Dictionaries | References

वर

   { vara }
Script: Devanagari

वर     

हिन्दी (hindi) WN | Hindi  Hindi
noun  वह जिसका ब्याह तुरंत होने को हो या हुआ हो   Ex. अपने लड़के को वर के रूप में देखकर माँ बहुत ही प्रसन्न थी ।
ONTOLOGY:
व्यक्ति (Person)स्तनपायी (Mammal)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
दूल्हा बन्ना दुलहा नौशा लाड़ा अवतंस अवतन्स
Wordnet:
bdहौवागोदान
gujવરરાજા
kanಮದುಮಗ ವರ
kasمہرازٕ
malവരന്‍
marनवरदेव
nepबेहुलो
panਲਾੜਾ
tamமணமகன்
telవరుడు
urdدولہا , دلہا , نوشہ
See : वरदान, पति

वर     

वर n.  पितरों में से एक ।

वर     

कोंकणी (Konkani) WN | Konkani  Konkani
noun  दीस रातीचो चोव्विसावो भाग वा साठ मिणटांचो काळ   Ex. ट्रेन एक वर उसरां चलता
MERO COMPONENT OBJECT:
मिनीट
ONTOLOGY:
माप (Measurement)अमूर्त (Abstract)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
तास
Wordnet:
gujકલાક
kanಘಂಟೆ
kasگَنٛٹہٕ
malമണിക്കൂർ
mniꯄꯨꯡ
nepघण्टा
oriଘଣ୍ଟା
panਘੰਟਾ
sanघटिका
tamமணிநேரம்
urdگھنٹہ
noun  खंयचोय देव वा व्हड मनीस प्रसन्न जावन मागिल्ली वस्तू वा सिद्धी बी दिवपाची क्रिया वा भाव   Ex. म्हात्म्यान ताका पुत्रप्राप्तीचो वर दिलो
ONTOLOGY:
संप्रेषण (Communication)कार्य (Action)अमूर्त (Abstract)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
वरदान आशिर्वाद
Wordnet:
asmবৰ
benবরদান
gujવરદાન
hinवरदान
kanವರ
kasدۄیہِ خٲر دُعا
malവരം
marवर
mniꯕꯣꯔ
oriବର
panਵਰਦਾਨ
sanवरदानम्
tamவரம்
telవరమివ్వడం
urdوردان , نعمت , رحمت
noun  इतलें अंतर जें वरा भितर पार करूं येता.   Ex. म्हजें घर स्थानका सावन एका वराचे वाटेर आसा.
ONTOLOGY:
माप (Measurement)अमूर्त (Abstract)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
तास
Wordnet:
kasگَنٛٹہٕ
malമണിക്കൂറ്
marतासभर

वर     

A dictionary, Marathi and English | Marathi  English
The caul or afterbirth.
.
A boon or blessing; esp. in the gift of a Bráhman, Guru, saint, or god. v दे.
In comp. Best, excellent, excelling; as मनुष्यवर Best of men; देववर Excellent among the gods; द्विजवर, तरूवर, पशुवर, पक्षीवर.
Up to; up to the period of, or up to the extent or degree of. Ex. आजवर, उद्यां- वर, वर्षावर, शेवटवर, पायलीवर, मणवर, खंडीवर. 2 prep & ad See वरता prep & ad. वर येणें To get up; to rise into a passion.

वर     

Aryabhushan School Dictionary | Marathi  English
 m  A bridegroom; a husband. A boon.
  Best.
prep   Upto See वरता.

वर     

अ./ना.  अभिवचन , आशीर्वाद , आश्वासन ;
अ./ना.  नवरा मुलगा ;
अ./ना.  पर्यंत ( आजवर );
अ./ना.  अनुरोधाने , दिशेने ( शत्रूवर चाल करून गेला );
अ./ना.  अधिक , जास्त ( लाखाच्या वर वस्ती आहे );
अ./ना.  आणखी , शिवाय ( भोजन दिले , वर दक्षिणा दिली );
अ./ना.  धरून , संबंधी ( स्वेच्छा मरणावर चार तास चर्चा झाली );
अ./ना.  कारणाणे , मुळे ( नेहरुंच्यावर काँग्रेस इतके दिवस चालली ).

