Dictionaries | References

विद्

   { vid }
Script: Devanagari

विद्     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
विद्   1.cl. 2. P. ([Dhātup. xxiv, 56] ) वेत्ति (विद्महे, [Br.] ; वेदति, °ते, [Up.] ; [MBh.] ; विद॑ति, °ते, [AV.] &c.; विन्दति, °ते, [MBh.] &c.; Impv.विदां-करोतु, [Pañcat.] [cf.[Pāṇ. 3-1, 41] ]; 1. sg.impf.अवेदम्, 2. sg.अवेत् or अवेस् [[Pāṇ. 8-2, 75] ] [RV.] &c. &c.; 3. pl.अविदुस्, [Br.] [cf.[Pāṇ. 3-4, 109] ]; अविदन्, [MBh.] &c.; pf.वे॑द [often substituted for pr.वेत्तिcf.[Pāṇ. 3-4, 83] ], 3. pl.विदु॑स् or विद्रे, [RV.] ; विवेद, [MBh.] &c.; विदांचका॑र, [Br.] &c. [cf.[Pāṇ. 3-1, 38] ; accord. to [Vop.] also विदाम्-बभूव]; aor.अवेदीत्, ib.; विदाम्-अक्रन्, [TBr.] ; fut.वेदिता॑, [ŚBr.] ; वेत्ता, [MBh.] fut.वेदिष्यति, °ते, [Br.] ; [Up.] ; वेत्स्यति, °ते, [MBh.] &c.; inf.वे॑दितुम्, °तोस्, [Br.] ; वेत्तुम्, [MBh.] &c.; ind.p.विदित्वा॑, [Br.] &c.),
to know, understand, perceive, learn, become or be acquainted with, be conscious of, have a correct notion of (with acc., in older, language also with gen.; with inf. = to know how to), [RV.] &c. &c. (विद्धि यथा, ‘know that’; विद्यात्, ‘one should know’, ‘it should be understood’; य एवम् वेद [in, [Br.] ], ‘who knows thus’, ‘who has this knowledge’);
to know or regard or consider as, take for, declare to be, call (esp. in 3. pl.विदुस्, with two acc. or with acc. and nom. with इति, e.g.तं स्थविरं विदुः, ‘they consider or call him aged’; राजर्षिर् इति मां विदुः, ‘they consider me a राजर्षि’), [Up.] ; [Mn.] ; [MBh.] &c.;
to mind, notice, observe, remember (with gen. or acc.), [RV.] ; [AV.] ; [Br.] ;
to experience, feel (acc. or gen.), [RV.] &c. &c.;
to wish to know, inquire about (acc.), [ŚBr.] ; [MBh.] :
Caus.वेद॑यते (rarely °ति; aor.अवीविदत्; Pass.वेद्यते),
to make known, announce, report, tell, [ŚBr.] &c. &c.;
to teach, explain, [ŚāṅkhŚr.] ; [Nir.] ;
to recognize or regard as, take for (two acc.), [MBh.] ; [Kāv.] &c.;
to feel, experience, [ŚBr.] ; [Mn.] &c.:
Desid. of Caus. in विवेदयिषुq.v.:
Desid.विविदिषति or विवित्सति, to wish to know or learn, inquire about (acc), [ŚBr.] ; &c. :
Intens.वेविद्यते, वेवेत्तिGr.
विद्   [cf.Gk.εἶδον for ἐϝιδον, οἶδα for ϝοιδα = वेद; Lat.videre; Slav.vĕdĕti; Goth.witan, wait; Germ.wizzan, wissen; Angl.Sax.wât; Eng. wot.]
विद्  mfn. 2.mfn. knowing, understanding, a knower (mostly ifc.; superl.वित्-तम), [KaṭhUp.] ; [Mn.] ; [MBh.] &c.
विद्  m. m. the planet Mercury, [VarBṛS.] (cf.2.ज्ञ)
विद्  f. f. knowledge understanding, [RV.] ; [KauṣUp.]
(pl.), [Bhām.]
विद्   3. (originally identical with √ 1.) cl. 6. Ā.P. ([Dhātup. xxviii, 138] ) विन्द॑ति, °ते (Ved. also वित्ते॑, विदे॑; p.विदान॑ or विदान [q.v.]; ep. 3. pl.विन्दतेPot.विन्द्यात्, often = विद्यात्; pf.विवे॑द [3. pl.विविदुस्Subj.विविदत्], विविद्व॑स्, 3. pl.विविद्रे, विद्रे॑, [RV.] &c. &c.; p.विविद्व॑स्, [RV.] ; विविदिवस्, [Pāṇ. 7-2, 68] ; aor.अ॑विदत्, °दत, ib. [Ved.Subj.विदा॑सि, °दा॑त्; Pot.विदे॑त्, देत, [VS.] ; [AV.] ; [Br.] ; 3. sg.विदेष्ट, [AV. ii, 36, 3] ]; Ā. 1. sg.अवित्सि, [RV.] ; [Br.] ; fut.वेत्ता, वेदिष्यतिGr.; वेत्स्यति, °ते, [Br.] &c.; inf.विदे॑, [RV.] ; वेत्तुम्, [MBh.] &c.; वे॑त्तवे, [AV.] ; °त्तवै [?] and °तोस्, [Br.] ; ind.p.वित्त्वा॑, [AV.] ; [Br.] ; -विद्य, [Br.] &c.),
to find, discover, meet or fall in with, obtain, get, acquire, partake of, possess, [RV.] &c. &c. (with दिशस्, to find out the quarters of the sky, [MBh.] ) ;
to get or procure for (dat.), [RV.] ; [ChUp.] ;
to seek out, look for, attend to, [RV.] &c. &c.;
to feel, experience, [Cāṇ.] ;
to consider as, take for (two acc.), [Kāv.] ;
to come upon, befall, seize, visit, [RV.] ; [AV.] ; [Br.] ;
to contrive, accomplish, perform, effect, produce, [RV.] ; [ŚBr.] ;
(Ā.mc. also P.) to take to wife, marry (with or scil.भार्याम्), [RV.] ; [Mn.] ; [MBh.] &c.;
to find (a husband), marry (said of a woman), [AV.] ; [Mn.] ; [MBh.] ;
to obtain (a son, with or scil.सुतम्), [BhP.] :
Pass. or Ā.विद्य॑ते (ep. also °ति; p.विद्यमान [q.v.]; aor.अवेदि),
to be found, exist, be, [RV.] &c. &c.;
(esp. in later language) विद्यते, ‘there is, there exists’, often with , ‘there is not’;
with भोक्तुम्, ‘there is something to eat’;
followed by a fut., ‘is it possible that?’ [Pāṇ. 3-3, 146] Sch.;
यथा-विदे॑, ‘as it happens’ i.e. ‘as usual’, ‘as well as possible’ [RV. i, 127, 4 &c.] :
Caus.वेदयति, to cause to find &c., [MBh.] :
Desid.विविदिषति or विवित्सति, °तेGr. (cf.विवित्सित) :
Intens.वेविद्यते, वेवेत्ति, ib. (for p.वे॑विदत् and °दान See वि- and सं√ विद्).
विद्   4. (ifc.) finding, acquiring, procuring (See अन्न-, अश्व-, अहर्-विद् &c.)
विद्   5.cl. 7. Ā. ([Dhātup. xxix, 13] ) विन्त्ते, to consider as, take for (two acc.), [Bhaṭṭ.]

