|
AFFECTION , s.स्नेहःm., प्रियताf., अनुरक्तिःf., अनुरागः, प्रणयः,प्रेमाm. or -मn.(-मन्), हार्द्दं, प्रश्रयः. —
(Passion of any kind) रागः, भावः, रसः. —
(Of the mind) मनसो भावः. —
(Of the body) शरीरस्य भावः. —
(Parental) वात्सल्यं;
‘I have great affection for him’ तेन सह मम महान् स्नेहः or तस्मिन्न् अनुरागवान् अस्मि.
ROOTS: स्नेहप्रियताअनुरक्तिअनुरागप्रणयप्रेमाम(मन्)हार्द्दंप्रश्रयरागभावरसमनसोशरीरस्यवात्सल्यंतेनसहमममहान्तस्मिन्न्अनुरागवान्अस्मि AFFECTION , s.
(Fondness) प्रीतिःf.;
‘object of affection,’ प्रीति-पात्रं;
‘paternal affection,’ सुतस्नेहः, पुत्रस्नेहः. —
(Of the mind) मनोधर्म्मः, मनोविकारः, मनोविकृतिःf., मनोवृत्तिःf., वृत्तिःf., विकारः,विकृतिःf.;
‘the affection of love,’ कामविकारः;
‘of anger,’ क्रोधविकारः. —
(Of the body) विकारः, भावः, वृत्तिःf., आकारः,अनुभावः;
‘of the eyes,’ नेत्रविकारः. —
(Of the mind or body) भावः. Of these there are three classes: 1. Fixed or regular passions, स्थायिभावाःm.pl., eight in number, viz. रतिःf., हासः, शोकः, क्रोधः, उत्साहः, भयं, जुगुप्सा, विस्मयः. 2. Irre- gular passions, व्यभिचारिभावाःm.pl. or सञ्चारिभावाःm.pl., thirty-two in number, viz. निर्वेदः, ग्लानिःf., शङ्का, असूया, मदः,श्रमः, आलस्यं, दैन्यं, चिन्ता, मोहः, स्मृतिःf., धृतिःf., व्रीडा, चपलता,हर्षः, आवेगः, जडता, गर्वः, विषादः, औत्सुक्यं, निद्रा, अपस्मारः, शयः,विबोधः, अमर्षः, अवहित्था, उग्रता, मतिःf., उपालम्भः, व्याधिःm., उन्मादः, मरणं. Sometimes त्रासः and वितर्कः are added. 3. Honest and spontaneous emotions, सात्त्विकभावाःm.pl., eight in number, viz. स्तम्भः, स्वेदः, रोमाञ्चः, वैस्वर्यं, वेपथुःm., वैवर्ण्यं, अश्रु, प्रलयः.
ROOTS: प्रीतिप्रीतिपात्रंसुतस्नेहपुत्रस्नेहमनोधर्म्ममनोविकारमनोविकृतिमनोवृत्तिवृत्तिविकारविकृतिकामविकारक्रोधविकारभावआकारअनुभावनेत्रविकारस्थायिभावारतिहासशोकक्रोधउत्साहभयंजुगुप्साविस्मयव्यभिचारिभावासञ्चारिभावानिर्वेदग्लानिशङ्काअसूयामदश्रमआलस्यंदैन्यंचिन्तामोहस्मृतिधृतिव्रीडाचपलताहर्षआवेगजडतागर्वविषादऔत्सुक्यंनिद्राअपस्मारशयविबोधअमर्षअवहित्थाउग्रतामतिउपालम्भव्याधिउन्मादमरणंत्रासवितर्कसात्त्विकभावास्तम्भस्वेदरोमाञ्चवैस्वर्यंवेपथुवैवर्ण्यंअश्रुप्रलय
|