|
चिर [cira] a. a. [चि-रक्] Long, lasting a long time, existing from a long time, old; चिरविरहः चिरकालः चिरमित्रम् &c.-रम् A long time. Note. The singular of any of the oblique cases of चिर may be used adverbially in the sense of 'long', 'for a long time', 'after a long time', 'long since', 'at last', 'finally'; न चिरं पर्वते वसेत् [Ms. 4.6;] ततः प्रजानां चिरमात्मना धृताम् [R.3.35,62;] [Amaru.79;] कियच्चिरेणार्यपुत्रः प्रत्तिपत्तिं दास्यति Ś6; [R.5.64;] प्रीतास्मि ते सौम्य चिराय जीव [R.14.59;] [Ku.5.47;] [Amaru. 3;] चिरात्सुतस्पर्शरसज्ञतां ययौ [R.3.26;11.63;12.87;] चिरस्य वाच्यं न गतः प्रजापतिः [Ś.5.15;] चिरे कुर्यात् Śat. Br.-Comp.
-आयुस् a. a. long-lived. (-m.) a god.
-आरोधः a protracted siege, blockade.
-उत्थ a. a. existing for a long time.
-कार, -कारिक, -कारिन्, -क्रिय a. a. acting slowly, delaying, tarrying, dilatory.
-कालः a long time.
-कालिक, -कालीन a.
of long standing, old, long-continued.
chronic (as a disease).
-जात a. a. born long ago, old.
-जीविन् a. a. long-lived (-m.)
an epithet of seven persons who are considered to be 'deathless'; अश्वत्थामा बलिर्व्यासो हनुमांश्च विभीषणः । कृपः परशुरामश्च सप्तैते चिरजीविनः ॥
N. N. of Viṣṇu.
N. N. of Mārkaṇḍeya; वर्जयित्वा महात्मानं चिरजीविनमुत्तमम् [Mb. 13.125.35.]
a crow.
N. N. of two plants जीवक and शाल्मलि.
-पाकिन् a. a. ripening late.
-पुष्पः the Bakula tree.
-मित्रम् an old friend.
-मेहिन् m. m. an ass.
-रात्रम्, -रात्राय a period of many nights, a long time; प्रयाते तु महारण्यं चिररात्राय राघवे [Rām.2.4.18;] चिररात्राय पित्रेव येनायं परिपालितः [Śiva. B.15.8.] ˚उषित a. having lodged for a long time.
-विप्रोषित a. a. long banished, a long sojourner.
-सूता, -सूतिका a cow that has borne many calves.
-सेवकः an old servant.
-स्थ, -स्थायिन्, -स्थितa. lasting, long, enduring, continuing, durable; तटिनि तटद्रुमपातनपातकमेकं चिरस्थायि Udb.
|