विद्     

विद् [vid]   I. 2 P. (वेत्ति or वेद, विवेद-विदांचकार, अवेदीत्, वेत्स्यति, वेत्तुम्, विदित; desid. विविदिषति)
To know, understand, learn, find out, ascertain, discover; न चैतद्विमः कतरन्नो गरीयो यद्वा जयेम यदि वा नो जयेयुः [Bg.2.5;] तं मोहान्धः कथमय- ममुं वेत्तु देवं पुराणम् [Ve.1.23;3.39;] [Ś.5.27;] [R.3.43;] [Bg.4.34;18.1.]
To feel, experience; परायत्तः प्रीतेः कथमिव रसं वेत्ति पुरुषः [Mu.3.4.]
To look upon, regard, consider, know or take to be; य एनं वेत्ति हन्तारम् [Bg.2.] 19; विद्धि व्याधिव्यालग्रस्तं लोकं शोकहतं च समस्तम् [Moha M.5;] [Bg.2.] 17; [Ms.1.33;] [Ku.6.3.] -Caus. (वेदयति-ते)
To make known, communicate, inform, apprise, tell.
To teach, expound; वेदार्थं स्वानवेदयत् [Sk.]
To feel, experience; येन वेदयते सर्वं सुखं दुःखं च जन्मसु [Ms.12.13.] -II. 4 Ā. (विद्यते, वित्त)
To be, to exist; अपापानां कुले जाते मयि पापं न विद्यते [Mk.9.37;] नासतो विद्यते भावो नाभावो विद्यते सतः [Bg.2.16;] (cf. the root (1) अस्).
To happen. -III. 6 U. (विन्दति-ते, वित्त)
To get, obtain, acquire, gain; एकमप्यास्थितः सम्यगुभयोर्विन्दते फलम् [Bg.5.] 4; [Y.3.192.]
To find, discover, recognise; यथा धेनुसहस्रेषु वत्सो विन्दति मातरम् Subhāṣ.; [Ms.8.19.]
To feel, experience; [R.14.56;] [Bg.5.21;11.24;] 18.45.
To marry; [Ms.9.69.] -IV. 7 Ā. (विन्त्ते, वित्त or विन्न)
To know, understand.
To consider, regard, take for; न तृणेह्मीति लोकोऽयं विन्त्ते मां निष्पराक्रमम् [Bk.6.39.]
To find, meet with.
To reason, reflect.
To examine, inquire into. -V. 1 Ā. (वेदयते)
To tell, declare, announce, communicate.
To feel, experience.
To dwell. (The following verse illustrates the root in some of its conjugations: वेत्ति सर्वाणि शास्त्राणि गर्वस्तस्य न विद्यते . विन्त्ते धर्मं सदा सद्भिस्तेषु पूजां च विन्दति ॥ cf. also: सत्तायां विद्यते ज्ञाने वेत्ति विन्त्ते विचारणे । विन्दते विन्दति प्राप्तौ श्यन्लुक् श्नम्शेष्विदं क्रमात् ॥) [cf. L. video; A. S. witan; Goth. vait].
विद् [vid] a.  a. (At the end of comp.) Knowing, conversant with; वेदविद् &c.; यानि वेदविदां श्रेष्ठो भगवान् बादरायणः [Bhāg.1.1.7;] [Mv.1.26.] -m.
The planet Mercury.
A learned man, wise man. -f.
Knowledge.
Understanding, intellect.

