वात [vāta] p.p. p. p. p. [वा-क्त]
Blown.
Desired or wished for, solicited.
तः Air, wind.
The god of wind, the deity presiding over wind.
Wind, as one of the three humours of the body.
Gout, rheumatism.
Inflammation of the joints.
A faithless lover (धृष्ट).
Wind emitted from the body;
[Mb.] Morbid affection of the windy humour, flatulence.
केलिः amorous discourse, the low whispering of lovers.
the marks of finger-nails on the person of a lover.-कोपन a. exciting wind (in the body).
-क्षोभः disturbance of wind in the body.
-गामिन् m. m. a bird.
गुल्मः a high wind, strong gale.
rheumatism.
-घ्नी N. N. of some plants (Mar. सालवण, आस्कंध).
-चक्रम् the circular markings of a compass.
-चटकः the तित्तिर bird.
-जम् a kind of colic.
-ज्वरः fever arising from vitiated wind.
-तूलम् cottony seeds floating in the air.-थुडा (also वातखुडा, वातहुडा)
a high wind.
acute gout.
a kind of smallpox.
a lovely woman.
ध्वजः a cloud.
dust.
-पटः a sail.
-पण्डः a kind of impotent man.
-पातः a gust of wind.
-पित्तम् a form of gout.
पुत्रः a cheat.
N. N. of Bhīma or Hanumat.-पोथः,
-पोथकः the tree called पलाश.
-प्रकोपः excess of wind.
-प्रमी m. m., f. a swift antelope.
-प्रमेहः a kind of urinary disease.
-प्रवाहिका a kind of अतिसार disease-फुल्लान्त्रम् flatulence in the bowels (caused by indigestion).
-मण्डली a whirl-wind; रजसा सहसावर्तं वितेने वातमण्डली
[Śiva.B.11.42.] -मार्गः the sky.
-मृगः a swift antelope.
-रक्तम्, -शोणितम् acute gout; कृत्स्नं रक्तं विदहत्याशु तच्च, दुष्टं स्रस्तं पादयोश्चीयते तु । तत्संपृक्तं वायुना दूषितेन तत्प्राबल्यादुच्यते वातरक्तम् ॥.
-रङ्गः the fig-tree.
-रथः a cloud.
रूषः a storm, violent wind, tempest.
the rainbow.
a bribe.
रेचकः a gust of wind.
a braggart.
रोगः, व्याधिः gout or rheumatism.
(वातव्याधिः) N. of an ancient authority on अर्थशास्त्र referred to by Kauṭilya.
-वस्तिः f. f. suppression of urine.
-वृद्धिः f. f. swelled testicle.
-वैरिन् m the castor-oil tree.
-शीर्षम् the lower belly.
-शूलम् colic with flatulence.
-संचारः hiccough.
-सह a. a. gouty.
-सारथिः fire.
-स्कन्धः the quarter from which the wind blows.
Comp. अटः an antelope (वातमृग).
a horse of the sun.-अण्डः a disease of the testicles; वृषणौ दूषयेद्वायुः श्लेष्मणा यस्य संवृतः । तस्य मुष्कश्चलत्येको रोगो वाताण्डसंज्ञकः ॥ Mādhavakara.
-अतिसारः dysentery caused by some derangement or vitiation of the bodily wind.
-अदः the almond tree.
-अध्वन् m. m. an air-hole, window; वाताध्वरोमविवरस्य च ते महित्वम्
[Bhāg.1.14.11.] -अयम् a leaf.
-अयनः a horse.
(नम्) a window, an air-hole; कटाक्षैर्नारीणां कुवलयितवातायनमिव
[Māl.2.11;] [Ku.7.59;] [R.6.24;13.] 21.
a porch, portico.
a pavilion.
-अयुः an antelope.
अरिः the castor-oil tree.
N. N. of several plants: शतमूली, शेफालिका, यवानी, भार्गी, स्नुही, विडंग, शूरण, जतुका &c.
-अश्वः a very fleet or swift horse.
-अष्ठीला a hard globular swelling in the lower belly.
-आख्यम् a house with two halls (one looking south and the other east).
आत्मजः N. of Hanumat; वातात्मजं वानर- यूथमुख्यं श्रीरामदूतं शरणं प्रपद्ये Rāma-rakṣā 33.
N. N. of Bhīmasena.
आप्यम् fermentation.
Soma.
water.
-आमोदा musk.
-आलिः, -ली f. f. a whirl-wind; एतेन वातालीपुञ्जितेन शुष्कपर्णपुटेन प्रच्छादयामि
[Mk.8.] -आहत a.
shaken by the wind.
affected by gout.
-आहतिः f. f. a violent gust of wind.
-आहार a. a. one who feeds only on air.
-उपसृष्ट a. a. rheumatic, gouty.
-ऋद्धिः f. f.
a mace, a club, stick tipped with iron.-कण्टकः a particular pain in the ankle.
-कर्मन् n. n. breaking wind.
-कुण्डलिका scanty and painful flow of urine.
-कुम्भः the part of an elephant's forehead below the frontal sinuses.
केतुः dust.
cloud.