वर     

मराठी (Marathi) WN | Marathi  Marathi
noun  आराधना केल्याने ऋषी, देव, ब्राम्हण इत्यादिंचे प्रसन्न होऊन आशीर्वाद देण्याची क्रिया किंवा भाव   Ex. शिवाने भस्मासुराला वर दिला की ज्या माणसावर तो हात ठेवील तो माणूस जळून भस्म होईल
ONTOLOGY:
संप्रेषण (Communication)कार्य (Action)अमूर्त (Abstract)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
वरदान
Wordnet:
asmবৰ
benবরদান
gujવરદાન
hinवरदान
kanವರ
kasدۄیہِ خٲر دُعا
kokवर
malവരം
mniꯕꯣꯔ
oriବର
panਵਰਦਾਨ
sanवरदानम्
tamவரம்
telవరమివ్వడం
urdوردان , نعمت , رحمت
adverb  उंच ठिकाणी   Ex. पतंग आकाशात खूप वर गेली.
MODIFIES VERB:
असणे काम करणे
ONTOLOGY:
दिशासूचक (Direction)क्रिया विशेषण (Adverb)
SYNONYM:
उंच
Wordnet:
asmওপৰত
bdगोजौवाव
benউঁচু স্থান
gujઉપર
hinऊपर
kasہیوٚر
kokवयर
malമുകളിലേക്ക്
mniꯃꯊꯛꯇ
nepमाथि
oriଉଚ୍ଚରେ
panਉਪਰ
sanऊर्ध्वम्
tamமேலே
telపైన
urdاوپر , اونچائی پر , بلندی پر , چوٹی پر
adverb  एखाद्या वस्तूच्या आधारावर   Ex. त्याने टेबलाच्या वर फुलदाणी ठेवली आहे.
MODIFIES VERB:
असणे काम करणे
SYNONYM:
-वर -वरती वरती
Wordnet:
asmওপৰ
hinऊपर
kasپٮ۪ٹھ
kokवयर
malപുറത്ത്
nepमाथि
oriଉପରେ
urdاوپر , بنیاد پر , منحصر
adverb  जास्त वा अधिक   Ex. भाजीवाल्याने एक किलो भाजी जोखल्यानंतर आणखी थोडी वर टाकली./आतापासून दोन रूपये जादा भाडे द्यावे लागेल.
MODIFIES VERB:
असणे काम करणे
ONTOLOGY:
()क्रिया विशेषण (Adverb)
SYNONYM:
जास्त जादा वाढीव अधिक
Wordnet:
benঅনেক
hinऊपर
kasپٮ۪ٹھ , ہیوٚر , زیادٕ
kokचड
oriଅଧିକ
sanअधिकम्
telపైననే
urdزیادہ , اوپر , مزید , بکثرت
adverb  च्या मदतीने किंवा आधाराने   Ex. तो गुडघ्यावर बसला./तो कुबड्यांच्या आधाराने चालतो.
MODIFIES VERB:
असणे काम करणे
SYNONYM:
आधाराने मदतीने च्याआधारे
Wordnet:
bdनि बोलोयाव
benসাহায্যে
gujના ટેકે
kasبَلبوٗتَس پٮ۪ٹھ
kok चेर
malന്റെ/ഉടെ ബലത്തില്
panਦੇ ਬਲ
tamபலத்துடன்
urdکی بنیادپر , کےبل , کی طاقت پر , کی قوت پر , کےسہارے
adverb  वरच्या वर्गात किंवा श्रेणीत   Ex. छोटा भाऊ तर परीक्षेत पास होऊन वर गेला पण मोठा भाऊ आहे तिथेच राहिला.
MODIFIES VERB:
असणे
ONTOLOGY:
स्थानसूचक (Place)क्रिया विशेषण (Adverb)
Wordnet:
asmওপৰলৈ
benউপর
panਉੱਪਰ
telపైస్థాయికి
adverb  पद, मर्यादा इत्यादीचा विचार करता अधिकाधिक आणि उच्च किंवा श्रेष्ठ जागी   Ex. वरच्या साहेबांनी ही विनंती अमान्य केली आहे.
ONTOLOGY:
स्थानसूचक (Place)क्रिया विशेषण (Adverb)
Wordnet:
asmওপৰত
benওপর
malമുകളിലെ
adverb  एखादी वस्तू किंवा विस्तारच्या किनार्‍यावर किंवा त्याला लागून   Ex. तलावाच्या वर मंदिर आहे.
MODIFIES VERB:
असणे
ONTOLOGY:
स्थानसूचक (Place)क्रिया विशेषण (Adverb)
SYNONYM:
लागून
Wordnet:
asmপাৰতে
bdफाराव
benকাছে
kokवयर
panਉਪਰ
tamமேலே
See : नवरदेव, वरती
See : वर

