गजः [gajḥ] [गज्-मदे अच्]
An elephant; कचाचितौ विश्वगिवा- गजौ गजौ
[Ki.1.36.] The number 'eight'.
A measure of length, a Gaja or yard, (thus defined: साधारणनराङ्गुल्या त्रिंशदङ्गुलको गजः).
A demon killed by Śiva.
One of the eight elephants of the quarters.-जी A female elephant; वितृषोऽपि पिबन्त्यम्भः पाययन्तो गजा गजीः
[Bhāg.4.6.26.] -Comp.
-अग्रणी m. m.
the most excellent among elephants.
An epithet of ऐरावत, the elephant of Indra.
-अधिपतिः lord of elephants, a noble elephant.
-अध्यक्षः superintendent of elephants;
[Bri. S.86.34.] -अपसदः a vile or wretched elephant, a common or low-born elephant.
-अशनः the religious fig tree (अश्वत्थ). (-नम्) the root of a lotus.
अरिः a lion.
N. N. of Śiva who killed the demon गज.
-आजीवः 'one who gets his livelihood by elephants', an elephant-driver.-आननः,
-आस्यः epithets of Ganeśa.
-आयुर्वेदः science of the treatment of elephants.
-आरोहः an elephantdriver.
-आह्वम्, -आह्वयम् N. N. of Hastināpura;
[Bhāg.1.] 15.38.
इन्द्रः an excellent elephant, a lordly elephant; किं रुष्टासि गजेन्द्रमन्दगमने
[Ś. Til.7;] ऐरावतं गजेन्द्राणां
[Bg.1.27.] Airāvata, Indra's elephant.
N. N. of a tree; गजेन्द्र- कुसुमाकीर्णम्
[Mb.13.132.12.] ˚कर्णः an epithet of Śiva.
-कन्दः a large esculent root.
-कूर्माशिन् m. m. N. of Garuḍa. -गतिःf.
a stately, majestic gait like that of an elephant.
a woman with such a gait.
-गामिनी a woman having a stately elephant-like gait; याता सुदूरमधुना गजगामिनी सा
[Ratn.4.3.] -गौरीव्रतम् a vow to be observed by ladies in the month of Bhādrapada.
-छाया a portion of time proper for a Śrāddha, time at the eclipse of the sun; [सैंहिकेयो यदा भानुं ग्रसते पर्वसंधिषु । गजच्छाया तु सा प्रोक्ता श्राद्धं तत्र प्रकल्पयेत् ॥; गजच्छायायां पूर्वस्यां कुतपे दक्षिणामुखः । यदा भाद्रपदे मासि भवते बहुले मघा ॥
[Mb.13.126.36] [Y.1.218.] -ढक्का a kettle-drum carried on an elephant.
-तुरङ्गविलसितम् N. N. of a metre.
-दघ्न, -द्वयस a. a. as high or tall as an elephant.
दन्तः an elephant's tusk, ivory; कार्योलङ्कार- विधिर्गजदन्तेन प्रशस्तेन
[Bṛi. S.79.19.] an epithet of Gaṇeśa.
ivory.
a peg, pin, or bracket projecting from a wall. ˚मय a. made of ivory.
दानम् the fluid (ichor) exuding from the temples of an elephant.
the gift of an elephant.
-नासा the trunk of an elephant; धर्मस्तु गजनासोरु सद्भिराचरितः पुरा
[Rām.2.3.3.] -निमीलिका,
-निमीलितम् feigning not to look at anything, inattention; देवीः कामयमानस्य चक्रे गजनिमीलिका
[Rāj. T.6.73.] पतिः the lord or keeper of elephants.
a very tall and stately elephant;
[Śi.6.55.] an excellent elephant.
-पिप्पली N. N. of a plant (Scindapsus Officinalis; Mar. गजपिंपळी, मिरवेल).
-पुङ्गवः a large and excellent elephant; गजपुङ्गवस्तु धीरं विलोकयति चाटुशतैश्च भुङ्क्ते
[Bh.2.31.] -पुटः a small hole in the ground for fire.
-पुरम् N. N. of Hastināpura.
-पुष्पी N. N. of a flower; गजपुष्पीमिमां फुल्लामुत्पाठ्य शुभलक्षणाम्
[Rām.4.12.39.] बन्धः a particular posture in sexual intercourse.
a post to which the elephant is tied.
the process of catching an elephant; गजबन्धस्तु सुरते आलाने ग्रहणेऽपि च Nm.-बन्धनी,
-बन्धिनी a stable for elephants.
-भक्षकः the sacred fig-tree.
-भक्षा the gum Olibanum tree.
-मण्डनम् the ornaments with which an elephant is decorated, particularly the coloured lines on his head.
-मण्डलिका, -मण्डली a ring or circle of elephants.
-माचलः a lion.-मुक्ता,
-मौक्तिकम् a pearl supposed to be found in thekumbhas or projections on the forehead of an elephant; घर्मजनितपुलकेन लसद्भजमौक्तिकावलिगुणेन वक्षसा
[Ki.12.4.] -मुखः,
-वक्त्रः, -वदनः epithets of Gaṇeśa;
[Bṛi. S.58.58;] [Ks.1.44.] -मोटनः a lion.
-यूथम् a herd of elephants; उषसि स गजयूथकर्णतालैः पटुपटहध्वनिभिर्विनीतनिद्रः
[R.9.71.] -योधिन् a. fighting on an elephant.
-राजः a lordly or noble elephant.
-वीथिः, -थी f. f. the three lunar mansions रोहिणी, आर्द्रा and मृगशिरस्; रोहिण्यार्दा मृगशिरो गजवीथ्यभिधी- यते.
-व्रजः a troop of elephants.
-शास्त्रम्, -शिक्षा the science of elephants.
-साह्वयम् N. N. of Hastināpura; निर्ययुर्गजसाह्वयात्
[Mb.3.1.9;] [Ks.15.6.] -स्थानम् elephant's stall;
[Y.1.279.] -स्नानम् (lit.) bathing of an elephant; (fig.) useless or unproductive efforts resembling the ablution of elephants which, after pouring water over their bodies, end by throwing dirt, rubbish and other foul matter; cf. अवशेन्द्रियचित्तानां हस्तिस्नानमिव क्रिया
[H.1.17.]