अपदेशः [apadēśḥ] 1 Statement, adducing (उपदेश); pointing out, mentioning the name of; अपदेशो मे जनकान्नोत्पत्ति- र्वसुधातलात्
[Rām.6.116.16.] नैष न्यायो यद्दातुरपदेशः
[Dk.6;] हेत्वपदेशात् प्रतिज्ञायाः पुनर्वचनं निगमनम्
[Nyāya S.] ; दीक्षाया अप- देशात् Kāty.
(a) A pretext, pretence, plea, excuse; contrivance; अवेक्ष्यमाणा शनकैर्जगाम कृत्वाग्निहोत्रस्य तदापदेशम्
[Mb.3.111.18] केनापदेशेन पुनराश्रमं गच्छामः
[Ś.2;] रक्षापदेशा- न्मुनिहोमधेनोः
[R.2.8;] व्रतापदेशोज्झितगर्ववृत्तिना
[V.3.12.] (b) Guise, disguise, form; विकटदुष्टश्वापदापदेशकालगोचरं गता
[Māl.7;] मन्त्रिपदापदेशं यौवराज्यम्
[Dk.11.] Statement of the reason, adducing a cause, the second (हेतु) of the five members of an Indian syllogism (according to the Vaiśeṣikas).
A butt, mark (लक्ष्य).
A place, quarter.
Refusal, rejection.
Fame, reputation.
Deceit.
(अपकृष्टो देशः) A bad or wrong place.
Danger or peril. cf. अपदेशः पदे लक्ष्ये स्यात् प्रसिद्धनिमित्तयोः । औदार्यशौर्यधैर्येषु निःसीमव्यपदेशयोः ।
[Nm.]