वर     

क्रि.वि.  
 पु. आशीर्वाद ; शुभदायक वचन ; ऋषि , देव , ब्राह्मण इ० नी दिलेला प्रसाद , देणगी . वर दमनऋषीने दीधला की तयाला । - र १४ . [ सं . ]
 स्त्री. प्रसृतीवेळची वार . वार पहा .
वि.  
 पु. 
श्रेष्ठ . मी वर म्हणे सुधन्वा की साक्षांत तात अंगिरा ज्याचा । - मोसभा ५ . ९६ .
नवरा मुलगा ( लग्नांतील ). - ज्ञा ११ . ३ .
पर्यंत ; काल ; मर्यादा किंवा प्रमाण या पावेतो . उदा० आजवर ; वर्षावर ; पायलीवर ; खंडीवर .
०दान   
वर , आशीर्वाद देणे ; देणगी ; कृपेने केलेले दान .
अत्युकृष्ट ; अति सुंदर . वरतनु दमयंती नंदिनी हे त्रितीय । - नल ६५ .
उंच ; उच्च प्रदेशी ; उपरि . याच्या उलट खाली .
पति ; नवरा . इंदिरावर = विष्णु पर पुरुषाचे पायी स्त्रियांनी सोडून आपला वर । - होला ६५ . [ सं . ]
पहिला ; अग्र . वरसुत दम नामा दांत नामा द्वितीय । - नल ६५ . ( समासांत ) देव - द्विज - मनुष्य - तरु - पशु - पक्षी - वर . [ सं . ]
एखाद्याच्या हातून हटकून घडणारी गोष्ट ; नेहेमीची , रुढ गोष्ट . चोरीचे त्याला वरदानच आहे .
०घोडा  पु. 
नंतर ; मागून . औरंगजेब मेल्यावर कोण गादीवर आला ?
वरात ; लग्नाला जातांना नवरा मुलगा पालखी , घोडा , गाडी इ० तून वाजतगाजत जातो ती मिरवणूक .
०कस  पु. वर्चस्व ; अधिकार ; सत्ता ; अंमल ( क्रि० बसवणे ; चालवणे ; चढवणे ; मिळवणे ). - वि .
अधिक ; जास्त . त्या सभेंत शंभरावर लोक नव्हते .
०दानी वि.  वर लाभलेला ; भाग्यवान ( वंश , कुल , व्यक्ति ).
मुंजा मुलाची मिरवणूक .
श्रेष्ठ प्रतीचे , कंसाचे ( सोने ).
०दी वि.  वर प्राप्त झालेला ( पुरुष , कुल , वंश इ० ).
शिवाय ; आणखी . आम्हाकडून काम करुन घेतलेच , वर आम्हाला शिव्या पण दिल्या .
( सामा . ) सर्वश्रेष्ठ ; सर्वोत्कृष्ट . वरकसा जिणता जिणवेना । - दावि ३७९ .
०दक्षिणा  स्त्री. वधूचा पिता कन्यादानाची सांगता करण्यासाठी वरास देतो ती दक्षिणा ; हुंडा ; शुल्क .
मुळे ; कारणाने . पुरुषोत्तमरावांचे घर आपणांवरच चालले आहे . - इपं ३२ .
०प्रद वि.  अमीष्ट देणारा ; वरद . वरद पु . गणपति देवता . - वि .
अनुरोधाने ; लक्ष्यविषय करुन . वाघावर एकटा कसा चालला आहे तो पहा . या विषयावर चार घटका बोलत होता .
सर्वोंवर सत्ता गाजविणारा ; ताब्यांत ठेवणारा ; देखरेख करणारा . सर्व पशूंचा वरकस वाघ , पक्ष्यांचा वरकस बैरीससाणा , मुलांचा वरकस पंतोजी , उंदरांचा वरकस मांजर .
वरदाता ; प्रार्थिलेले देणारा . मग सहजे सत्कारवादु । तो पद्मकर वरदु । - ज्ञा १ . १३ .
०धवा  पु. नवरदेव ; वदधावा पहा . वटेश्वर चांगा वरधवा । तुम्ही नेऊनि मध्ये वैसवा । - चांगदेवगाथा .
परंतु . हे सारे ते वर थोडे । आणीकही साधील गाढे । - ज्ञा १६ . ३५२ . वरता , वरी पहा . [ फा . वर ; सं . उपरि ; प्रा . उवरि तुल० ]
०धावा  पु. 
प्रासादिक ; कल्याणकारक . हा हरिविजय वरदग्रंथ । - ह २२ . २६९ .
०कसदार वि.  अंमल चालविणारा ; अमलदार ; तपासनीस . वरकस अर्थ ३ पहा . वरती वि . श्रेष्ठ . जे गतीहून वरती चढेना अधिक गती । - एभा ३१ . १५६ . वरांगना स्त्री . श्रेष्ठ स्त्री . [ वर + अंगना ] वराचे वि . श्रेष्ठ . बहुताती वराचे यादव । वरान्न न .
कृपाळु ; दयाळु .
नवर्‍यामुलास लग्नासाठी घेऊन येण्यावरितां वाजत गाजत निघालेला मुलीचा भाऊ किंवा त्याचा बदला .
०डोके   - उर्जितावस्थेस येणे . ताराबाईने नातवाला सातारची गादी साधून देऊन वर डोके काढलेले जिजाबाईला मानवले नाही . - भक्तमयूर केका ५ .
पक्वान्न . अन्न वरिष्ठ वरान्न । - एरुस्व १४ . १२५ .
वरण . अवघ्यावरी वाढिले जाण । वरी वरान्न स्वादिष्ट । - एरुस्व १४ . १२५ . सोलीव डाळीचे वरान्न । - भुवन ११ . १२४ . [ वर + अन्न ] वराप्सरा - स्त्री . प्रमुख अप्सरा ( रंभा , मेनका इ० ). शक्रप्रेषित वराप्सरा नटल्या । - मोमंत्र २ . ४६ . [ वर + अप्सरा ] वरांवर - वि . श्रेष्ठांत श्रेष्ठ . हेंचि निज ज्ञान साचार । वरांवर वरिष्ट । - एभा १० . ७०६ . [ वरात वर ] वरासन - न . श्रेष्ठ आसन , स्थान . वरासनी पाषाण । तो न मानावा सामान्य । - तुगा २२६८ . [ वर + आसन ] वरिय - वि . श्रेष्ठ . आग्रहाचिया उजरिया । श्रेष्ठ देवता वरिया । - ज्ञा १७ . ९८ . [ सं . वरियस ]
नवर्‍याला मूळ .
०चतुर्थी   चौथ स्त्री . भाद्रपद शुद्ध चतुर्थी ; गणेशचतुर्थी . आम्ही वरदचतुर्थीचा चंद्र अवचिता । देखिला गोकुळी । - ह २५ . १३७ .
काढणे   - उर्जितावस्थेस येणे . ताराबाईने नातवाला सातारची गादी साधून देऊन वर डोके काढलेले जिजाबाईला मानवले नाही . - भक्तमयूर केका ५ .
०तोंड   - निर्लज्ज बनणे ; लाज न वाटणे .
०वाणी  स्त्री. आशीर्वाद ; शुभचिंतन . कीर्तनी रंग येतसे चौगुणी । वरदवाणी म्हणोनिया ।
( बडोदे ) वरपक्षाकडून वराची स्वारी वधूगृही येण्यास निघाली अशी खबर देण्याकरितां समारंभाने जाणारा वराचा धाकटा भाऊ किंवा बदला . - ऐरापुविवि ८३ . वर्‍हाड - नागपुरा - कडेहि हा वर्धाव पाठविण्याची चाल आहे .
०हस्त  पु. 
०निश्चय  पु. वर निश्चित करणे , ठरविणे .
करणे   - निर्लज्ज बनणे ; लाज न वाटणे .
वर देण्यासाठी ( देवता इ० ने ) उचलेला हात ; दानशील ; औदार्यदर्शक हाताची ठेवण .
०पडणे   ( वस्तू , गोष्टी ) तत्परतेने करुं लागणे . अलीकडे तो कादंबर्‍यांवर पडला आहे .
०पक्ष  पु. लग्नांत नवर्‍यामुलाचा बाप .
०पाहणे   लज्जा , शंका , भीति न वाटणे ; धीटपणा असणे ; उजागरीने बघणे . पापाला वर पाहण्याचा धीर होत नाही . - पुण्यप्रभाव १३७ . सामाशब्द -
०माई   माय मायी स्त्री . ( लग्नांत ) नवर्‍यामुलाची आई . जात्या वरमाय आळशीण । मग काय पहावी वर्‍हाडीण । - नव २१ . २९ .
