स्वर

{ svara }

हिन्दी (hindi) WN

noun  व्याकरण में वह वर्णात्मक शब्द या अक्षर जिसका उच्चारण बिना किसी दूसरे वर्ण की सहायता के और आप-से-आप होता है   Ex. हिन्दी में अ,आ,इ,ई आदि स्वर हैं ।

HYPONYMY:

ह्रस्व स्वर दीर्घ स्वर अ आ इ ई उ ऊ ऋ ए ऐ ओ औ

ONTOLOGY:

गुणधर्म (property) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

स्वर अक्षर स्वराक्षर स्वर वर्ण

Wordnet:

asm স্বৰ

bd गारां हांखो

ben স্বর বর্ণ

guj સ્વર

kan ಸ್ವರ

kas مُصوَت

kok स्वर

mal സ്വരം

mar स्वर

mni ꯁꯋ꯭ꯔ꯭ꯃꯌꯦꯛ

nep स्वर अक्षर

ori ସ୍ୱରବର୍ଣ୍ଣ

pan ਸਵਰ ਅੱਖਰ

san स्वरः

tam உயிரெழுத்து

tel అచ్చులు

urd صوتی حرف ,

See : ध्वनि, आवाज़, संगीत स्वर

कोंकणी (Konkani) WN

noun  जाचो उच्चार खंयच्याय दुसर्‍या वर्णा बगर वा आपले आपूण जाता अशें वर्णनात्मक अक्षर.   Ex. कोंकणींत पंदरा स्वर आसात

HYPONYMY:

र्‍हस्व दीर्घ अ आ इ ई उ ऊ ऋ ए ऐ ओ औ

ONTOLOGY:

गुणधर्म (property) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

asm স্বৰ

bd गारां हांखो

ben স্বর বর্ণ

guj સ્વર

hin स्वर

kan ಸ್ವರ

kas مُصوَت

mal സ്വരം

mar स्वर

mni ꯁꯋ꯭ꯔ꯭ꯃꯌꯦꯛ

nep स्वर अक्षर

ori ସ୍ୱରବର୍ଣ୍ଣ

pan ਸਵਰ ਅੱਖਰ

san स्वरः

tam உயிரெழுத்து

tel అచ్చులు

urd صوتی حرف ,

See : आवाज, सूर, स्वरमेळ

A dictionary, Marathi and English

svara n S One of the divisions of the universe,--the space between the sun and polar star and region of the planets and constellations. In this sense the word is one of the three mystical words to be repeated daily at the morning ceremonies &c. with the Gáyatrí. 2 Sky, the heavens. 3 The residence of Indra and the gods and deified mortals. The same with स्वर्ग.
A note in music. 2 An accent. 3 A vowel. 4 Air breathed through a nostril. 5 Sound in general. स्वर देणें To join in with one's voice and assist the singer. स्वर भजणें or स्वर वाहणें g. of s. To incline or lean unto, to flow freely towards--the will or mind.

Aryabhushan School Dictionary

 m  A note in music; an accent; a vowel sound.
स्वर बाहणें   To incline or lean to.

मराठी (Marathi) WN

noun  ज्या वर्णांचा उच्चार दुसर्‍या वर्णाच्या साहाय्यावाचून होतो तो वर्ण   Ex. मराठीत बारा स्वरे आहेत

HYPONYMY:

र्‍हस्व स्वर दीर्घ स्वर अ आ इ उ ऊ ऋ ए ऐ ओ औ

ONTOLOGY:

गुणधर्म (property) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

asm স্বৰ

bd गारां हांखो

ben স্বর বর্ণ

guj સ્વર

hin स्वर

kan ಸ್ವರ

kas مُصوَت

kok स्वर

mal സ്വരം

mni ꯁꯋ꯭ꯔ꯭ꯃꯌꯦꯛ

nep स्वर अक्षर

ori ସ୍ୱରବର୍ଣ୍ଣ

pan ਸਵਰ ਅੱਖਰ

san स्वरः

tam உயிரெழுத்து

tel అచ్చులు

urd صوتی حرف ,

noun  गायनोपयोगी नाद   Ex. संगीतात षड्ज,ऋषभ, गांधार, मध्यम, पंचम, धैवत, निषाद हे सात स्वर मानले जातात.

