|
वि. मोकळा ; खुला ; न झांकलेला ; अनाच्छादित . स्पष्ट ; प्रगट ; व्यक्त ; विशद ; आविर्भूत ; स्वत : सिध्द ; ढळढळीत , गुढ ; गुप्त नव्हे असा . लोकविख्यात ; प्रसिध्द ; महशूर ; जगजाहीर , सर्व लोकांस माहित असणारा . ज्यास सांभाळ करणारा कोणी नाहीं असा ( पोर , राज्य इ० ); आईबाप मेल्यापासून हें पोर उघडें पडलें आहे . अरक्षित ; निराश्रित ( स्थळ , प्रदेश , माणूस ). ( क्रि० पडणें ). मोकळी ; स्वच्छ ( हवा ). अंगांत कपडा न घातलेला ; नग्न ( कमरेच्या वर ); पोशाख नसलेला ; फक्त धोतर नेसलेला ; केवळ मध्यवेष्टित . वार्यांत अंगणांत उघडा हिंडूं नको . म्ह० नागड्यापाशीं उघडा ( किंवा उघड्यापाशीं नागडा ) गेला सारी रात्र हिंवानें मेला . सबंध नग्न ; नागवा ; अगदीं वस्त्रहीन . बा ! ढळतां तिळहि पदर भावी व्यजनासि साग रामा जी । ती खळसभेंत उघडी पडत्ये न पडोनि सागरामाजीं । - मोसभा ५ . ७७ . अनाच्छादित ; बोडका ; बुच्चा ; ओका . निर्भीड ; स्वैर ; दाही दिशा मोकळ्या असलेला . ०करणें निराश्रित करणें . उघडा पाडणें पहा . ०पडणें निराश्रित , अनाथ होणें . अर्थातच हरणाबाई आपल्या दोन मुलींसह उघडी पडली . - स्वप ६५ . ०पाडणें उघड्यावर आणणें - निंदेस , उपहासास पात्र करणें ; एखाद्यास चवाठ्यावर आणणें ; गुप्त गोष्ट फोडणें , जाहीर करणें ; बोभाटा करणें . उघड्या डोळ्यांनीं - जाणून बुजून ; कळून सवरुन . म्ह० उघड्या डोळ्यांनीं करावें आणि डोळे मिटून भरावें . उघड्या डोळ्यांनीं प्राण जात नाहीं = भलतीच गोष्ट आपल्या देखत घडत असतां तिचा प्रतिकार केल्यावांचून आपणास राहवत नाहीं . ०नागडा धोत बंब बागडा बाघडा वागड वाघड सोट - वि . वस्त्रहीन ; नग्न ; अंगावर मुळींच कांहीं नसलेला . आडोसा नसलेली ( जागा ). आच्छादनरहित ; न झांकलेला ( पदार्थ , अन्न ). ०बोडका वि. अंगांत व डोक्याला कांहीं न घातलेला . निराश्रित ; निराधार . कुटुंब , काळजी , धंदा नसलेला ; घरदार नसलेला ; ना घर ना दार असा . ०बाळसंतोष पु. फटिंग ; सडा . ०माथा पु. धाक , लाज नाहीं असा मनुष्य ; नि : शंक , निर्भय , निर्भीड माणूस ( चांगल्या व वाईट अर्थी ). आम्ही पिढीचे भिक्षुक , आम्हास प्रतिग्रह घेण्याविषयीं उघडा माथा आहे . ( ल . ) दोषविमोचन , निरसन ; उजळमाथा - तोंड असणें ; निरपराधित्व ; आरोपनिराकारण . ( होणें ) ( बोल , निंदा , दोष , ठपका यांपासून अलिप्तता , मुक्तता . ( असणें ) कसबिणीनें शिदळकी केली तर तिला कोण विचारतो , मूळचाच तिचा उघडा माथा . ०माथ्यानें क्रिवि . न कचरतां ; न लाजतां ; धीटपणानें . ०हिशोब पु. सरळ , स्वच्छ हिशेब ; लवकर समजणारा हिशेब ; पाहिल्याबरोबर डोळयांत भरणारा , पटणारा जमाखर्च .
|