शिष्याना विद्या देणारा गुरु , सर्व आश्रित किंवा संबंधी यांना उन्नतीला पोंचविणारा , किंवा ज्याचा आशीर्वाद खरा ठरतो अशाला लावितात .
०उपचार  पु. अव .
०हस्त   -
०मायपण  न. नवर्‍यामुलाची आई असण्याचा मान . - एभा ?
ठेवणे   -
वरवर सभ्यपणा ; शिष्टपणा दाखविणे ; खोटी नम्रता ; शिष्टाचार .
०मूठ  स्त्री. 
लग्नांत वधूवरांच्या वस्त्रांना एकत्र मारलेली गांठ सोडवणार्‍या मेहुणी वगैरे वधूपक्षीय स्त्रीला दिलेली देणगी .
पूर्ण कृपा करणे .
रोगनिवारणासाठी बाहेरुन शरीराला केलेले उपचार .
स्वतःसारखे करुन सोडणे ( निंदार्थी प्रायः उपयोग ).
वधूच्या पित्याने मुलगी वराला देतांना दिलेली देणगी ; हुंडा ; शुल्क .
०कडी   वर्चस्व ; वरचढपणा . राज्यांत मुधोजीची वरकडी झाली की आपला तो सूड उगवील अशी कारभार्‍यांस भीति पडली . - विवि ८ . ६ . ११० .
०मूळ  न. वराला बोलावणे . वरमूळा चालिल्या अहिवा नारी । - वसा ४८ .
०करणी वि.  बाह्य ; औपचारिक ; कृत्रिम ; दिखाऊ ; वरकांती ; पोकळ ( भाषण , कृत्य , इ० ).
०कर्मी वि.  
०योजना  स्त्री. कन्येसाठी वराची केलेली योजना . वरावर पु . श्रेष्ठवर . भीमके अर्पूनियां अपार । कृष्ण वरावर पूजियेला । - एरुस्व १४ . ८७ . [ वर + वर ] वरावर , वरेकज स्त्री . लग्न जमविणे , जुळविणे . [ वर + आवर , वर + काज ] वरकज्या पु . लग्न जुळविणारा , मध्यस्थ इसम . वरोपचार पु . लग्नांत ( कांही ठिकाणी नंतरहि ) वराचे संस्कार व सोहळे . [ वर + उपचार ]
वरकरणी पहा . याचे असले वरकर्मी बोलणे तुम्ही जमेस धरुं नका हो !
बाहेरचा ; आंत ज्याचा प्रवेश नाही असा ( रोग , औषध ).
मूळचा झरा नसलेले ( जल इ० ).
मूळ नसलेला ; उपरी ; स्थिरपणा , कायमपणा नसलेला .
पोकळ ; दिखाऊ ; खोटे .
०कर्मी   - पु . पोकळ , कृत्रिम आदर , भाव ; आदरसत्काराचा खोटा देखावा .
आदर   - पु . पोकळ , कृत्रिम आदर , भाव ; आदरसत्काराचा खोटा देखावा .
०कांती   कांतीचा वि .
दिखाऊ ; सुंदर ; सुरेख दिसणारा .
वरकरणी पहा . नाही शब्द रे बोललास वरकांतिचा । - प्रला १५६ .
०काम  न. प्रत्यक्ष बनावाचे काम न करतां त्याला साधनीभूत असणार्‍या गोष्टी करणे . उदा० स्वयंपाकाला लागणारे साहित्य पुरविणे , धुणेपाणी इ० .
०कोट  पु. थंडी , पाऊस इ० साठी कोटावर घालावयाचा लांब कोट . ( इं . ) ओव्हरकोट . उलट वरकोट आणि हातमोजे हा नेहमीचाच पोषाक होऊन बसला आहे . - सासं २ . २३४ .
०खर्च  पु. 
अधिक , योजलेल्यापेक्षां जास्त खर्च .
इतर किरकोळ खर्च .
०खाल   क्रिवि . खालवर ; उंचसखल ; विषमरीतीने .
०घडी  स्त्री. 
वस्त्राची घडी करतांना दर्शनी चांगला भाग यावा म्हणून अमळ बारीक विणून काढलेला पट्टा ; वरची चांगली बाजू .
( शिंपी - काम ) बाहेरच्या बाजूला असलेली दुमड . वरघडीच्या तळाची ट्रावझर करावयाची असल्यास पांच इंच कापड अधिक घ्यावे . - काटकर्तन ८ .
०घडीचा वि.  
बाह्य ; वरचा .
वरघडी असलेले ( वस्त्र ).
( ल . ) दिखाऊ ; भपकेदार .
कृत्रिम ; खोटे .
०घाट  पु. 
बाहेरचा आकार , घडण ; बाह्य स्वरुप .
घाटावरचा प्रदेश ; सह्याद्रीच्या पूर्वेकडील मुलूख .
०घाटी वि.  वरघाटासंबंधी ( माणूस , पदार्थ इ० ).
०घाटीण  स्त्री. घाटावरची स्त्री .
०घाला  पु. जोराचा हल्ला , घाला . षडरिपूवरता वरघाला । - दावि ३७९ .
०चढ वि.  सरस ; श्रेष्ठ ; जास्त ; वरच्या दर्जाचा .
०चढपणा  पु. सरसपणा ; श्रेष्ठपणा .
०चष्मा   श्मा पु .
वरचढपणा ; वर्चस्व ( क्रि० करणे ; होणे ). काकेशियन वर्गाचा दुसर्‍या वर्गावर नेहमी वरचष्मा असे . - मराठी ६ . ३०६ .
देखरेख करणारा ; तपासनीस ; वरचा अधिकारी .
वर्चस्व गाजविणारा ; अधिकार चालविणारा .
०जोर वि.  श्रेष्ठ . सीरजोर वरजोर जो हा । - दावि ३१० .
०डगला  पु. ( बडोदे ) वरकोट पहा . - खानो ३ .
०डोळ्या   ळा वि .
उलट्या - बाहुल्या असणारा ; अदूरदृष्टि ; नेत्रीरोगी . परपुरुषाते नयनी पाहे । उपजतां वरडोळी होये । - गुच ३१ . ८५ .
आढ्यताखोर ; रागीट .
टक लावून वर पाहणारा ; वर दृष्टि असणारा ( निंदार्थी उपयोग ).
०तगड   न . दागिन्यावरचा तगडाचा अंश .
०दळ  न. भाजीबरोबर चव येण्यासाठी शिजविलेली डाळ . [ वर + दाळ ]
०दळ  न. 
घरावर कौले , गवत इ० घालण्यापूर्वी वांसे , पांजरण इ० पसरतात ते .
वरचे कवच , साल . येक वरदळ बरे असते । कठिण अंतर्त्यागि दिसते । - ज्ञानप्रदीप ८३४ .
वरचा भाग . अंग साजिरे नाकहीन । वरदळ चांग चरण क्षीण । - एभा ११ . १२८५ .
मुलामा . हावभावाचेनि वरदळे । - भाए ३४५ . - वि .
वरवरचा ; बाहेरचा . दाऊनियां वरदळ वेष । मना अंगी आशापाश । - निगा २८० . वरदळभक्ती करोनिया नमन । - नव १८ . १६३ .
दांभिक . तुका म्हणे आम्हां तुमचेचि फंद । वरदळ छंद कळो येती । - तुगा ५०७ .
हलके ; नीरस ; किरकोळ . [ वर + दल ]
०दळ   स्त्रीन .
उपयोगांत , वहिवाटीत असलेले जिन्नस . चोर आले आणि वरदळ नेली .
नफा ; वर मिळणारा फायदा . लाख रुपये मूळ पुंजी . जे वरदळ मिळेल ते खातो .
०दळखर्च  पु. जास्त खर्च .
०दळ   - दौलत - स्त्री . सामान ; जंगम माल . वरदळ - ळे - क्रिवि . वरुन ; बाहेरुन . सेवन हे शिरसा धरी । अंतरी ही वरदळा । ३२२३ . तेंवि मनुष्य वेशाचे रुपडे । वरदळे दिसे चोखडे । - ज्ञाप्र ७५० . वरदळ सामान -
जिंदगीए   - दौलत - स्त्री . सामान ; जंगम माल . वरदळ - ळे - क्रिवि . वरुन ; बाहेरुन . सेवन हे शिरसा धरी । अंतरी ही वरदळा । ३२२३ . तेंवि मनुष्य वेशाचे रुपडे । वरदळे दिसे चोखडे । - ज्ञाप्र ७५० . वरदळ सामान -
जंगम माल .
किरकोळ मांल , सामान .
०दक्षिणा  स्त्री. चोरी इ० काने गेलेला पैसा , पदार्थ परत मिळविण्यासाठी व्यर्थ खर्चलेला पैसा .
