|
प्रिय [priya] a. a. [प्रीणाति प्रि-तर्पणे क] (compar. प्रेयस्, superl. प्रेष्ठ)
Dear, beloved, liked, welcome, favourite; बन्धुप्रियाम् [Ku.1.26;] प्रकृत्यैव प्रिया सीता रामस्यासीन्महात्मनः Rām; [R.3.29.]
Pleasing, agreeable; तामूचतुस्ते प्रियमप्यमिथ्या [R.14.6.]
Fond of, liking, loving, devoted or attached to; प्रियमण्डना [Ś.4.9.;] प्रियारामा वैदेही [U.2.]
Dear, expensive.
Ved. Customary, familar, usual.
यः A lover, husband; स्त्रीणामाद्यं प्रणयवचनं विभ्रमो हि प्रियेषु [Me.28.]
A kind of deer.
A son-in-law (जामाता); [Ms.3.119] (com.).
a lover of truth.
pleasant though true.
संदेशः a friendly message, the message of a lover.
the tree called चम्पक.
-संप्रहार a. a. fond of litigation.
-समागमः union with a beloved object or person.
-सहचरी a beloved wife.
-साहस a. a. adventurous.
-सुहृद् m. m. a dear or bosom friend.
-स्वप्न a. a. fond of sleep; अकाले वोधितो भ्रात्रा प्रियंस्वप्नो वृथा भवान् [R.12.] 81.
-हित a. a. at once agreeable and salutary.
या A beloved (wife), wife, mistress; प्रिये चारुशीले प्रिये रम्यशीले प्रिये [Gīt. 1.]
A woman in general.
Small cardamoms.
News, information.
Spirituous liquor.
A kind of jasmine.
यम् Love.
Kindness, service, favour; प्रियमाचरितं लते त्वया मे [V.1.16;] मत्प्रियार्थं यियासोः [Me.22;] प्रियं मे प्रियं मे 'a good service done to me'; प्रिय- चिकीर्षवः [Bg.1.23;] [U.3.26;] [Pt.1.193,365.]
Pleasing or gladsome news; विवेश भुवमाख्यातुमुरगेभ्य इव प्रियम् [R.12.] 91; प्रियनिवेदयितारम् [Ś.4.]
Pleasure; प्रियं प्राप्तो दशाननः [Rām.7.23.15.]
-यम् ind. In a pleasing or agreeable manner.
-प्रियेण ind. Willingly. -Comp.
-अतिथि a. a. hospitable.
-अन्नम् dear food or provisions.
-अन्नत्वम् dearth, scarcity; [Bṛi. S.]
-अपायः absence or loss of a beloved object.
-अप्रियः a. a. Pleasant and unpleasant, agreeable and disagreeable (feelings &c.). (-यम्) service and disservice, favour and injury.
-अम्बुः the mango tree. (-a.) fond of water.
-अर्थम् ind. as a favour.
-अर्ह a.
deserving love or kindness; [U.3.]
amiable. (-र्हः) N. of Viṣṇu.
-असु a. a. fond of life.-आख्य a. announcing good news.
-आख्यानम्, -आख्या- निकम् agreeable news; [Pratimā.1.]
-आत्मन् a. a. amiable, pleasant, agreeable.
-आधानम् a friendly office; आत्मनीव प्रियाधानमेतन्मैत्रीमहाव्रतम् [Mv.5.59.]
-आलापिन् a. a. speaking kindly or agreeably.
-आसु a. a. fond of life.-उक्तिः f.,
-उदितम् a kind or friendly speech, flattering remarks.
-उपपत्तिः f. f. a happy or pleasant occurrence.
-उपभोगः enjoyment of a lover or mistress; प्रियोपभोगचिह्नेषु पौरोभाग्यमिवाचरन् [R.12.22.]
desirous of pleasing or doing service.
friendly, affectionate.
-कर a. a. giving or causing pleasure.्मन् a. acting in a kind or friendly manner. (-n.) the action of a lover.
-कलत्रः a husband who is fond of his wife, whe loves her dearly.
-कलह a. a. quarrelsome.
-काम a. a. friendly disposed, desirous of rendering service.
acting kindly, doing good to,
favourable, suitable.
-कारक, -कारिन् a. a. acting or treating kindly. (-m.) a friend, benefactor; प्रियकारक भद्रं ते [Pt.4.76.]
-कृत् m. m.
one who does good, a friend, benefactor.
N. N. of Viṣṇu.
-जनः a beloved or dear person.
-जानिः a husband who dearly loves his wife, a gallant.
-जीव a. a. living long, long-lived. (-वः) Colasanthes Indica (Mar. टेंटू).
-जीविता love of life.-तोषणः a kind of coitus or mode of sexual enjoyment.-दत्ता a mystical name of the earth; [Mb.]
-दर्श a. a. pleasant to look at; प्रियदर्शो दीर्घभुजः कथं कृष्ण युधिष्ठिरः [Mb.5.9.21.]
-दर्शन a. a. pleasing to look at, of pleasing appearance, good-looking, lovely, handsome; अहो प्रिय- दर्शनः कुमारः [U.5.;] [R.1.47;] [Ś.3.9;] एवमुत्सुकोऽपि प्रियदर्शनो देवः Ś6.
(नः) a parrot.
a kind of date tree.
N. N. of a prince of the Gandharvas; अवेहि गन्धर्वपतेस्तनूजं प्रियंवदं मां प्रियदर्शनस्य [R.5.33.]
A plant growing on trees and stones (Mar. दगडफूल). (-नम्) the sight of a beloved object; अमृतं प्रियदर्शनम् [Pt.1.128.] (-नी) a bird, Gracula religiosa.
-दर्शिन् a. a. looking kindly upon anything. (-m.) an epithet of king Aśoka.
-देवन a. a. fond of gambling.
-धन्वः an epithet of Śiva.
-निवेदनम् good tidings.
-पुत्रः a kind of bird.
-प्रश्नः a kind inquiry (about welfare).
-प्रसादनम् propitiation of a husband.
-प्राय a. a. exceedingly kind or courteous; प्रियप्राया वृत्तिः [U.2.2.] (-यम्) eloquence in language.स् n. a very agreeable speech, as of a lover to his mistress.
-प्रेप्सु a. a. wishing to secure one's desired object.
-भावः feeling of love; प्रियभावः स तु तया स्वगुणैरेव वर्धितः [U.6.31.]
-भाषणम् kind or agreeable words.-भाषिन् a. speaking sweet words.
-मण्डन a. a. fond of ornaments; नादत्ते प्रियमण्डनापि भवतां स्नेहेन या पल्लवम् [Ś.4.9.] -मधु a. fond of liquor. (-धुः) an epithet of Balarāma.-रण a. warlike, heroic.
-वक्तृ a. a. flattering, a flatterer.
-वचन a. a. speaking kind or agreeable words. (-नम्) kind, coaxing or endearing words; प्रियवचनकृतोऽ- पि योषितां दयितजनानुनयो रसादृते (प्रविशति हृदयं न) [V.2.22.] -वयस्यः a dear friend.
-वर्णी the plant called प्रियङ्गु.-वस्तु n. a beloved object.
-वाच् a. a. speaking kindly, affable in address. (-f.) kind or agreeable words.-वादिका a kind of musical instrument.
-वादिन् a. a. speaking kind or pleasing words, a flatterer; सुलभाः पुरुषा राजन् सततं प्रियवादिनः Rām. (-नी) a kind of bird. (Mar. मैना, साळुंखी).
-श्रवस् m. m. an epithet of Kṛiṣṇa; प्रगायतः स्ववीर्याणि तीर्थपादः प्रियश्रवाः [Bhāg.1.6.34.]
-संवासः the society of a beloved person.
सखः a dear friend.
the Khadira tree. (-खी f.) a female friend, a lady' confidante.
|