ]

A Sanskrit English Dictionary

असि  m.  m. (√ 2. अस्), a sword, scimitar, knife (used for killing animals), [RV.]; [AV.] &c.
   (also) a shark, alligator, [L.]
असि  f.  f. N. of a river (near Benares), [VāmP.] ( cf. असी);
असि   [ Lat. ensi-s.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

असिः [asiḥ]   [अस्यते क्षिप्यते; अस्-इन् [Uṇ.4.139] ]
   A sword
   A knife used for killing animals.
   [अस्यति सेवनेन पापानि] N. of a river to the south of Benares.
   Breath (श्वास).
-सि   ind. The 2nd pers. sing. of the present of अस् to be, used as an indeclinable in the sense of 'त्वम्' thou; as in कृतवानसि विप्रियं न मे [Ku.4.7] (where however असि may be taken as a verb). -Comp. -असिind. sword against sword.
-गण्डः   a small pillow for the cheeks; (असिः क्षिप्तो गण्डो यत्र [Tv.] ).
-चार्य   exercise or practice of arms; [Mb.1.]
-जीविन् a.  a. one who earns his livelihood by means of swords, a soldier fighting for wages.
-दंष्ट्रः, दंष्ट्रकः   the marine monster makara or crocodile (painted on the banner of Kāmadeva).-दन्तः a crocodile.
-धारा   the edge of a sword; सुरगज इवं दन्तैर्भग्नदैत्यासिधारैः [R.1.86,41.]
-धाराव्रतम् [असिधारायां स्थितिरिव दुष्करं   व्रतम्]
   (according to some) the vow of standing on the edge of a sword; (according to others) the vow of keeping constant company with a young wife and yet steadily resisting the temptation of sexual intercourse with her; यत्रैकशयनस्थापि प्रमदा नोपभुज्यते । असिधाराव्रतं नाम वदन्ति मुनिपुंगवाः ॥ or शयने मध्ये खड्गं विधाय स्त्रीपुंसौ यत्र ब्रह्मचर्येण स्वपतस्तत्; or युवा युवत्या सार्धं यन्मुग्धभर्तृवदाचरेत् । अन्तर्निवृत्तसङ्गः स्यादसिधाराव्रतं हि तत् Yādava.
   (hence fig.) any hopelssly difficult task; सतां केनोद्दिष्टं विषममसिधाराव्रतमिदम् [Bh.2.28,64;] असिधारा- व्रतमिदं यदरिणा सह संवासः [Pt.3.]
-धावः, -धावकः   an armourer, furbisher. वाद्यविद्याविदग्धाश्च लुब्धकाश्चासिधावकाः । [Śiva. B.31.21.]
-धेनुः, -धेनुका [असिर्धेनुरिव यस्याः वा कप्   or असेर्धेनुका (धेनुशब्देन स्त्रीवाचकत्वं संदृश्यते)] a knife; [Vikr.4.69;] cf. स्याच्छस्त्री चासिपुत्री च च्छुरिका चासिधेनुका । [Ak.2.8.92.]
-पत्र a.  a. having sword-shaped leaves; जातं तमात्मन्यसिपत्रवृक्षम् [R.14.48.]
   (त्रः) the sugar-cane.
   a kind of tree which grows in the lower world. (Mar. त्रिधारी निवडुंग.)
   a hell paved with swords.
   (त्रम्) the blade of a sword.
   a sheath, a scabbard. ˚वनम् a hell where the trees have leaves as sharp as swords. असिपत्रवनं चैव निशितं क्षुरसंवृतम् (ददर्श) [Mb.18.2.] 23; असिपत्रवनं चैव लोहदारकमेव च । [Ms.4.9;]
   पत्रकः a sugar-cane.
   white दर्भ grass, [Bhāg.5.26.7.] -पथः,
-थम्   the course of the breath.
-पुच्छः, -पुच्छकः   the Gangetic porpoise; see शिशुमार.
-पुत्रिका, -पुत्री   a knife (असेः पुत्रीव).
-मेदः [असिरिव तीक्ष्णो मेदो निर्यासो यस्य]   the fetid Khadira. (विट्खदिर; Mar. शेण्याखैर).
-लता   the blade of a sword; ददृशुरुल्लसितासिलतासिताः [Śi.6.51.] -हत्य a. to be killed with a sword. (-त्यम्) fighting with knives or swords.
-हस्तः   killing by right hand sword; (असिहस्तो दक्षिणबाहुविभ्रान्तच्छेदः । इति नीलकण़्ठटीका); असिहस्तापहस्ताभ्यां तेषां गात्राण्यकृन्तत [Mb.6.9.45.]
-हेतिः [असिर्हेतिः साधनमस्य]   a swordsman.

Shabda-Sagara

असि  m.  ( -सिः) A sword, a scymitar.
    E. अस to cast, and इन् Unādi aff.

ROOTS:

अस इन्