|
कुः [kuḥ] f. f.
The earth; [Śi.19.17.]
The base of a triangle or any plane figure; कुः पृथ्वी, कुः कुचं कूलम् ... । Enm. -Comp.
-चर a. a. One who travels; कुचरः पञ्च- वर्षाणि चरेद्धैक्ष्यं मुनिव्रतः [Mb.12.165.67.]
-दिनम् a civil day Āryabhaṭṭa.
-धरः a mountain.
-नाभिः air, atmosphere.-पप (-पि,
-पी) m. m. the sun; also
-वमः Mb.13.93.9. (see टीका).
-पुत्रः Mars.
-भृत् m. m. the number seven.-वलयम् the orb; कुवलयकमलकोशाभ्यन्तरकोशः [Bhāg.5.16.5.]
कु [ku] ind. A prefix implying 'badness', 'deterioration', 'depreciation', 'sin', 'reproach', 'littleness', 'want', 'deficiency', &c. Its various substitutes are कद् (कदश्व), कव (कवोष्ण), का (कोष्ण), किं (किंप्रभुः); cf. [Pt.5.17.] -Comp.
-कर्मन् n. n. a bad deed, a mean act. -a. wicked, [Bhāg.1.16.22.]
-कु-वाच् m. m. jackal.
-कूलम् A hole filled with stakes. ˚लः A fire made of chaff; कुकूलं शङ्कुभिः कीर्णे श्वभ्रे ना तु तुषानले [Nm.]
-ग्रहः an unpropitious planet.
-ग्रामः a petty village or hamlet (without a king's officer, an agnihotrin, a physician, or a river.)-चन्दनम् Red sandal-wood.
-चर a. a. of bad conduct, a thief; दृष्ट्वा त्वादित्यमुद्यन्तं कुचराणां भयं भवेत् [Mb.14.39.13.] -चेल a. wearing bad or ragged garments; कपालं वृक्ष- मूलानि कुचेलमसहायता । समता चैव सर्वस्मिन्नेतन्मुक्तस्य लक्षणम् ॥ [Ms.6.44.]
-चरित्रम्, -चर्या wickedness, evil conduct, impropriety; [Ms.9.17.]
-चोद्यम् an unsuitable question.
-जन्मन् a. a. low born.
-तनु a. a. deformed, ugly. (-नुः) an epithet of Kubera.
-तन्त्री a bad lute.
तपः a sort of blanket (made of the hair of the mountain goat).
the eighth Muhūrta or portion of the day.
a daughter's or sister's son.
the sun.
evil conduct, wickedness; कस्माद्वयं कुसृतयः खलयोनयस्ते [Bhāg.8.23.7.]
conjuring, magic.
roguery.
-स्त्री a bad woman.
कु [ku] I. 1 P. (कवते) To sound. -II. 6 Ā. (कुवते)
To moan, groan.
To cry. -III. 2 P. (कौति) To hum, coo (as a bee.) ...कुवत्पक्षिकुलाकुलाः [Bk.9.1.]
कु [ku] कू [kū] र्परः [rparḥ] (कू) र्परः 1 The knee.
The elbow. कु (कू) र्पासः, कु (कू) र्पासकः A sort of bodice worn by women; मनोज्ञकूर्पासकपीडितस्तनाः [Ṛs.5.8,4.16.] v. l.
तर्कः sophistical or fallacious argument.
a heterodox doctrine, free thinking; कुतर्केष्वभ्यासः सततपरपैशुन्यमननम् [G. L.31.] ˚पथः a sophistical mode of arguing.
-तीर्थम् a bad teacher.
-दिनम् an evil or unpropitious day. -दृष्टिःf.
weak sight.
an evil eye, sinister eye (fig.).
an opinion or doctrine opposed to the Vedas, heterodox doctrines; या वेदबाह्याः स्मृतयो याश्च काश्च कुदृष्टयः [Ms.12.95.]
देशः a bad place or country.
a country where the necessaries of life are not available or which is subject to oppression.
-देह a. a. ugly, deformed; कुदेहमानाहिविदष्टदृष्टेर्ब्रह्मन्वचस्तेऽमृतमौषधं मे [Bhāg.5.12.2.] (-हः) an epithet of Kubera.
-द्वारम् back door.
-धी a. a. foolish, silly, stupid.
wicked.