HYPONYMY:

मध्यम पंचम षड्ज कोमल स्वर तीव्रस्वर निषाद ऋषभ गांधार सॉल वादी संवादी

ONTOLOGY:

अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

सूर सूरावट

Wordnet:

bd मेथायनि देंखो

ben সঙ্গীত স্বর

guj સૂર

hin संगीत स्वर

kan ಸಂಗೀತ ಸ್ವರ

kas ساز

kok सूर

mal സ്വര വിശേഷം

mni ꯏꯁꯩꯒꯤ꯭ꯈꯣꯟꯊꯣꯛ

ori ସଙ୍ଗୀତ ସ୍ୱର

pan ਸੰਗੀਤ ਸੁਰ

tam சுரம்

tel సంగీత స్వరం

urd سر , سر موسیقی

See : आवाज

महाराष्ट्र शब्दकोश

 पु. दीनवाणा , करुणेचा , काकुळतीचा शब्द . ( सं .)
 पु. १ ( राग ) गायनोपयोगी नाद , श्रुति ; या सात आहेत व यांचे शुद्ध , विकृत , अचल , उव्दृत , तीव्र , कोमल असे भेद आहेत . २ वेदमंत्रातील अक्षरांचें उदात्तनुदात्तत्व दाखविणार्‍या त्या त्या अक्षरांवर दिलेल्या खुणा . ३ ( व्याकरण ) दुसर्‍या वर्णाच्या साह्यांवांचून स्वंतत्रपणें उच्चारला जाणारा वर्ण , ४ साधारणत ; आवाज ध्वनि ५ नाकपुड्यावार्टे वाहणारा वायु ५ शब्द उच्चरतांना त्याच्या विशिष्ट अवयवावर पडणार जोर . [ स . स्वृ = ध्वनि करगें ]
०देणें   गाण्याची सांथ करणें .
०भजणें   वाहणें --- कल दर्शविणें , झुकणें ( मन , इच्छा इ०चा ); कार्याचे आरंभी कोणत्या नाकपुडीतून स्वर वाहतो तो कार्यास अनुकूल प्रतिकूल आहे हें पाहणें ; यावरुन अनुकूल मत होणें .
०करण  न. सा री ग म प ध नी या अक्षरांचे उलटापाटीनें बनविलेलें . गाणें .
०बद्ध वि.  गाण्यांतील नियमानुसार रचलेलें ( गीत , पद्य )
०भंग  पु. १ विकारामुळें आवाज बिघाडणे . २ गाण्यांतील वेसुर
०मंडल   ली --- नस्त्री . एक प्रकारचें तंतुवाद्य .
०मेळ   पु दोन किंवा अधिक स्वरांचा योग्य मिलाफ
०शास्त्र  न. नाकांतून वाहणार्‍या श्वासाचें लक्षण , गती - वरुन प्रश्न पाहण्याचें शास्त्र .
०सप्त्क  न. ( राग ) शुद्ध सात स्वरांचा समुदाय . ज्ञान न . गाण्यांतील स्वरांचे ज्ञान . स्वरांतर तान स्त्री . चार स्वरांची तान .

नेपाली (Nepali) WN

noun  हल्का आवाज   Ex. झाडीको पछि केही भएको हल्का स्वर सुनियो

ONTOLOGY:

गुणधर्म (property) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

शब्द

Wordnet:

asm মৃদু শ্্ব্দ

ben অল্প আওয়াজ

mal നേര്ത്തി ശബ്ദം

mni ꯁꯎꯝ

ori ମୃଦୁଶବ୍ଦ

san मर्मरः

urd آہٹ

See : स्वर अक्षर, सङ्गीत, प्रतिध्वनि

A Sanskrit English Dictionary

स्वर    a स्वरण &c. See p.1285.
स्वर  f.  b or स्वर॑, m. ( ifc. f( आ).) sound, noise, [RV.] &c. &c.
voice, [Mn.]; [MBh.] &c.
उदात्त   tone in recitation &c. (either high or low), accent (of which there are three kinds, , अनुदात्त q.v., and स्वरित, col.3), a note of the musical scale (of which seven [rarely six or eight] are enumerated, 1. निषाद; 2. ऋषभ; 3. गान्धार; 4. षड्ज; 5. मध्यम; 6. धैवत; 7. पञ्चम [described as resembling respectively the notes of an elephant, bull, goat, peacock, curlew or heron, horse, and Koil; and designated by their initial letters or syllables thus, नि; ऋ; ग; ष; म; ध; प], but the order is sometimes changed, षद्ज being placed first, and निषाद last), [Prāt.]; [ŚrS.]; [Saṃgīt.]; [MBh.] &c.
a symbolical expression for the number ‘seven’ [VarBṛS.]
दीर्घ   a vowel (either , ‘long’; or ह्रस्व, ‘short’; or प्लुत, ‘prolated’), [Prāt.]; [ŚrS.]; [MBh.] &c.
air breathed through the nostrils, [ChUp.]
N. of विष्णु, [Viṣṇ.]
स्वर  n.  n. a musical note, [Sāy.] on [RV. x, 146, 2]
N. of various सामन्s, [ĀrṣBr.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