०दूध  न. अंगावरील दुधाखेरीज इतर दूध ( लहान मुलांस दिलेले ). वरचे दूध .
०नट   क्रिवि . वरुन ; वरकांती . लई अंतरची खोल मोठी वरनट केवळ सात्विक दिससी । - होला ८९ .
०पंग   पंक वि . वरवरचा ; बाह्यात्कारी ( देखावा ). अथवा वरपंग सारा । पोटी विषयाच थारा । - तुगा २८३२ .
०पंकाचा   पंगीचा वि . क्रिवि . वरकरणी ; वरकांती पहा . की वरपंगी जेवि जारीण । दावी भ्रतारसेवा करुन ।
०पंकी   पंगी पांगी क्रिवि . वरवर ; बाह्यात्कारी ; बाह्यतः सामाजिक व धार्मिक रीति इंग्रजी शाळेतला मनुष्य वरपांगी पाळीत असतो . - टि ४ . ३७८ . [ वर + पंख ]
०पंगतीचा   वरपंकी पहा . वरकांती . हा स्नेह नाही वरपंगतीचा । - सारुह १ . ३६ .
०पिका   पीक वि . झाडावर पिकलेला ( फलादि पदार्थ ). याच्या उलट कोनपिका . वरपिका फणस असला तर मला दे . कोनपिका नको . [ वर + पिकणे ]
०बुजारत   क्रिवि . वरवर ; बाह्यतः [ वर + हिं . बुझारत ]
०बट्टा  पु. नाणे मोडतांना पडणारा बट्टा . बाहेरबट्टा पहा .
०वंचाई  स्त्री. बाह्य भपक्यावरुन झालेली फसवणूक . [ वर + वंचणे ]
०वंचाईचा वि.  वरकर्मी पहा .
०वर   वरता वरतीं क्रिवि . वि .
आंत प्रवेश न होतां - करतां ; बाहेरुनच ( खोदणे , चोळणे इ० ).
थोडे फार ; खोल नव्हे , अंतर्यामी नव्हे अशा रीतीने .
वरकांती - वरपांगी ; कृत्रिम ; खोटे . तो मला वरवर प्रेम दाखवितो . म्ह० वरवर माया करती आणि तोंड झांकून खाती .
०वर   - केल्यासारखे दाखविणे ; करण्याचे ढोंग करणे . वरवर बोलणे - रडणे - हांसणे - रागे भरणे - कृपा करणे इ० प्रयोग होतात .
करणे   - केल्यासारखे दाखविणे ; करण्याचे ढोंग करणे . वरवर बोलणे - रडणे - हांसणे - रागे भरणे - कृपा करणे इ० प्रयोग होतात .
०वर   - पुअव . बाह्य , दिखाऊ आदरसत्कार ; नुसता , पोकळ शिष्टाचार .
उपचार   - पुअव . बाह्य , दिखाऊ आदरसत्कार ; नुसता , पोकळ शिष्टाचार .
०वळा  पु. वर्चस्व ; बलाधिक्य . देखोनि वैरियांचा वरवळा । कांपिन्नली भीमकबाळा । - एरुस्व ८ . ५१ .
०वेष  पु. बाह्य ; वेष ; बुरखा ; ढोंग .
०शेर   सर सांड स्त्री . भरपूरपणा ; महामुरी ; तुडुंब होऊन सांडणे . - वि . भरपूर ; तुडुंब .
०सार   
०सार   पारसार स्त्री . ( व . ) संसारोपयोगी सामानसुमान , चीजवस्त .
०सोस  पु. श्वास ; ऊर्ध्व . ( क्रि० लागणे ). [ वर + श्वास ]
०वरचा वि.  बाह ; वरच्या भागाचा .
०चे   - न . लहान मुलाला आईच्या दुधाऐवजी - शिवाय गाईम्हशीचे जे दूध घालतात ते . - टि १ . २९७ . वरता - ती - ते - शअ . क्रिवि . सर्व अर्थी वर पहा .
दूध   - न . लहान मुलाला आईच्या दुधाऐवजी - शिवाय गाईम्हशीचे जे दूध घालतात ते . - टि १ . २९७ . वरता - ती - ते - शअ . क्रिवि . सर्व अर्थी वर पहा .
वर . त्याने जे समयी वरते बसावे ते समयी त्याची बुद्धि मोठी उदार व्हावी . - सिंहासनबत्तीशी १ .
आणखी .
अधिक . त्याहूनि कोटियोजना वरता । - भारा किष्किंधा ११ . ७९ .
हून ; पेक्षां . तरी स्त्री आणि स्त्रैणावरता । दुःसंग सर्वथा असेना । - एभा २६ . ३०२ .
श्रेष्ठ ; उच्चतर .
( किनार्‍याच्या बाजूने ) उत्तरेकडचा .
किनार्‍यापासून आंत . वरला - वरचा पहा . वरावरी - क्रिवि .
वरचेवर ; वारंवार . - तुगा . - शर .
झपाट्याने ; निमिषांत . वरि - री - शअ . क्रिवि . वर पहा .
वर ; उंच . तूं काइसयावरी आहासि ऐसे । पाहिले मियां । - ज्ञा ११ . २७५ .
आणखी . ऐसा जात्यंधु अधस्तु । वरि भवरोगी ग्रस्तु । - ऋ २ .
वरवर ; बाह्यतः सत्य धनंजय कर्मे रुपे दिसतो उगाचि वरि नरसा । - मोभीष्म ११ . ७२ .
पर्यंत . तैसे आस्थेच्या महापुरी । रिघतांति कोटिवरी । - ज्ञा ७ . १३ . देव जवळ अंतरी । भेटी नाही जन्मवरी । - तुगा .
( तृतियेचा प्रत्यय ) ने ; मुळे . तो निर्मत्सरु का म्हणिजे । बोलवरी । - ज्ञा ४ . ११३ . वरिवरी - क्रिवि . वरवर पहा . अवघे देखिले अधर्मरत । वरीवरी आचार दावित । जैसी शांति मैंदाची । - वरीव - वि . श्रेष्ठ ; उत्कृष्ट . प्रेमळ देखतांचि दिठी । मी घे आपुलिये संवसाठी । नव्हतां वरीव दे सुखकोटी । नये तरी उठाउठी सेवक होय । - एभा १४ . १५८ . वरिवा - पु .
वरचढपणा ; श्रेष्ठपणा . जिये आपुलियां बरवां । नंदनवनाते मागती वरिवां । - शिशु २४९ .
शोभा ; उत्कृष्टपणा . वरिष्ट - ष्ठ - वि . विद्या , वय इ० कानी श्रेष्ठ ; सर्वांत मोठा ; श्रेष्ठ . - ज्ञा १ . ३० . ईश्वर तो अति वरिष्ठ । येरु भूतभौतिक अति कनिष्ठ । - भाराबाला ११ . १६५ .
अत्यंत मोठे , जड . [ सं . वरिष्ठ ] वरीयान - वि . श्रेष्ठ ( मनुष्य , प्रश्न इ० ; ) अत्युत्तम ; अत्युत्कृष्ट . - पु . ( ज्यो . ) १८ वा योग . वरील - वि . वरच्या भागासंबंधी ; वरचा . वरुता - ते - शअ . क्रिवि . वर , वरता - ते पहा . पाळा मांडिला शरीरावरुता । - नव ११ . १२० . वरुन - शअ .
वरच्या भागापासून .
साहाय्याने ; साधनाने ; कारणाने . तुला म्यां शब्दांवरुन ओळखले .
परिणामतः ; प्रसंगाने ; मुळे . तूं सांगितल्यावरुन मी गेलो .
पुढून ; समोरुन ; जवळून . तो माझे गांवावरुन गेला .
पृष्ठभागास धरुन .
नंतर ; मागाहून . ( कालसापेक्ष प्रयोग ). स्नान केल्यावरुन भोजनास बसलो .
वर ; उपरि . झाडांवरुन पांखरे बसली . घोड्यांवरुन सगळी माणसे बसली . ( फक्त अनेकवचनांत प्रयोग ).
प्रमाणे . आपणांवरुन जग ओळखावे .
वरील बाजूस ; बाह्यप्रदेशी . अंतर्वसन बाह्यवसन कंचुकीवरुन प्रावरण । - ह ३४ . १६३ . वरौता - ती - वि . वर ; वरता पहा . - ज्ञा ४ . २०९ . वरौती एऔनी आनंदभरे । - दाव १८८ . सुकुमारपणे भूपति भृंग । धरोनि झेली वरौते । - मुआदि १८ . ३४ . वरौनी - वरुन पहा . वरौनि कापूरकेळी । भ्रमरांची झांक उठिली । - शिशु ६०५ .

