Dictionaries | References

उत

   { uta }
Script: Devanagari
See also:  उद

उत     

हिन्दी (hindi) WN | Hindi  Hindi
See : उधर

उत     

अव . अथवा . अर्जुन म्हणे उभा रे सिंहत्व त्यजुनियां न कुतरा हो । उत राहो , क्षण पाहों , जा यमभट हो ! तळीं न उतरा हो ॥ - मोवन ९ . ४३ . [ सं . उत = वा ]
एक उपसर्ग अर्थ -
वरचढपणा ; श्रेष्ठत्व ; वर्चस्व . उ० उत्तर ; उद्वाहन ; उद्गार ; उद्दिष्ट .
वियोग ; विभाजन ; बिघाड ; दूरीकरण ; अपसारण ; ( पासून - मधून ). उ० उत्सर्जन ; उत्क्षेपण .
वर ; ऊर्ध्व ; उंच . उ० उत्थान ; उत्तिष्ठ . [ सं . उद ; तुल . झें . उश ; हि . उअस - ओस - ओइस ]

उत     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
उत  mfn. 1.mfn. (fr.वेq.v.), sewn, woven.
उत  n. 2.ind. and, also, even, or, [RV.] ; [AV.] ; [ŚBr.] ; [ChUp.] &c.
इति   often used for the sake of emphasis, especially at the end of a line after or a verb (e.g.सर्व-भूतानि तम् पार्थ सदा परिभवन्त्य् उत, all creatures, O king, certainly always despise him, [MBh. iii, 1026] ), [MBh.] ; [Bhag.] &c. (As an interrogative particle, generally at the beginning of the second or following part of a double interrogation) or, utrum - an (e.g.कथम् निर्णीयते किं स्यान् निष्कारणो बन्धुर् उत विश्वास-घातकः, how can it be decided whether he be a friend without a motive or a violator of confidence? [Hit.] ), [Kum.] ; [Kathās.] ; [Bhartṛ.] ; [Sāh.] &c.
आहो   in this sense it may be strengthened by (e.g.कच्चित् त्वम् असि मानुषी उता-हो सुरा-ङ्गना, art thou a mortal woman or divine? नल), or by आहो-स्वित् (e.g.शालिहोत्रः किं नु स्याद् उता-होस्विद् राजा नलः, can it be शालिहोत्र or king नल?) Rarely किम् is repeated before उत used in this sense (e.g.किम् नु स्वर्गात् प्राप्ता तस्या रूपेण किमुता-न्या-गता, has she arrived from heaven or has another come in her form? [Mṛcch.] ), [Amar.] ; [MBh.] &c. (As a particle of wishing, especially at the beginning of a sentence followed by a potential) would that! utinam! (e.g.उता-धीयीत, would that he would read!) (उत preceded by किम्) on the contrary, how much more, how much less (e.g.समर्थो ऽसि सहस्रम् अपि जेतुं किमुतै-कम्, thou art able to conquer even a thousand, how much more one, [R.] ), [Śak.] ; [Vikr.] ; [Ragh.] &c. (उत preceded by प्रति) on the contrary, rather (e.g.एष पृष्टो ऽस्माभिर् न जल्पति हन्ति प्रत्य्-उत पाषाणैः, this one questioned by us does not speak, but rather throws stones at us), [Kathās.] ; [Pañcat. &c.]
उत वा   , or else, and (e.g.समुद्राद् उत वा पुरीषात्, from the sea or from the moisture in the air)
वा   - उत वा or उता-हो वा-पि - , either - or
उत   - , both - and (e.g.उत बलवान् उता-बलः, both the strong and the weak)
किम्   - उत वा, whether - or else.
उत  mfn. amfn. woven &c. See 1., p. 175, col. 2.

