सडा

A dictionary, Marathi and English

Bare, void, free, detached, standing sole or single;--as a person unmarried, or unaccompanied by his wife and family, or having no retinue or baggage on the road, or having no secular embarrassments or engagements, or not entertained in service or occupied in work: also unemployed, unengaged, unhired, or unloaded;--as a vehicle, a beast, a man: clear and free generally from persons or matters entangling and impeding.
.
4 R or C Tableland upon the summit or the sides of a hill; esp. a long expanse or sheet of rock upon a hill; an elevated rocky plateau. सडा शिंपणें To sprinkle the cowdung-wash. Ex. एक वेगें झाडीत ॥ एक स्वहस्तें सडा शिंपीत ॥.

Aryabhushan School Dictionary

 m  Sprinkling of thin cowdungwash.
v   वाल, दे, टाक, शिंप. Fig. Scattering profusely (as of fruits &c.). A long sheet of rock upon a hill. A twisted and long cord.
a   Bare, free, detached, standing single-as a person unmarried, or unaccompanied by his wife and family, or having no retinue or baggage on the road: also unemployed, unhired, unloaded-as a man, vehicle.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

वि.  एकटा , पाठीमागे ब्याद नसलेला , फटिंग , मोकळा , सडा फटिंग ;
वि.  वेगळा , स्वतंत्र .

मराठी (Marathi) WN

noun  शेणमाती, रंग इत्यादींचा जमिनीवर केलेला वर्षाव   Ex. सकाळी अंगणात सडा घालतात.
noun  खाली जमिनीवर सभोवती पसरलेल्या गोष्टींचा समूह   Ex. सकाळी पारिजातकाखाली सडा पडलेला असतो.

SYNONYM:

पखरण

See : एकटा, पठार, सडाफटिंग

महाराष्ट्र शब्दकोश

 पु. डोंगरपठार ; डोंगरसपाटी ; डोंगराच्या माथ्यावरील सपाट जमीन . तालुकियांत सडा आहे त्ये जागा बाहेरून माती आणून ... - वाडसमारो ६ . २४६ . सडे पठारी राहिलें स्वस्थ । - दावि ६२ . ३५ .
वि.  एकटा ; मोकळा ; वेगळा ; स्वतंत्र ; कांही एक मागें ब्याद नसलेला ; फटिंग ; रिकामा ; कामांत न गुंतलेला ; उप्योगांत नसलेला ; ओझे नसलेला ; भाडयानें व दिलेला ( गाडा , जनावर वगैरे ). आंत कानडा लोक फाकडा , शिपाई सडे तलवार - ऐघे १८३ .
 पु. नाडा ; रस्सी ; वळलेली सुताची दोरी ; सुतळी . मी वावडी तूं एक सडा नको मारूं आढा - सला २ . वावडीला जसा सडा मागें खेंचीत असतो ... - सासं २ . ४१८ . सडया - पु . ( कों ) पाणी काढण्याची दोरी .
 पु. १ शेणमाती , रंग वगैरेचा दाट वर्षाव . ( क्रि० घालणें ; टाकणें ; देणें ; शिंपणें ). घोसाळा कांकणाचा हाती । नारी सडे घालीताती । - शिशु ५९० . सदा सडे समार्जनें । घरी तुळशीची वृंदावनें । - कथा २ . ४ . १२२ . करुनि सडा संमार्जन गोपी कुंभ घेऊनि कुक्षी - घनश्यामाची भूपाळी . २ ( ल . ) पखरण ; विखरण ; उधळणी ( फुलें , फळें , रुपये नाणी वगैरेची - देवतेवर , माणसांच्या गर्दीत वगैरे ). जो ग्रंथ हाती घ्यावा त्याच्या पृष्टो पृष्ठो हा सडा सांपडेल - नि ७९२ . दिव्य सुमनांचा सडा तो विराजे चहूंकडा । - भारा बाल ११ . २९१ . होता सडा फुलांचा पडला । - विक १०० . ३ शेणसडा . सडासंमाजर्न , सडासारवण - न . केर काडणें , सडा टाकणें वगैरे ; झाडसारव ; झाडलोट ; सकाळचे शुद्धीचें काम .
०कारभार  पु. मोकळा , सरळ , उघड व्यवहार ; बिन घोटाळ्याचा व्यवसाय ; धंदा ; धोपट मार्गी काम ; देवघेव , व्यवहार वगैरे .
०धस वि. पु. १ धसकनंदन ; धसकटराव ; एकदम पुढें घुसणारा , अविचारी , उतावीळ ( मनुष्य ). २ सडा फटिंग ; सडेसोट ; आगापिच्छा नसलेला ; मागें कोणताहि व्याप , धरबंद नसलेला ( मनुष्य ).
०फटिंग  पु. बायकापोरें , लागाबांधा , इ० कांहीएक व्याप , पाश नसलेल्या मनुष्यास विनोदानें म्हणतात .
०फोक वि.  सरळ व तरतरित ; सडपातळ व देखणा ; अंगासरसा व नीटस ( मनुष्य ).
०मफलीस वि.  अविवाहित , एकटा व गरीबीतील मनुष्य ; काबाडकष्ट करून एकटा राहणारा . [ सडा + अर . मफलीस = गरीब ]
०साटा   साटटा साठ सोट - वि . १ निःसंग , बायकापोरें नसलेला ; एकटा . २ फांद्या नसलेला ( वृक्ष ). सडी - स्त्री . १ एकटी . मोठे श्रीमंत बाईसाहेब सडी पाहिली । - ऐपो ११५ . सडी आयाती - स्त्री . निःसंगपणा ; संगराहित्य . ऐसा शरीरास संभोगाचिये राती । माजी धावतां सडीया आयती । तंव कर्मक्षयाची पाहाती । पाहांट जाली । - ज्ञा ७ . १३० . सडी फौज - स्त्री . तोफखाना , बुणगें वगैरे लटाबंर बरोबर नसलेली , लढाईच्या तयारीनें निघालेली फौज ; हलकी हत्यारें घेऊन जाणारी फौज . सडी बायको - स्त्री . मूल नसलेली स्त्री ; अंगावरील मूल नसलेली स्त्री . सडीसांड संडीसाट संडीसांट - स्त्री . १ मूल नसलेली स्त्री ; वांझ स्त्री . सडीसाट नयन किती वाट पहाति घनदाट अजुनि तरि हाट धरूनि शिघचढेल - राला ६७ . ५७ . २ एकटी स्त्री ; जिला कोणी नातेवाईक नाही अशी स्त्री . सडीसाक्ष सडीसाक्षी - स्त्री . मुखजबानीचा पुरावा . सडसाक्ष पहा . वाद्याकडे चालविल्यास सडीसाक्ष पडणार नाही . - वाडबाबा २ . ३६ . सडीस्वारी - सडेस्वारी - स्त्री . बरोबर लवाजमा न घेतां निघालेली स्वारी . केले सैन्य तयार सडीस्वारी संगे घेऊन । - ऐपो ४४५ . फौजेंत केली ताकीद सडेस्वारीला । - ऐपो २८३ . सडेलडधु सडेसांठ सडेसांट - वि . सडासोट ; फटिंग ; अविवाहित ; स्त्रीपुत्रादि परिवार नसलेला . सडेसोट - पु . सडासोट ; एकटा ; फटिंग . सडेसोटपणा - पु . बेमुर्वतखोरपणा ; रोखठोकपणा . सडेहूंपट सडेहुप्या - पु . १ ज्यांत मादी व पिले नसतात अशा वानरांच्या टोळीचा मुख्य , नायक . २ अविवाहित मंडळीतला ; ब्रह्मचारी .