परम [parama] a. a. [परं परत्वं माति-क
[Tv.] ]
Most distant, last.
Highest, best, most excellent, greatest; प्राप्नोति परमां गतिम्
[Ms.4.14;7.1;2.13.] Chief, principal, primary, supreme; सर्वथा ब्राह्मणाः पूज्याः परमं दैवतं हि तत्
[Ms.9.319.] Exceeding, extreme.
Adequate, sufficient; परमं यत्नमातिष्ठेत् स्तेनानां निग्रहे नृपः
[Ms.8.32.] Worst.
Higher than, superior to; न मन्ये वाणि- ज्यात् किमपि परमं वर्तनमिह
[Pt.1.11.] -मम् The utmost or highest; the chief or prominent part; (at the end of comp.) consisting principally of, solely occupied with; कामोपभोगपरमा एतावदिति निश्चिताः
[Bg.16.11;] [Ms.6.96.] ind.
A particle of assent, acceptance or agreement (well, very well, yes, be it so); ततः परममित्युक्त्वा प्रतस्थे मुनिमण्डलम्
[Ku.6.35.] Exceedingly, very much; परमक्रुद्धः &c. -Comp.
-अक्षरम् the sacred syllable 'om' or Brahmā.
-अङ्गना an excellent woman.
-अणुः an infinitesimal particle, an atom; सिकतात्वादपि परां प्रपेदे पर- माणुताम्
[R.15.22;] परगुणपरमाणून् पर्वतीकृत्य नित्यम्
[Bh.2.78;] पृथ्वी नित्या परमाणुरूपा T. S; (a परमाणु is thus defined: जालान्तरस्थसूर्यांशौ यत् सूक्ष्मं दृश्यते रजः । भागस्तस्य च षष्ठो यः परमाणुः स उच्यते ॥ Tarka K., or less accurately: जाला- न्तरगते रश्मौ यत् सूक्ष्मं दृश्यते रजः । तस्य त्रिंशत्तमो भागः परमाणुः स उच्यते ॥) ˚अङ्गकः an epithet of Viṣṇu.
अद्वैतम् the Supreme Spirit.
pure unitarianism.
-अन्नम् rice boiled in milk with sugar.
-अपमः the inclination of a planet's orbit to the ecliptic.
अर्थः the highest or most sublime truth, true spiritual knowledge, knowledge about Brahman or the Supreme Spirit; इदं हि तत्त्वं परमार्थभाजाम्
[Mv.7.2.] truth, reality, earnestness; परिहासविजल्पितं सखे परमार्थेन न गृह्यतां वचः
[Ś.2.19;] oft in comp. in the sense of 'true' or 'real'. ˚मत्स्याः
[R.7.4.] [Mv.4.3.] any excellent or important object.
the best sense.
the best kind of wealth. ˚दरिद्र really poor; Mk. ˚भाज a. partaking of the highest truth; Mv. ˚विद् a philosopher.
-अर्थतः ind. truly, really, exactly, accurately; विकारं खलु परमार्थतोऽज्ञात्वाऽनारम्भः प्रतीकारस्य
[Ś.4;] उवाच चैनं परमार्थतो हरं न वेत्सि नूनं यत एवमात्थ माम्
[Ku.5.75;] [Pt.1.136.] -अहः an excellent day.-आत्मन् m. the Supreme Spirit or Brahman; न च योगविधेर्नवेतरः स्थिरधीरा परमात्मदर्शनात्
[R.8.22;] स्वर्गापवर्गयो- र्मार्गमामनन्ति मनीषिणः । यदुपास्तिमसावत्र परमात्मा निरूप्यते ॥
[Kusum.] -आनन्दः 'supreme felicity', Supreme Spirit.-आपद् f. the greatest calamity or misfortune.
-आयु- धम् the wheel (चक्र); शूलैः प्रमथिताः केचित् केचित्तु परमायुधैः
[Rām.6.58.12.] -आर्यः a Bodhisattva (q. v.).
-इष्वासः an excellent archer.
-ईशः an epithet of Viṣṇu.
ईश्वरः an epithet of Viṣṇu.
of Indra.
of Śiva.
the Almighty god, the Supreme Being.
N. N. of Brahman.
a universal monarch, sovereign of the world; see चक्रवर्तिन्.
-ऋषिः a great sage.
-ऐश्वर्यम् supremacy.-काण़्डः,
-ण्डम् a very auspicious moment.
-क्रान्तिः f. f. the sine of the greatest declination.
-गतिः f. f.
any chief object or refuge (as a god).
final beatitude, emancipation.
-गवः an excellent bull or cow.
-गहन a. a. very myserious, profound.
-तत्त्वम् the highest truth.-धर्मात्मन् a. very dutiful, virtuous.
पदम् the best position, highest rank.
final beatitude; विष्णोः पदे परमे मध्व उत्सः
[Rv.1.154.5.] -परम a. a. most excellent of all.
-पुंस् the Supreme Spirit; N. of Viṣṇu.
-पुरुषः, -पूरुषः the Supreme Spirit.
-प्रख्य a. a. celebrated, renowned.
-ब्रह्मन् n. n. the Supreme Spirit.
-मुद्रा f. f. One of the poses of goddess त्रिपुरा.
-रसः butter-milk mixed with water.
-राजः a supreme monarch.
-समुदय a. a. very auspicious or successful; परमसमुदयेनाश्वमेधेन चेष्ट्वा
[Mk.1.4.] -सम्मत a. a. highly esteemed; much revered.-हंसः an ascetic of the highest order, one who has controlled and subdued all his senses by abstract meditation; cf. कुटीचक; कुटीचको बहूदकः हंसश्चैव तृतीयकः । चतुर्थः परमो हंसो यो यः पश्चात् स उत्तमः ॥ Hārītāsmṛiti. ˚परिव्राजकाचार्यः N. of Śaṅkarāchārya.