खः [khḥ] The sun.
खम् The sky; खं केशवोऽपर इवाक्रमितुं प्रवृत्तः
[Mk.5.2;] यावद्गिरः खे मरुतां चरन्ति
[Ku.3.72;] [Me.9.] Heaven.
Organ of sense; पराञ्चि खानि व्यतृणत्स्वयंभूस्तमात्पराङ् पश्यति नान्तरात्मन् Kaṭh.2.1.1.
A city.
A field.
A cypher.
A dot, an anusvāra.
A cavity, an aperture, hollow, hole; नश्यतीषुर्यथा विद्धः खे विद्धमनुविध्यतः
[Ms.9.43.] An aperture of the human body; (of which there are 9, i. e. the mouth, the two ears, the two eyes, the two nostrils, and the organs of excretion and generation); खानि चैव स्पृशेदद्भिः
[Ms.2.6,53;4.144;] [Y.1.2;] cf.
[Ku.3.5.] A wound.
Happiness, pleasure.
Tale.
Action.
Knowledge.
Brahman.
The glottis (in anatomy).
The tenth mansion from any given constellation or the sun's entrance into it.
खा A well, fountain.
A river.
Pārvatī.
The earth.
Lakṣmi.
The speech; cf. खोमा क्ष्मा कमला च गीः Enm. -Comp.
-अटः (खेऽटः)
तमालः a cloud.
smoke.
-तिलकः the sun,
द्योतः a firefly; खद्योतालीविलसितनिभां विद्युदुन्मेषदृष्टिम्
[Me.83.] the sun.-द्योतनः the sun.
-धूपः a rocket; मुमुचुः खधूपान्
[Bk.3.5.] -परागः darkness.
-पुष्पम् 'sky-flower', used figuratively to denote anything impossible, an impossibility; cf. the four impossibilities stated in this verse: मृगतृष्णाम्भसि स्नातः शशशृङ्गधनुर्धरः । एष वन्ध्यासुतो याति खपुष्पकृतशेखरः Subhāṣ.
-बाष्पः dew, frost.
-भ्रमः a planet.
-भ्रान्तिः a falcon.
-मणिः 'the jewel of the sky', the sun.-मीलनम् sleepiness, lassitude.
-मूर्तिः an epithet of Śiva; a celestial body or person;
[Ms.2.82.] -वारि n. n. rain-water, dew &c.
-बाष्पः snow, hoar-frost.
-शय (also खेशय) a. resting or dwelling in the air.
-शरीरम् a celestial body.
-श्वासः wind, air.
-समुत्थ, -संभव a. a. produced in the sky, ethereal.
-सिन्धुः the moon.
-सूचि See under that word.
-स्तनी the earth.
-स्फटिकम् the sun or moon gem.
-हर a. a. having a cypher for its denominator.
Rāhu, the ascending node.
-आपगा an epithet of the Ganges.
उल्कः, खोल्कः a meteor.
N. N. of the sun. ˚आदित्यः a form of the sun.
-उल्मुकः the planet Mars.
-कामिनी N. N. of Durgā.
-कुन्तलः N. N. of Śiva.-ग a. [खे आकाशे गच्छति गम्-ड] moving in the air; आरुह्यतामयं शीघ्रं खगो रत्नविभूषितः
[Rām.3.42.7.] (गः) a bird; अधुनीत खगः स नैकधा तनुम्
[N.2.2;] [Ms.12.63.] air, wind; तमांसीव यथा सूर्यो वृक्षानग्निर्घनान्खगः
[Mb.] the sun.
a planet; e. g. आपोक्लिमे यदि खगाः स किलेन्दुवारः
[Tv.] a grass-hopper.
a deity.
an arrow; आशीविषाभान् खगमान् प्रमुञ्चन्
[Mb.8.67.2.] ˚अधिपः an epithet of Garuḍa; हर्षयन्विबुधानीकमारुरोह खगाधिपम्
[Bhāg.8.] 4.26. ˚अन्तकः a hawk, falcon. ˚अभिरामः an epithet of Śiva. ˚आसनः
the eastern mountain on which the sun rises.
an epithet of Viṣṇu. ˚इन्द्रः, ˚ईश्वरः, ˚पतिः epithets of Garuḍa ज्ञानेन वैयासकिशद्वितेन भेजे खगेन्द्रध्वजपादमूलम् Bhāg. ˚वती f. the earth. ˚स्थानम्
the hollow of a tree.
a bird's nest.
-गङ्गा celestial Gaṅgā.-गतिः f.
flight in the air.
the motion of a planet.
a metre of 4 x 16 syllables.
-गम a. a. moving in the air, flying (as the Gandharvas or missile weapons). (-मः) a bird.
-(खे)गमनः a kind of gallinule.
-गुण a. a. having a cypher as a multiplier.
-गोलः the celestial sphere. ˚विद्या astronomy.
-चर a. a. flying, moving in the air. (-रः) or
खेचरः a bird.
a cloud.
the wind.
a demon.
an aerial spirit.
a Gandharva or Vidyādhara खचरनगरकल्पं कल्पितं शास्त्रदृष्ट्या
[Mb.7.7.54;] दिव्यस्रग्वस्त्रसन्नाहाः कलत्रैः खेचरा इव
[Bhāg.1.82.9.] a planet. (hence the number 'nine').
mercury or quicksilver.
a sign of the zodiac. (-री i. e. खेचरी)
a semi-divine female able to fly.
an epithet of Durgā.
The magical power of flying (सिद्धि); एवं सखीभिरुक्ताहं खेचरी- सिद्धिलोलुभा
[Ks.2.15.] a particular मुद्रा or position of fingers.
-चारिन् a. a. moving in the air. (-m.) an epithet of Skanda.
-जलम् 'sky-water', dew, rain, frost &c.
-ज्योतिस् m. m. a firefly.