सम [sama] a.
Same, identical.
Equal, as in समलोष्ट- काञ्चनः
[R.8.21;] [Pt.2.7;] सुखदुःखे समे कृत्वा लाभालाभौ जयाजयौ
[Bg.2.38;] समः शत्रौ च मित्रे च तथा मानापमानयोः । शीतोष्णसुख- दुःखेषु समः संगविवर्जितः ॥ 12.18.
Like, similar, resembling; with instr. or gen. or in comp. गुणयुक्तो दरिद्रोऽपि नेश्वरैरगुणैः समः Subhāṣ.;
[Ku.3.13.] Even, level, plain; समवेशवर्तिनस्ते न दुरासदो भविष्यति
[Ś.1.] Even (as number).
Impartial, fair; शुनि चैव श्वपाके च पण्डिताः समदर्शिनः
[Bg.5.18.] Just, honest, upright.
Good, virtuous.
Ordinary, common.
Mean, middling.
Straight.
Suitable, convenient.
Indifferent, unmoved, unaffected by passion.
All, every one.
All, whole, entire, complete.
Being a pair.
Regular, normal.
Middling.
Easy, convenient.
मः N. of certain zodiacal signs (वृष, कर्कट, कन्या, वृश्चिक, मकर, and मीन).
A mode of measuring time in music.
The point of intersection of the horizon and the meridian line.
A kind of straight line placed over a numerical figure to mark the process of extracting the square root.
वृत्तम् an even metre, i. e. a stanza the lines of which have all the same number of feet.
see सममण्डल.
-वृत्ति a. a. equable, fair. (-त्तिः) equanimity.-वेधः mean depth.
-वैषम्यतः ind. owing to partial similarity and partial dissimilarity; अर्थे समवैषम्यतो द्रव्य- कर्मणाम्
[MS.4.1.21.] -शोधनम् equal subtraction, i. e. subtraction of the same quantity on both sides of an equation.
-श्रुति a. a. (in music) having equal intervals.-श्रेणिः a straight line.
-संधिः peace on equal terms.-सुप्तिः f. universal sleep (as at the end of a Kalpa).-सूत्र,
-सूत्रस्य a. a. situated on the same diameter. -स्थa.
equal, uniform.
level.
like.
being in flourishing circumstances; गतिः पतिः समस्थाया विषमे च पिता गतिः
[Mb.5.176.8.] -स्थलम् an even ground.-स्थली the level plain, the Doab or country between the Ganges and Yamunā (अन्तर्वेदि).
-स्थानम् a particular posture in Yoga (In which the legs are closely contracted).
मम् A level plain, flat country; संनिपत्य शनकैरिव निम्नादन्धकारमुदवाप समानि
[Ki.9.] 11.
(In rhet.) N. of a figure of speech.
(In geometry) A mean proportional segment.
Equanimity.
Similarity.
Settlement; compensation; कर्मणापि समं कुर्याद्धनिकायाधमर्णिकः
[Ms.8.177.] Good circumstances;
[Mk.] -सम् ind.
With, together with, in company with, accompanied by; (with instr.); आहां निवत्स्यति समं हरिणाङ्गनाभिः
[Ś.1.26;] [R.2.25;8.63;] 16.72.
Equally; समं सर्वेषु भूतेषु
[Bg.13.27.28;] यथा सर्वाणि भूतानि धरा धारयते समम्
[Ms.9.311.] Like, similarly, in the same manner; यत्र स्वामी निर्विशेषं समं मृत्येषु वर्तते
[Pt.1.78.] Entirely.
Simultaneously, all at once, at the same time, together; नवं पयो यत्र धनैर्मया च त्वद्विप्रयोगाश्रु समं विसृष्टम्
[R.13.26;4.4;1.59;14.1.] Honestly, fairly. -Comp.
-अंशः an equal share. ˚हारिन् m. a co-heir.
-अङ्घ्रिक a. a. standing evenly on feet.
-अन्तः a borderer, neighbour.
-अन्तर a. a. parallel.
desiring equality.
Seeking peace with.-आकार a. similar, like.
आचारः equal or similar conduct.
Proper practice.
-आत्मक a. a. possessing equanimity.
-उदकम् a mixture of half butter-milk and half water.
-उपमा a kind of Upamā or simile.-कक्ष a. having equal weight. (-क्षा) equilibrium.-कन्या a fit or suitable girl (fit to be married).
-कर्णः an equi-diagonal tetragon.
-कालः the same time or moment. (-लम्) ind. at the same time, simultaneously.-कालीन a. contemporary, coeval.
-कोलः a serpent, snake.
-कोटिक a. a. of regular size (said of diamonds);
[Kau.A.2.11.] -क्षेत्रम् (in astr.) an epithet of a particular arrangement of the Nakṣatras.
-खातः an equal excavation, a parallelopipedon.
-गतिः wind; मृत्युश्चापरिहारवान् समगतिः कालेन विच्छेदिना
[Mb.12.298.45.] -गन्धकः incense.
-गन्धिकम् the fragrant root of the Uśīra.
-चक्रवालम् a circle.
-चतुरस्र a. a. square. (-स्रम्) an equilateral tetragon.
-चतुर्भुजः, -जम् a rhombus.
even-minded, equable, equanimous.
indifferent.
-छेद, -छेदन a. a. having the same denominator.
-जाति a. a. homogeneous.
-ज्ञा fame; तिर्य- ञ्चमप्यञ्च मृषानभिज्ञरसज्ञतोपज्ञसमज्ञमज्ञम्
[N.3.64.] -त्रिभुजः, -जम् an equilateral triangle.
-दर्शन, -दर्शिन् a. a. viewing equally, impartial; विद्याविनयसंपन्ने ब्राह्मणे गवि हस्तनि । शुनि चैव श्वपाके च पण्डिताः समदर्शिनः ॥
[Bg.5.18.] -दुःख a. a. feeling for another's woe, sympathising (with another); a fellow-sufferer;
[Ku.4.4.] ˚सुख a. a companion or partner in joy and sorrow; पृष्टा जनेन समदुःखसुखेन बाला
[Ś.3.1.] -दृश्,
-दृष्टि a. a. impartial.
-द्वादशास्रः, -स्रम् an equilateral dodecagon.
-द्विभुजः a rhomboid.
-धर्म a. a. of equal nature, resembling.
-धृत a. a. equal to.
पदम् an attitude in shooting.
a particular posture in sexual union.
-प्रभ a. a. having equal splendour; तदण्डमभवद्धैमं सह- स्रांशुसमप्रभम्
[Ms.1.9.] impartial.
indifferent, stoical.
-भाव a. a. having the same nature or property. (-वः) sameness, equability.
-मण्डलम् (in astr.) the prime vertical line.
-मय a. a. of like origin. -मात्रa. of the same size or measure.
-मितिः mean measure.-रञ्जित a. tinged.
-रतः, -रभः a particular mode of sexual enjoyment.
-रेख a. a. straight; प्रकृत्या यद्वक्रं तदपि समरेखं नयनयोः
[Ś.1.9.] -लम्बः, -म्बम् a trapezoid.
-लेपनी a bricklayer's instrument for levelling a plane (Mar. करणी).
-वर्ण a. a. being of equal caste; समवर्णे द्विजातीनां द्वादशैव व्यतिक्रम
[Ms.8.269.] -वर्णः community of caste.-वर्तिन् a.
equal-minded, impartial.
being equidistant. (-m.) Yāma, the god of death; शासितारं च पापानां पितॄणां समवर्तिनम्
[Mb.12.27.35.] -विभक्त a. a. divided equally; symmetrical.
-विषमम् (pl.) level and unevenground.