वर     

नेपाली (Nepali) WN | Nepali  Nepali
See : बेहुलो

वर     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
वर  m. 1am. (fr.1.वृ), ‘environing’, ‘enclosing’, circumference, space, room, [RV.] ; [AV.] ; [TS.] (व॑र आ॑ पृथिव्या॑, on the wide earth)
stopping, checking, [RV. i, 143, 5.]
वर  mfn. 2amf()n. (fr.2.वृ) choosing (See पतिं-वरा, स्वयं-वरा)
वर  m. m. ‘chooser’, one who solicits a girl in marriage, suitor, lover, bridegroom, husband (rarely ‘son-in-law’), [RV.] &c. &c.
a bridegroom's friend, [MW.]
वित   a dissolute man (= or षिड्ग), [L.]
वर  mfn. mf()n. () ‘select’, choicest, valuable, precious, best, most excellent or eminent among (gen.loc.abl., or comp.) or for (gen.), [ŚrS.] ; [MBh.] &c.
(ifc.) royal, princely, [Jātakam.]
better, preferable, better than (abl., rarely gen.) or among (abl.), [Mn.] ; [MBh.] &c.
eldest, [W.]
वर  f. m. (rarely n.; ifc.f(). ) ‘act or object of choosing’, election, wish, request
वर  m. m. boon, gift, reward, benefit, blessing, favour (व॑राय, व॑रम् आ॑, प्र॑ति व॑रम् or व॑रं वरम्, ‘according to wish, to one's heart's content’; मद्-वरात्, ‘in consequence of the boon granted by me’; व॑रं-√ वृ, ‘to choose a boon’; वरं-√ याच् or आ-√ काङ्क्ष् or √ ब्रू or Caus. of प्र-√ अर्थ्, ‘to prefer a request’; व॑रं√ दा, ‘to grant a boon or blessing’; वरम् प्र-√ दा or प्र-√ यम्id.; वरं-√ लभ्, ‘to receive a boon or reward’), [RV.] &c. &c.
a benefit, advantage, privilege, [Daś.]
charity, alms, [VarBṛS.]
a dowry, [Pañcat.]
वरत   a kind of grain (= ), KātyŚr. Sch.
bdellium, [L.]
a sparrow, [L.]
N. of a son of श्वफल्क, [VP.]
वर  n. n. saffron, [BhP.] (In comp. not always separable from 1. वर.)
वर   1b &c. See p. 921, col. 1.
वर   2b &c. See p. 922, col. 1, and p. 923.

