चटका

{ caṭakā }

हिन्दी (hindi) WN

noun  हरे चने की डोडी   Ex. माँ सब्जी बनाने के लिए चटका छिल रही है ।

HOLO COMPONENT OBJECT:

बूट

ONTOLOGY:

प्राकृतिक वस्तु (Natural Object) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

mal ചെത്തൽ

See : शीघ्रता, धब्बा, तड़कना, थप्पड़, चाट, चकत्ता, चस्का

A dictionary, Marathi and English

. v बस, लाग. 11 See चटक & चरका throughout.

Aryabhushan School Dictionary

 m  Glow, ardour. The smart or sensation following upon a burn, or to the tongue and palate. A pang, thrill, sudden agony (as affecting the mind). Care or concern about.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

ना.  आग , डाग , दाह ( भाजण्याच्या संदर्भात );
ना.  मनस्ताप , वेदना , संताप ;
ना.  चुटपूट , मानसिक यातना , रुखरुख , हुरहूर .

मराठी (Marathi) WN

noun  धातू गरम करून किंवा तापवून डागल्यामुळे शरीराल पडलेले निशाण   Ex. हातावरील चटका अजून बरा झाला नाही.

ONTOLOGY:

वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

डाग

noun  पोळल्यामुळे होणारी तात्कालिक वेदना   Ex. कुकरचा चटका बसला.
noun  हरभर्‍याची डाळ वाटून दही व ओल्या मिरच्या घालून करतात ते तोंडीलावणे   Ex. भाकरीबरोबर चटका चांगला लागतो.

महाराष्ट्र शब्दकोश

वि.  चोर ; लबाड ; ठक . चटके गांवगुंड गारडी । येक आणिती कावडो । - दावि ४७४ . [ चट्ट करणारा ]
 पु. चाळा . चालेल जागता चटका । हा असाच घटकाघटका । - पाळणेसंग्रह पृ . १७ . [ घ्व . चटक ]
 पु. ( विणकाम ) सुताची , तारेची गोल गुंडाळी , लड .
 पु. १ दाह ; भाजणारी उष्णता ; तलखाई ; प्रखरता ; ( सूर्य , अग्नि किंवा तापलेला पदार्थ यांपासून उत्पन्न होणारी ); ताप . २ ऊन किंवा तिखट पदार्थ खाल्ल्यानें घशाशीं होणारी आग ; अशी आग होण्याचा गुणधर्म . ( क्रि० लागणें ). ३ पोळल्यामुळें किंवा तिखट पदार्थ खाल्ल्यामुळें होणार्‍या तात्कालिक वेदना , दु : खावेग . ( क्रि० बसणें ). ४ पोळल्यामुळें पडलेला डाग , जखम . ५ अंत : करणाला होणार्‍या वेदना ; मनस्ताप ; आधि ; चरका ; संताप ; मानसिक यातना ; चुटपूट ; रुखरुख . ( क्रि० बसणें , लागणें ). मी सोडुनि आलों तटका । तो जिवा लागला चटका । - मघ्व २२२० . ६ व्यंगोक्ति ; औपरोधिक मर्मभेदी भाषण ; प्रतिक्षेप ; टोमणा , टोला ; जिव्हारी लागणारी व झोंबण्यासारखी टीका . ( क्रि० मारणें ). ७ काळजी ; चिंता ; आस्था ; कळकळ ; पर्वा ; दरकार . मनासि चटका म्हणुनी तव पदीं लगबग येत बालिका । - स्वयंवर नाटक . ८ विरह ; दु : ख ; हुरहुर ; एखादी वस्तु परत मिळण्याविषयीं लागलेली उत्कंठा ; चटक ; चुटपुट ; ध्यास ; छंद ; तहान . ( क्रि० लागणें ; लावणें ; बसणें ). च च चटका लागतां पावसी पद उंच । - दावि २१३ . लोभ हरीचा लटका ... लावुनि गेला चटका . तो माळी दादव्या केला । तो विहिरींत पडून मेला । त्याचें कांहीं वाटत नाहीं मला । सख्याचा चटका लागुनि गेला । ९ सांडसानें दिलेला डाग ; चरका . ( क्रि० देणें ; लावणें ). बसतेचि चटके लावीत । शुध्दावरि मूर्खत्वें । १० मोरचूत वगैरे लावून सोनें अग्नींत तापविणें . ( क्रि० देणें ). ११ ( जहल्लक्षणेनें ) या कृत्यास लागणारी साधनसामुग्री , द्रव्यसाहित्य , साधनीभूत पदार्थाचा संच . १२ व्यापारांत ठोकर , तोटा , थप्पड , अद्दल . ( क्रि० बसणें ; लागणें ). जामीनकी विषयीं मला असा चटका बसला आहे कीं पुन्हां जन्मांत कोणास जामीन राहूं नये . १३ मिर्‍याचें तिखट ; तिखट चटणी ; विशेषत : हरभर्‍याची डाळ वाटून दहीं व ओल्या मिरच्या घालून करतात तो १४ ( कों . ) खमंग काकडी . १५ ( राहिलेल्या अर्थांसाठीं ) चटक , चरका पहा . [ सं . चट = जखम करणें ; म . चाटणें , झाजरणें , घसटून जाणें ] म्ह० ( व . चटकामटका तोंडाला फाटके कपडे चालतात अशा माणसाला म्हणतात .