स्वर [svara] a.  a. Going; one who goes (this meaning is given only by Gīrvaṇa.); असौ स्वर इतीममाचक्षते स्वर इति प्रत्या- स्वर इत्यमुं ...... चोद्गीथमुपासीत [Ch. Up.1.3.2.]
स्वरः [svarḥ]   [स्वर्-अच्, स्वृ-अप् वा]
Sound, noise.
Voice; स्वरेण तस्याममृतस्रुतेव प्रजल्पितायामभिजातवाचि [Ku.1.45.]
A note of the musical scale or gamut, a tone, tune; (these are seven: निषादर्षभगान्धारषड्जमध्यमधैवताः ॥ पञ्चम- श्चेत्यमी सप्त तन्त्रीकण्ठोत्थिताः स्वराः Ak.); सप्त स्वरास्त्रयो ग्रामा मूर्छनाश्चैकविंशतिः [Pt.5.54.]
The number 'seven'.
A vowel.
An accent; (these are three; उदात्त, अनुदात्त and स्वरित q. q. v. v.); निहन्त्यरीनेकपदे य उदात्तः स्वरानिव [Śi.2.95.]
Air breathed through the nostrils.
Snoring.
Sweetness of tune or tone; तस्मादार्त्विज्यं करिष्यन् वाचि स्वरमिच्छेत तया वाचा स्वरसंपन्नयार्त्विज्यं कुर्यात् [Bṛi. Up.1.3.25.]
-रा  N. N. of the chief wife of Brahman.-Comp.
-अंशः   a half or quarter tone (in music).-अङ्कः a kind of musical composition.
-अन्तरम्   the interval between two vowels, hiatus.
-उदय a.  a. followed by a vowel.
(यः) the production of sound.
see स्वरशास्त्र.
-उपघातः   hoarseness.
-उपध a.  a. preceded by a vowel.
-कम्पः   trembling of tone.
-कर a.  a. producing voice
-क्षयः   the loss of voice.
-ग्रामः   the musical scale, gamut.
-च्छिद्रम्   the sound-hole of a flute.
-दीप्त a.  a. (in augury) inauspicious with regard to voice.
-नाभिः   a kind of flute.
-पत्तनम्  N. N. of the Sāma-veda.
-परिवर्तः   change of voice.
-वद्ध   composed in musical measure.-ब्रह्मन् the Brahman as manifested in sound; स्वरब्रह्मणि निर्भातहृषीकेशपदाम्बुजे अखण्डं चित्तमावेश्य लोकाननुचरन् मुनिः ॥ [Bhāg.6.5.22.]
-भक्तिः  f. f. a vowel-sound phonetically inserted in the pronunciation of र् or ल् when these letters are followed by a sibilant or any single consonant; (e. g. वर्ष pronounced as वरिष).
भङ्गः, भेदः indistinctness of utterance, broken articulation.
hoarseness or cracking of voice.
-भङ्गिन्  m. m. a kind of bird.
-मञ्चनृत्यम्   a kind of dance.
-मण्डलम्   the circle of notes, arrangement of musical scales; सप्त स्वरास्त्रयो ग्रामा मूर्च्छनाश्चैकविंशतः तानास्त्वेकोनपञ्चाशदित्येतत्स्वरमण्डलम् ॥ [Pt.5.] 54.
-मण्डलिका   a kind of lute (वीणा).
-मात्रा   strength of sound.
-योगः   voice.
-लासिका   a flute, pipe.
-विभक्तिः   separation of a vowel.
शास्त्रम् the science of the modulation of sounds.
the science of the passage of the air through the nostrils (as bearing on the prognostication of future events).
-शुद्ध a.  a. correct in musical measure.
-शून्य a.  a. without musical notes, unmelodious, unmusical.
संयोगः the junction of vowels.
the union of notes or sounds, i. e. voice; अन्य एवैष स्वरसंयागः [Mk.1,3;] [U.3;] पण्डितकौशिक्या इव स्वरसंयोगः श्रूयते [M.5.]
संक्रमः a transition or succession of notes; तं तस्य स्वरसंक्रमं मृदुगिरः श्लिष्टं च तन्त्रीस्वनम् [Mk.3.5.]
the gamut.
-संदेहविवादः   a kind of round game; K.-संधिः the coalition of vowels.
-संपद्  f. f. melody of voice.
-संपन्न a.  a. having a melodious voice.
-सामन्  m. m. pl. epithets of particular days in a sacrificial session.

Shabda-Sagara

स्वर  m.  ( -रः)
1. A Vedic accent, (of which there are three, viz: --उदात, अनुदात्त and स्वरित.)
2. A vowel.
3. A note of the musical scale or gamut.
4. Air breathed through the nostrils.
5. Snoring.
6. Voice. 7. Sound in general.
8. A symbolical expression for the number “seven.”
E. स्वर् to sound, अच् aff.; or स्वृ to sound, अप् aff.

ROOTS:

स्वर् अच् स्वृ अप्