वर     

वर [vara] a.  a. [वृ-कर्मणि अप्]
Best, excellent, most beautiful or precious, choicest, finest, royal, princely; with gen. or loc. or usually at the end of comp.; वदतां वरः [R.1.59;] वेदविदां वरेण 5.23;11.54; [Ku.6.18;] नृवरः, तरुवराः, सरिद्वरा &c.
Better than, preferable to; ग्रन्थिभ्यो धारिणो वराः [Ms.12.13;] [Y.1.352.]
रः The act of choosing, selecting.
Choice, selection.
A boon, blessing, favour (तपोभिरिष्यते यस्तु देवेभ्यः स वरो मतः); वरं वृ or याच् 'to ask a boon'; प्रीतास्मि ते पुत्र वरं वृणीष्व [R.2.63;] भवल्लब्धवरोदीर्णः [Ku.2.32;] (for the distinction between वर and आशिस् see आशिस्).
A gift, present, reward, recompense.
A wish, desire in general.
Solicitation, entreaty.
Charity, alms.
Surrounding, enclosing.
Obstructing, checking.
A bridegroom, husband; वरं वरयते कन्या; see under वधू (1) also.
A suitor, wooer.
A dowry.
A son-in-law; 'वरो जामातरि श्रेष्ठे' इति विश्वः; रथाङ्गभर्त्रेऽभिनवं वराय [Śi.3.36.]
A dissolute man, libertine.
A sparrow.
Bdellium.
-रम्   Saffron; (for वरम् see separately). -Comp.
-अङ्ग a.  a. having an excellent form.
conferring a boon, granting or fulfilling a boon; आगच्छ वरदे देवि जपे मे संनिधौ भव Sandhyā.
propitious.
(दः) a benefactor.
 N. N. of a class of Manes.
fire for propitiatory burnt offerings. ˚चतुर्थी N. of the 4th day in the bright half of माघ, ˚हस्तः the boon-giving or beneficent hand (placed on the head of a suppliant by a deity &c.).
(दा) N. of a river; वरद वरदारोधोवृक्षैः सहावनतो रिपुः [M.5.1.]
a maiden, girl.
दक्षिणा a present made to the bridegroom by the father of the bride.
a term for expense incurred in fruitless endeavours to recover a loss.
-दानम्   the granting of a boon.
-दानिक a.  a. arising from the bestowal of a favour or boon; चतुर्दश वने वासं वर्षाणि वरदानिकम् [Rām.2.17.7.] -द्रुमः agallochum.
-धर्मः   a noble act of justice.
-निमन्त्र- णम्   a journey undertaken by the parents of the bride to recall the bridegroom (who pretends to go to Kāśī.).-निश्चयः the choice of a bridegroom.
-पक्षः   the party of the bridegroom (at a wedding); प्रमुदितवरपक्षमेकतस्तत् [R.6.86.]
-पुरुषः   the best of men; अहं वरपुरुषमनुष्यो वासुदेवः कामयितव्यः [Mk.1.3] /31.
-प्रद a.  a. granting wishes.
-प्रदा  N. N. of Lopāmudrā.
-प्रस्थानम्, -यात्रा   the setting out of the bridegroom in procession towards the house of the bride for the celebration of marriage.
-फलः   the cocoa-nut tree.
-बाह्लिकम्   saffron.
-युवतिः, -ती  f. f. a beautiful young woman.
-रुचिः  N. N. of a poet and grammarian (one of the 'nine gems' at the court of king Vikrama; see नवरत्न; he is identified by some with Kātyāyana, the celebrated author of the Vārtikas on Pāṇini's Sūtras).
-लक्षणम्   the requisites of wedding. पाणिग्रहणमन्त्राश्च प्रथितं वरलक्षणम् [Mb.7.55.16.]
-लब्ध a.  a. received as a boon. (-ब्धः) the Champaka tree.-वत्सला a mother-in-law.
-वर्णम्   gold.
वर्णिनी an excellent or fair-complexioned woman; मया हीयं वृता पूर्वं भार्यार्थे वरवर्णिनी [Mb.1.5.23.]
a woman in general.
turmeric.
lac.
 N. N. of Lakṣmī.
of Durgā.
of Sarasvatī.
the creeper called Priyaṅgu.
a yellow pigment.
-वृद्धः  N. N. of Śiva.
-शीतम्   cinnamon.-सुरत a.
very wanton.
acquainted with the secrets of sexual intercourse.
-स्रज्  f. f. 'the bridegroom's garland', the garland put by the bride round the neck of the bridegroom.
(ङ्गः) an elephant.
 N. N. of Viṣṇu.
 N. N. of Cupid.
a Nakṣatra year consisting of 324 days. (-ङ्गी) turmeric.
(ङ्गम्) the head; वराङ्गानि महार्हाणि धनुषा शातयामि वः [Rām.1.66.1;] वराङ्गमुर्व्यामपतच्चमूमुखे [Mb.8.91.53.]
the best part.
an elegant form.
pudendum muliebre.
green cinnamon.
-अङ्गना   a lovely woman; वराङ्गनासेवनमल्पभोजनम् Lakṣmīcharitra.
-अन्नम्   excellent dish; पक्वापक्वं दिवारात्रं वरान्नममृतोपमम् [Mb.7.67.2.]
-अरणिः   a mother; ददर्श रावणस्तत्र गोवृषेन्द्रवरारणिम् [Rām.7.23.22.] -अर्ह a.
worthy of a boon.
very worthy, highly esteemed;
-मत्कृतेऽद्य वरार्हायाः श्यामतां समुपागतम्(मुखम्)   Mb.3.144. 11.
very expensive.
-आनना   a lovely-faced woman.-आजीविन् m. an astrologer.
-आरुहः   an ox. -आरोहa. having fine hips.
(हः) an excellent rider.
a rider on an elephant or horse.
mounting, riding. (-हा) an elegant or a beautiful woman; कामं कुरु वरा- रोहे देहि मे परिरम्भणम् [Māl.6.11.]
-आलिः   the moon.
आसनम् an excellent seat.
the chief seat, a seat of honour.
the China rose.
a cistern, reservoir.
(नः) a door-keeper.
a lover, paramour
इन्द्रः a chief, sovereign.
Indra.
(also n.) N. of a part of Bengal.
-न्द्री   the ancient Gaura or Gauda country.
-उरुः, -रूः  f. f. a beautiful woman (lit. having beautiful thighs).
-क्रतुः   an epithet of Indra.
-गात्र a.  a. fair-limbed, beautiful.
चन्दनम् a kind of sandal wood.
the pine tree.
-तनु a.  a. fairlimbed. (-नुः f.) a beautiful woman; वरतनुरथवासौ नैव दृष्टा त्वया मे [V.4.22.]
-तन्तुः  N. N. of an ancient sage; कौत्सः प्रपेदे वरतन्तुशिष्यः [R.5.1.]
-त्वचः   the Nimba tree.
-द   a.