विद्     

Shabda-Sagara | Sanskrit  English
विद्   r. 2nd cl. (वेत्ति वेद)
1. To know.
2. To look upon, to take for, to consider.
With नि prefixed, To be sad or depressed.
With सम्, (संवित्ते) To meditate, to know, to gain holy knowledge by abstract. meditation.
r. 4th cl. (विद्यते) To be, to exist, to be present, to exist actually.
r. 7th cl. (विन्ते)
1. To consider, to reason.
2. To under- stand.
3. To regard, to take for.
4. To discuss.
r. 10th cl. (वेदयते) 1. To be sensible.
2. To know.
3. To declare, to describe or explain; (in this sense नि is usually prefixed.)
4. To dwell, to inhabit.
5. To be fixed or steady.
6. To suffer pain.
With नि, or वि and नि prefixed, To deliver, to impart or communicate.
With प्रति, To deliver, to give, (औ ऌ) औ विदॢ
r. 6th cl. (विन्दति-ते)
1. To gain, to get, to acquire or possess.
2. To find.
3. To experience.
4. To marry.
With अनु, To feel.
With परि, To marry first.
विद्  m.  (-वित्)
1. Who or what knows.
2. A learned man.
3. The planet mercury.
 f.  (-वित्) Knowledge, understanding.
E. विद् to know, क्विप् aff.
ROOTS:
विद् क्विप्

विद्     

See : वृत्, लभ्, ज्ञा, ज्ञा, वृत्, ज्ञा, लभ्, अस्, अवगम्, ज्ञा, जीव्

Related Words

विद्   comprehend   know   be   get the picture   grasp   grok   savvy   live   stand   identify   cognise   cognize   compass   apprehend   dig   place   विडु   स्वर्षा   नयवेदिन्   वेदान्तवेदिन्   प्रजासनि   संविन्द्   कुष्टचित्   चित्रकर्म्मविद्   विन्दत्वत्   विन्द्   वेविदत्   वेदणें   वायोविद   विदद्   मृदुरि   उप्तिविद्   ऋग्वेदविद्   कृत्यविद्   निमित्तविद्   विविदिवस्   विविद्वस्   सर्व्वधर्म्मविद्   मर्म्मविद्   सुविद्   त्रिकालविद्   अर्कलूष   वात्सबन्धविद्   वैदत   प्रतिवेदिन्   नयविशारद   नाथविद्   नाथविन्दु   निविच्छंशम्   विवित्ति   विविद्   विवेविदत्   परिनिर्विण्ण   सर्व्वविद्   मर्मवेदिता   सन्धिविद्   समनुविद्   कृत्स्नविद्   देशकालविद्   संवित्क   अवेदविद्   अभिविद्   धर्मविद्   मन्त्रवित्   प्रघटाविद्   संवेद   अन्तर्विद्वस्   अन्नविद्   किदर्भ   कौष्ठवित्क   विडुल   विदत्   प्रवेत्तृ   राजधर्म्मविद्   निर्विवित्सु   यज्ञशास्त्र   विवेदयिषु   वेदविद्वस्   पदाद्यविद्   परिविन्दत्   मन्त्रब्राह्मण   मर्मिक   मर्म्माविद्   शास्त्रगण्ड   आत्मविद्   अभिसंविद्   उपविद्   दुर्वेद   ब्रह्मविद्   विश्ववेदस्   पुराविद्   शास्त्रविद्   अक्षविद्   अनुसंविद्   वेत्तृ   वेदकु   वेदीयस्   परमार्थविद्   परिवेतृ   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP