प्रथम

{ prathama }

हिन्दी (hindi) WN

   See : सर्वप्रथम, पहला, पहला, पहला

कोंकणी (Konkani) WN

   See : पयलें

A dictionary, Marathi and English

   . 2 Used as ad First; in the first place.

Aryabhushan School Dictionary

 a   First, principal.
 ad   First; in the first place.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 वि.  आदि , आरंभीचा , पूर्वीचा ;
 वि.  अगोदर , आधी , आरंभी , पहिल्यांदा , प्रारंभी , सुरवातीला .

मराठी (Marathi) WN

 adjective  गणनाक्रमात एक ह्या स्थानी येणारा, मोजणीत सर्वात आधीचा   Ex. तिने धावण्याच्या शर्यतीत राज्यपातळीवर प्रथम स्थान पटकावला.

MODIFIES NOUN:

अवस्था तत्त्व क्रिया

ONTOLOGY:

संख्यासूचक (Numeral) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

पहिला अव्वल

Wordnet:

asm প্রথম

ben প্রথম

guj પ્રથમ

hin पहला

kan ಮೊದಲು

kas گۄڈنیُک

kok पयलें

mal ആദ്യത്തെ

nep पहिलो

ori ପ୍ରଥମ

pan ਪਹਿਲਾ

san प्रथम

tam முதல்

tel మొట్టమొదటి

urd پہلا , اول , اگلا

 adjective  काळाचा विचार करता प्रारंभी झालेला   Ex. कालिदासांना संस्कृतचे प्रथम कवी मानले जाते.

MODIFIES NOUN:

अवस्था प्राणी क्रिया

ONTOLOGY:

समयसूचक (Time) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

पहिला

   See : पहिल्यांदा, सुरवातीला

नेपाली (Nepali) WN

   See : पहिलो

A Sanskrit English Dictionary

प्रथम  mfn.  mf( आ॑)n. (for प्र-तम, superl. of 1. प्र; rarely declined as a pron. e.g. °म॑स्याः, [AV. vi, 18, 1]; °मे, [PañcavBr. xxv, 18, 5]; [R. iv, 37, 11]; [Kir. ii, 44]; cf. [Pāṇ. 1-1, 33]) foremost, first (in time or in a series or in rank)
   earliest, primary, original, prior, former
   preceding, initial, chief, principal, most excellent, [RV.] &c. &c.
अम्  n. often translatable adverbially = ibc. ( cf. below) and ( ind.) firstly, at first, for the first time
आत्   just, newly, at once, forthwith (also , [Hariv.])
अम्   formerly, previously ( also as prep. with gen. = before, e.g. [Mn. ii, 194]; प्रथमम्-अनन्तरम् or पश्चात्, first—afterwards; प्रथमम्-ततस्, first—next)
प्रथम  m.  m. (in gram., scil. वर्ण), the first consonant of a वर्ग, a surd unaspirate letter
पुरुष   ( scil.), the first (= our 3rd) person or its terminations
स्वर   ( scil.), the first tone
   in math. the sum of the products divided by the difference between the squares of the cosine of the azimuth and the sine of the amplitude