मराठी वाक्संप्रदाय - वाक्यप्रचार

चटका मटका तोंडाला, फाटके धोतर गांडीला
खायला मात्र चमचमीत हवे मग अंगावर फाटके कपडे असले तरी हरकत नाही, अशा वृत्तीच्या माणसाबद्दल वापरतात.

A Sanskrit English Dictionary

चटका  f.  a f. ( गणs अजा-दि and क्षिपका-दि) a hen-sparrow, [Pañcat. i, 15, 0/1; 18, 0/1]
a young hen-sparrow, [Pāṇ. 4-1, 128], Vārtt. 2
श्यामा    Turdus macrourus (), [L.]
°का-शिरस्   = , [L.] Sch.

ROOTS:

°का शिरस्

चटका  f.  b f. of °क q.v.

The Practical Sanskrit-English Dictionary

चटका [caṭakā] चटिका [caṭikā]   चटिका 1 A hen-sparrow.
The root of long pepper. -Comp.
-मुखः   A particular type of arrow; क्षुरप्रैश्चटकामुखैः [Mb.8.49.36.]
-शिरस्  n. n. The root of long pepper.

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

noun  पक्षिविशेषः यस्य पक्षौ श्वेतौ स्तः।   Ex. चटका धान्यं चञ्च्वा गृह्णाति।

ONTOLOGY:

पक्षी (Birds) ➜ जन्तु (Fauna) ➜ सजीव (Animate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

ben শকরিমুনিয়া

guj શકરીમનિયા

hin शकरीमुनिया

kas شَکرِمُنِیا

mal വെളുത്ത കിളി

ori ଶକରୀମୁନିୟା

pan ਸ਼ਕਰਮੁਨੀਆ

urd شکری منیا

noun  खगविशेषः लघुपक्षिणी यस्याः नीडं प्रायः गृहे अस्ति।   Ex. चटका शिशुम् अन्नं भोजयति।

HYPONYMY:

शकुनी

ONTOLOGY:

पक्षी (Birds) ➜ जन्तु (Fauna) ➜ सजीव (Animate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

गृहनीडा वृषायणा गृहबलिभुक् कलविङ्का कलविङ्कका कलाविकला

Wordnet:

asm ঘৰচিৰিকা

bd सखा

ben চড়াইপাখি

guj ચલકી

hin गौरैया

kan ಹೆಣ್ಣು ಗುಬ್ಬಿ

kas ژٔر

mal കുരുവി

mar चिमणी

mni ꯁꯦꯟꯗꯔ꯭ꯥꯡ

nep भँगेरो

ori ଘରଚଟିଆ

pan ਚਿੜੀ

tel ఆడపిచ్చుక

urd گوریا , عصفور , کنجشک