उत     

उत [uta]   ind.
A particle expressing (a) doubt, uncertainty, guess (or); तत्किमयमातपदोषः स्यादुत यथा मे मनसि वर्तते [Ś.3;] स्थाणुरयमुत पुरुषः G. M. वीरो रसः किमयमित्युत दर्प एषः Veeracharitam. (b) alternative; usually a correlative of किं (whether, or); किमिदं गुरुभिरुपदिष्टमुत धर्मशास्त्रेषु पठितमुत मोक्षप्राप्तियुक्तिरियम् [K.155;] किं येन सृजसि व्यक्तमुत येन बिभर्षि तत् [Ku.6.23;] the place of उत is also taken by आहो or आहोस्वित्; sometimes आहो, आहोस्वित् or स्वित् are joined to उत. (c) association, connection, (having a cumulative force, 'and', 'also'); उत बलवानुताबलः; (d) interrogation; उत दण्डः पतिष्यति; (e) deliberation; (f) intensity; (g) wishing (especially at the beginning of a sentence followed by a potential 'would that'); (h) sometimes used as an expletive; (i) oft. used for the sake of emphasis especially at the end of a line after इति or a verb; तदा विद्याद्विवृद्धं सत्त्वमित्युत [Bg.14.11;] धर्मे नष्टे कुलं कृत्स्नमधर्मोऽभिभवत्युत 1.4.
With a preceding प्रति = on the contrary, on the other hand; but; सामवादाः सकोपस्य तस्य प्रत्युत दीपकाः [Śi.2.55;] न केवलं ध्रियते प्रत्युत पर्युपास्यमानस्तिष्ठति [Nāg.5.]
With a preceding किं = how much more or how much less; see किम्. उत,
-उत   Either-or; एकमेव वरं पुंसामुत राज्यमुताश्रमः G. M. उत वा or else, and; वावा, उताहोवा पि-वा either-or;
-आहो, -आहोस्वित्   Used for the sake of emphasis; उताहो हत- वीर्यास्ते बभूवुः पृथिवीक्षितः [Rām.7.31.4.] शालिहोत्रः किं नु स्याद् उताहोस्विद् राजा नलः.
उत [uta]   (p. p. of वे) Woven, sewn.

उत     

Shabda-Sagara | Sanskrit  English
उत  mfn.  (-तः-ता-तं) Sewn, woven.
E. ऊय to sew, affix क्त. Ind. A particle of,
ROOTS:
ऊय क्त
1. doubt, (what!)
2. of interogation, (what, how?)
3. of con- nexion, (also, and;)
4. of deliberation, (either, or.)
5. It is also an expletive.
E. ऊङ् to sound, क्त aff.
ROOTS:
ऊङ् क्त

Related Words

उत   thither   there   अप्युत   उरकुडा   उततणें   उतो   उसाळणें   उसासी   उपीवणें   उमकळणें   उलफुली   उखटणें   उच्चालन   उजिरा   उतरट   उतळताप   उताप   उसंबणें   उसउस   उसउसो   उसको   उसती   उसळणी   उंटक   उच्छाप   उटकणें   उसकणें   अभ्यध्वम्   उत्कळ   उत्कळित   उत्क्कथनांक   उत्क्षेपणें   उत्त्रास   उपवणें   उपाडा   उपिकणें   उपीठ   उळंबळणें   उंबळी   उकंडा   उकरड   उकरी   उखरी   उच्चारणें   उच्चालक   उच्छाल   उच्छास्त्र   उज्वल   उतळवट   उतापती   अवठाण   उश्रामा   उश्शाप   उष्टणें   उसळवाटीं   उससा   उसीसें   उस्कारासस्कारा   उस्तरें   वतले   वधर   वसड   उतणणें   व्यूत   उत्कीरक   उत्फुल्लित   उथव   उद्धूषण   उपरतविणें   उपीत घेणें   उफट   उल्हाट   उल्हाटी   उवेर   उवेरी   उशागति   उशिशी   उःशाप   उखणणें   उखेंडी   उज्झड   उतप   उताटकी   उतानी   उतान्ही   उसळवट   उस्करणें   घ्रंसू   जिघत्नु   द्व्यहकाल   तुरण्यति   सांविज्ञायिक   किमुत   उत्कड   उत्तप   उत्तुण्डित   उत्प्रासन   उत्प्रेक्षण   उत्फालन   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP