स्पर्शः [sparśḥ] 1 [स्पर्श्, स्पृश् वा-घञ्] Touch, contact (in all senses); स्पर्शान् कृत्वा बहिर्बाह्यांश्चक्षुश्चैवान्तरे भ्रुवोः
[Bg.5.27;] तदिदं स्पर्शक्षमं रत्नम्
[Ś.1.28;2.7.] Contact (in astr.).
Conflict, encounter.
Feeling, sensation, the sense of touch.
The quality of touch or tangibility, touch, the object or विषय of skin (त्वच्); स्पर्शगुणो वायुः T. S.; स्पर्शनं स्पर्शती स्पर्शान् बुद्धिर्विक्रियतेऽसकृत्
[Mb.12.285.2.] That which affects or influences, affection, seizure.
Disease, illness, disorder, distemper.
A consonant of any of the five classes of letters (from क् to म्); कादयो मान्ताः स्पर्शाः; स्पर्शस्तस्याभवज्जीवः स्वरो देह उदाहृतः
[Bhāg.3.12.46.] A gift, donation, presentation.
Air, wind.
The sky.
Sexual union; स्त्रीपुंसयोः संप्रयोगे स्पर्शः कस्याधिको भवेत्
[Mb.13.12.1.] A secret spy.
-र्शा An unchaste woman. -Comp.
-अज्ञ a. a. senseless, insensible.
-अनुकल a. a. pleasant to the touch, cooling.
-आनन्दा an apsaras.
-इन्द्रियम् the organ or sense of touch.
-उदय a. a. followed by a consonant.-उपलः,
-मणिः a kind of jewel considered to be the same as 'philosopher's stone'. ˚मणिप्रभवम् gold; L. D. B.-क्लिष्ट a. painful to the touch.
-क्षम a. a. capable of touch, tangible.
-गुण a. a. having the quality of tangibility (as air); बलवाञ्जायते वायुः स वै स्पर्शगुणो मतः
[Ms.1.76.] -तन्मात्रम् the subtile element of tangibility.
-द्वेषः sensitiveness to touch.
-यज्ञः an offering consisting in the mere touch of the things offered; स्पर्शयज्ञं करिष्यामि विधिरेष सनातनः
[Mb.14.92.19.] -रसिक a. a. sensual, lustful.
-लज्जा, -संकोचपर्णिका the sensitive plant (Mar. लाजाळू).
-वेद्य a. a. to be apprehended by the sense of touch.
-संचारिन् a. a. contagious, infectious.
-स्नानम् ablution at the entrance of a sun or moon into an eclipse.
-स्पन्दः, -स्यन्दः a frog.