The Practical Sanskrit-English Dictionary

प्रथम [prathama]   [प्रथ्-अमच्] (Nom. pl. m. प्रथमे or प्रथमाः)
   First, foremost; मखांशभाजां प्रथमो मनीषिभिस्त्वमेव देवेन्द्र सदा निगद्यसे [R.3.44;] [H.2.39;] [Ki.2.44.]
   First, chief, principal, most excellent or eminent, matchless, incomparable; [Śi.15.42;] एष वै प्रथमः कल्पः प्रदाने हव्यकव्ययोः [Ms.3.147.]
   Earliest, most ancient, primary.
   Prior, previous, former, earlier; प्रथमसुकृता- पेक्षया [Me.17;] नामधेयं गुरुश्चक्रे जगत्प्रथममङ्गलम् [R.1.67.]
   (In gram.) The first person (= third person according to European phraseology).
   मः The first (third) person.
   The first consonant of a class.
   (In math.) The sum of the products divided by the difference between the squares of the cosine of the azimuth and the sine of the amplitude.
-मा   The nominative case.
-मम्   ind.
   first, firstly, at first; उमास्तनो- द्भेदमनुप्रवृद्धो मनोरथो यः प्रथमं बभूव [Ku.7.24;] [R.3.4.]
   Already, previously, formerly; प्रथमोदितम् aforesaid; तमभ्यनन्दत् प्रथमं प्रबोधितः प्रजेश्वरः शासनहारिणा हरेः [R.3.68.]
   At once, immediately.
   Before; यात्रायै चोदयामास तं शक्तेः प्रथमं शरत् [R.4.24;] उत्तिष्ठेत् प्रथमं चास्य चरमं चैव संविशेत् [Ms.2.194.]
   Newly, recently, प्रथमम्-अनन्तरम् or ततः or पश्चात् first, afterwards; प्रथमात् firstly, for the first time; प्रथमतः
   At first, firstly.
   previously.
   immediately.
   before, in preference to (gen.) -Comp.
-अर्धः, -र्धम्   the first half.
-आगामिन् a.  a. first mentioned.-आदेशः placing at the beginning.
-आश्रमः   the first of the four stages in the religious life of a Brāhmaṇa;i. e. Brahmacharya; शरीरबद्धः प्रथमाश्रमो यथा [Ku.5.3.] -इतर a. 'other than first', the second.
-उदित a.  a. first uttered; उवाच धात्र्या प्रथमोदितं वचः [R.3.25.] -उत्पन्न a. first-born.
   कल्पः the best course to adopt.
   an excellent suggestion or idea.
-कल्पित   a.
   first thought out.
   first in rank or importance.
-कुसुमः   white marjoran.
-गर्भः a.  a. pregnant for the first time,-गिरिः the Eastern mountain; द्वित्रेषु द्युमणिकरेषु शेखरत्वं प्राप्तेषु प्रथमगिरिः प्रयाति सोऽयम् [Rām. Ch.7.49.]
   first-born.
   original, primary.
-दर्शनम्   first sight.-दिवसः the first day; आषाढस्य प्रथमदिवसे [Me.2.]
   नवनीतम् the butter which appears first after churning.
   the milk of a cow at the time when hundred days have elapsed after her delivery.
-निर्दिष्ट p.p. p.  p. p. first mentioned.
-पुरुषः   the first person (= third person according to the English system of treating Sanskrit grammar); अथवा अस्तिर्भवतीतिपरः प्रथमपुरुषे प्रयुज्यमानोऽप्यस्तीति ŚB. on [MS.11.2.2.]
-मङ्गल a.  a. highly auspicious.-यौवनम् early youth or age, youthful state.
-वयस्  n. n. early age, youth.
-वसतिः   the original home.
-वित्ता   Ved. a first wife.
-विरहः   separation for the first time.-वृत्तान्तः antecedents, former circumstances.
   वैयाकरणः the most distinguished grammarian.
   a beginner in grammer.
-श्री a.  a. One who has just become rich or fortunate.
-श्रुत a.  a. heard for the first time; न हि प्रथम- श्रुताच्छब्दात् कश्चिदर्थं प्रत्येति ŚB. on [MS.1.1.6.]
-साहसः   the first or lowest of the three degrees of punishment or fine; पणानां द्वे शते सार्धे प्रथमः साहसः स्मृतः [Ms.8.138.] -सुकृतम् former kindness or service.
प्रथम [prathama]   See under प्रथ्.

Shabda-Sagara

प्रथम  mfn.  ( -मः-मा-मं)
   1. First, prior, initial.
   2. Chief, principal, incomparable.
   3. The “third person” (in gram.) according to European System. The nominative Plu. M. of this word is either प्रथमे or प्रथमा
    E. प्रथ् to be famous, अमच् Unādi aff.

ROOTS:

प्रथ् अमच्

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 adjective  गणनायाम् अन्यानां सर्वेषां प्राक् अथवा यस्मात् प्रभृति गणना प्रारभ्यते।   Ex. जवाहरलाल नेहरुमहोदयः स्वतन्त्रस्य भारतस्य प्रथमः प्रधानमन्त्री आसीत्।

MODIFIES NOUN:

क्रिया दशा तत्वम्

ONTOLOGY:

संख्यासूचक (Numeral) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

आदि आद्य

Wordnet:

asm প্রথম

ben প্রথম

guj પ્રથમ

hin पहला

kan ಮೊದಲು

kas گۄڈنیُک

kok पयलें

mal ആദ്യത്തെ

mar प्रथम

nep पहिलो

ori ପ୍ରଥମ

pan ਪਹਿਲਾ

tam முதல்

tel మొట్టమొదటి

urd پہلا , اول , اگلا

 noun  यः प्रतियोगितादिषु अन्येषाम् अपेक्षया आदौ तिष्ठति ।   Ex. प्रथमः पुरुषः इदानीं द्वितीये स्थाने आगतः ।

ONTOLOGY:

अवस्थासूचक (Stative) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

अग्र अग्रिम

   See : आद्य