वर     

Shabda-Sagara | Sanskrit  English
वर  mfn.  (-रः-रा-रं)
1. Best, excellent.
2. Eldest.
 m.  (-रः)
1. A boon, a blessing, especially in the gift of a Brāhmana or deity.
2. Enga- ging, selecting, appointing.
3. Requesting, soliciting, especially prevailing on a person by entreaty to undertake any business.
4. Surrounding, encompassing.
5. A husband, a bridegroom.
6. A son-in-law.
7. A catamite.
8. A drug: see गुग्गुल.
9. Wish, desire. 10. A sparrow. n. Adv. (वरं) or Ind. (वरम्) Better, preferable, it would be better if.
 n.  (-रं) Saffron.
 f.  (-रा)
1. The three myro- balans.
2. A sort of perfume, commonly Renukā.
3. A plant, (Cissampelos hexandra.)
4. Turmeric.
 f.  (-री)
1. Asparagus racemosus.
2. A name of CHHĀYĀ, wife of the sun.
E. वृ to select, to cover, &c., aff. अप् or अच्; it is also derived from बृ, and is then written with an initial consonant: see बर; also वर् to desire, aff. अच् .
ROOTS:
वृ अप् अच्; बृ बर; वर् अच् .

वर     

See : साधु

Related Words

वर   वर-सुंदरी   खोटा तो खोटा आणि वर फुकाचा ताठा   काख वर करणें   काखा वर करणें   अन्नाचा मारलेला खालीं पाही तरवारीचा मारलेला वर पाही   वर घेणे   वर जाणे   वर-सुन्दरी   वर असणे   वर येणे   वर करणे   वर पाहणें   वर येणें   (वर) नंबर मारणें   बगल वर करणें   बगला वर करणें   चाक वर येणें   मान वर करणें   मान वर काढणें   वर डोकें काढणें   माझेंच नाक वर   तळीं भोंक, वर झांकण   अंदाजाच्या वर लागणे   अग्नीशिवाय धूर येत नाहीं वर   आधींच सोन्याचे, त्यांत (वर) जडाबाचें   आवडीनें केली पर, ती आली वर   आकाश वर पडणें   खाका वर करणे   खातांना खातलीं नि वर मंगलां गातलीं   खालचें झांक अन्‌ मग कर वर नाक   खोगीर वर चढविणें   खोगीर वर ठेवणें   खोगीर वर लादणें   उगीच भरभर, खालीं छप्पर वर घर   करायला गेली पर, तवई आली वर   एखादें काम लागा वर येणें   कोळसा वर आणि आंत काळाच   कुत्रें दीड दिवसांत काशीला जाईल, पण तंगडी वर केली नाही तर   कुत्रें दीड दिवसांत काशीला जातें, पण तंगडी वर केली नाही तर   नवरदेव   वर वर   घरच्या भाकरी घर, दोन पैसे वर   चोर तर चोर आणि वर शिरजोर   वर वर्‍हाडास गेलें तरी घोडें करड   bridegroom   चार दिशांस चार व वर सूर्य   तळाशी पोहोचल्‍याशिवाय वर बुडबुडे येत नाहीत   पडलों तरी आपलें (माझें) च नाक वर   याचकाचा हात खालीं आणि दात्याचा हात वर असतो   चेर   उपरि   পাৰতে   फाराव   ಮೇಲೆ ಬರು   ascend   जाणता वर   वर आणणे   वर उपचार   वर चढणे   वर पडणें   वर बसणे   वरदान   above   وَر-سُندری   বর-সুন্দরী   सिखां   ବର-ସୁନ୍ଦରୀ   વરસુંદરી   वरसुंदरी   वरसुन्दरी   పైకివచ్చు   वर वर मिळताः लग्न कोण करता   बारा बोटें, वर पागोटें   बुधली वर आली   मात्रा वर असणें   मान वर न करणें   मिरगी वर येणें   छाती वर करून चालणें   छाती वर काढून चालणें   बकरकुदी वर येणें   नाक वर असणें   नाक वर करणें   नाक वर करुन चालणें   डोई (वर) काढणें   (वर) अक्षत पडणें   (वर) अक्षता पडणें   (वर) तलवार धरणें   वर न्हाला वाफा शिंपला   (वर) पाय येणें   (वर) पुष्पांजलि करणें   (वर) पुष्पांजलि देणें   वर बाजू बेतणें   (वर) माती ओढणें   वर लुगडं, खालीं उघडं   वर विस्तव ठेवणें   वर्मस्पर्शापस्य वर शिरछेदु चांग   माता वर पाहे संपतीवंतः कन्या वर पाहे वयसा युक्त   वारुळांत साप आणि वर मारणें   वार्‍या वर वरात, भुसावर चिठठी   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP