कूट [kūṭa] a.
False; as in कूटाः स्युः पूर्वसाक्षिणः
[Y.2.8;] दुस्तोषः कूटयोगिनाम्
[Bhāg.2.9.19.] Immovable, steady.
Despised.
टः, टम् Fraud, illusion, deception.
A trick, fraudulent or roguish scheme; अक्षकूटमधि- ष्ठाय हृतं दुर्योधनेन वै
[Mb.3.33.3.] A puzzling question, knotty or intricate point, as in कूटश्लोक, कूटान्योक्ति; वाचः कूटं तु देवर्षेः स्वयं विभमृशुर्धिया
[Bhāg.6.5.1.] Falsehood, untruth; oft. used in comp. with the force of an adjective; ˚वचनम् false or deceitful words; ˚तुला, ˚मानम् &c.
A summit or peak of a mountain; वर्धयन्निव तत्कूटानु- द्धतैर्धातुरेणुभिः
[R.4.71,] [Me.115;] [Māl.5.32.] Any projection or prominence.
The bone of the forehead with its projections, the crown of the head.
A horn, सम्परेतमयःकूटैश्छिन्दन्त्युत्थितमन्यवः
[Bhāg.4.25.8.] End, corner;
[Y.3.96.] Head, chief.
A heap, mass, multitude; अभ्रकूटम् 'a heap of clouds'; so अन्नकूटम् 'a heap of food';
[Mv.6.32.] A hammer, an iron mallet.
A plough-share, the body of a plough.
A trap for catching deer; नश्येदभिमृशन्सद्यो मृगः कूट- मिव स्पृशन्
[Mb.12.68.52.] A concealed weapon, as a dagger in a woollen case or a sword in a stick.
A water-jar.
The door of a city; निर्ययुर्भवनात्त- स्मात्कूटमुद्गरपाणयः
[Rām.5.42.25.] A false coin; कूटं हि निषादानामेवोपकारकं न आर्याणाम् ŚB. on
[MS.6.1.52.] टः A house, dwelling.
An ox whose horns are broken.
An epithet of Agastya. -Comp.
-अक्षः a false or loaded die; कूटाक्षोपधिदेविनः
[Y.2.22.] -अगारम् an apartment on the top of a house; कूटागारैश्च संपूर्णामि- न्द्रस्येवामरावतीम्
[Rām.1.5.15.] -अर्थः ambiguity of meaning. ˚भाषिता a tale, fiction.
-उपायः a fraudulent plan, trick, stratagem.
-कारः, -कारकः a rogue, a false witness;
[Ms.3.158.] cheating, deceiving.
forging a document;
[Y.2.7.] bribing. (-m.)
a man of the writer caste (कायस्थ).
an epithet of Śiva.
-कार्षापणः a false कार्षापण q. v.
-कोष्ठम् a. a. compartment on the top of a building (Kāmikāgama 55.123-3); (कूटशाला and कूटागार are synonyms).-खङ्गः a sword-stick.
-च्छद्मन् m. m. a cheat; पीड्यमानाः प्रजा रक्ष्याः कूटच्छद्मादिभिस्तथा
[Pt.1.343.] -तुला a false pair of scales.
-धर्म a. a. where falsehood is considered a duty (as a place, house, country, &c.).
-पाकलः, -पर्वः -पूर्वः bilious fever to which elephants are subject (हस्तिवातज्वर); अचिरेण वैकृतविवर्तदारुणः कलभं कठोर इव कूट- पाकलः (अभिहन्ति
[Māl.1.39] ); (also sometimes written as कूटपालक).
-पालकः a potter; a potter's kiln.
-पाशः, -बन्धः a trap, snare, समाधिभीतेन किलोपनीतः पञ्चाप्सरोयौवन- कूटबन्धम्
[R.13.39.] -मानम् false measure or weight.-मोहनः an epithet of Skanda.
-यन्त्रम् a trap, a snare for deer, birds &c.
-युद्धम् treacherous or unfair warfare; कूटयुद्धविधिज्ञेऽपि तस्मिन्सन्मार्गयोधिनि
[R.17.69.] रचना a trap laid;
[Pt.2.85.] artifice, trick; अतर्क्या कुट्टनीकूटरचना हि विधेरपि
[Ks.57.115.] -लेखः a falsified document; कृत्वाथ कूटलेखं सा विदग्धा मह्यमर्पयत्
[Ks.124.197.] -शाल्मलिः f. f., m.
a species of the Śālmali tree.
a kind of tree with sharp thorns (regarded as one of the several instruments perhaps a club-with which the wicked are tortured in the world of Yama); see
[R.12.95] and Malli. thereon.
-शासनम् a forged grant or decree;
[Ms.9.232.] -संक्रान्तिः the passing of the sun into another zodiac when half the night is over.
-साक्षिन् m. m. a false witness.
standing at the top, occupying the highest place (said of a person who stands at the head in a geneological table).
silent; not at all moving or working;
[Mb.12.179.6.] (-स्थः) the Supreme Soul (immovable, unchangeable, and perpetually the same); क्षरः सर्वाणि भूतानि कूटस्थोऽक्षर उच्यते
[Bg.6.8;12.3.] (-स्थः,
-स्थम्) a kind of perfume (Mar. नखला).-स्वर्णम् counterfeit gold;
[Y.2.297.] -हेमन् (as above); रज्यत्तुषारद्युतिकूटहेम तत्पाण्डु जातं रजतं क्षणेन
[N.22.52.]