-नखम् a disease of the nails; [Mb.3.]
नटः a bad actor.
a sort of trumpet flower.
red arsenic.
-नदिका a small river, rill; सुपूरा स्यात्कुनदिका [Pt.1.25.]
-नाथः a bad master; हतास्म्यहं कुनाथेन न पुंसा वीरमानिना [Bhāg.9.14.28.] -नामन्m. a miser.
-नीतः bad counsel, leading; तृणैश्छन्ना भूमिर्मतिरिव कुनीतैव विदुषः [Mu.6.11.]
-पटः, -टम् a miserable garment; कुपटावृतकटिः [Bhāg.5.9.1.]
पथः a wrong road, bad way (fig. also).
a heterodox doctrine.
-पथ्य a. a. unwholesome, improper. -परीक्षकa. examining badly, not valuing rightly; कुत्स्याः स्युः कुपरीक्षका न मणयो यैरर्घतः पातिताः [Bh.2.15.]
-पात्रम् an unfit recipient.
-पुत्रः a bad or wicked son: यादृशं फल- माप्नोति कुप्लवैः संतरन् जलम् । तादृशं फलमाप्नोति कुपुत्रैः संतरंस्तमः ॥ [Ms.9.161.] कुपुत्रो जायेत क्वचिदपि कुमाता न भवति, देव्यपराध- क्षमापनस्तोत्र (ascribed to a later शङ्कराचार्य).
पुरुषः a low or wicked man.
a spiritless coward.
-पूय a. a. low, vile, contemptible.
-प्रिय a. a. disagreeable, contemptible, low, mean.
-प्लवः a bad boat; कुप्लवैः संतरन् जलम् [Ms.9.161.]
-बन्धः a disgraceful stigma; अन्त्याभिगमने त्वङ्क्यः कुबन्धेन प्रवासयेत् [Y.2.294.]
-ब्रह्मः, -ब्रह्मन् m. m. a bad or degraded Brāhmaṇa.
मन्त्रः bad advice.
a charm used to secure success in a bad cause.
-मुद्विन् a. a. Unfriendly; उदहृष्यन्वारिजानि सूर्योत्थाने कुमुद्विना । राज्ञा तु निर्भया लोकाः [Bhāg.1.21.47.]
-मेरुः The southern hemisphere or pole.
-योगः an inauspicious conjunction (of planets).-योगिन् m. a false devotee, impostor.
-रस a. a. having bad juice or flavour. (-सः) a kind of spirituous liquor.-रूप a. ugly, deformed; कुपुत्रोऽपि भवेत्पुंसां हृदयानन्दकारकः । दुर्विनीतः कुरूपोऽपि मूर्खोऽपि व्यसनी खलः ॥ [Pt.5.19.]
-रूप्यम् tin.-लक्षण a. having fatal marks on the body. कुलक्षणेत्यहं राज्ञा त्यक्तेत्यात्तविमानना [Ks.91.19.]
-वङ्गः lead.
-वचस्, -वाच्, -वाक्य a. a. abusive, bad, scurrilous; using abusive or foul language; संस्मारितो मर्मभिदः कुवाग्रिपून् [Bhāg.4.3.15.] (-n.) abuse, bad language.
-वज्रकम् crystal; a stone resembling a diamond.
-वर्षः a sudden or violent shower; [Rām.6.]
-विक्रमः bravery exhibited in a wrong place; धिगीदृशं ते नृपते कुविक्रमं कृपाश्रये यः कृपणे पतत्त्रिणि [N.1.132.]
-विवाहः a degraded or improper form of marriage; [Ms.3.63.]
-वृत्तिः f. f. bad bebaviour.-वेधस् m. bad fate; हृतरत्नेन मुषितो दत्त्वा काचं कुवेधसा [Ks. 71.232.]
-वैद्यः a bad physician, quack.
-शील a. a. rude, wicked, unmannerly, ill tempered, of bad character; कुतो गम्यमगम्यं वा कुशीलोन्मादिनः प्रभोः [Ks.32.152.]
ष्ठलम् a bad place.
the earth; शयानां कुष्ठले [Bk.9.84.] -सरित् f. a small river, rill; उच्छिद्यन्ते क्रियाः सर्वा ग्रीष्मे कुसरितो यथा [Pt.2.89.]
|