विधिः [vidhiḥ] [विधा-कि]
Doing, performance, practice, an act or action; ब्रह्मध्यानाभ्यसनविधिना योगनिद्रां गतस्य
[Bh.3.41;] योगविधि
[R.8.22;] अस्याः सर्गविधौ
[V.1.8;] लेखाविधि
[Māl. 1.35.] Method, manner, way, means, mode; निः- साराल्पफलानि ये त्वविधिना वाञ्छन्ति दण्डोद्यमैः
[Pt.1.376.] A rule, commandment, any precept which enjoins something for the first time (as distinguished from नियम and परिसंख्या q. q. v. v.); विधिरत्यन्तमप्राप्तौ; चिकीर्षाकृतिसाध्यत्व- हेतुधीविषयो विधिः; वहति विधिहुतं या हविः
[Ś.1.1.] A sacred precept or rule, ordinance, injunction, law, a sacred command, religious commandment (opp. अर्थवाद which means 'an explanatory statement coupled with legends and illustrations'; see अर्थवाद); प्रवृत्तिपरं वाक्यं विधिः, as ज्योतिष्टोमेन स्वर्गकामो यजेत; श्रद्धा वित्तं विधिश्चेति त्रितयं तत् समागतम्
[Ś.7.29;] [R.2.16.] Any religious act or ceremony, a rite, ceremony; स चेत् स्वयं कर्मसु धर्मचारिणां त्वमन्तरायो भवसि च्युतो विधिः
[R.3.45;1.34.] Behaviour, conduct.
Condition;
[V.4.] Creation, formation; सामग्ऱ्यविधौ
[Ku.3.28;] कल्याणी विधिषु विचित्रता विधातुः
[Ki.7.7.] The creator.
Fate, destiny, luck; विधौ वामारम्भे मम समुचितैषा परिणतिः
[Māl.4.4.] The food of elephants.
Time.
A physician.
N. N. of Viṣṇu.
Use, application.
A means, expedient for; अक्षरं गन्तुमनसो विधिं वक्ष्यामि शीघ्रगम्
[Mb.12.] 236.13.
Any act, action. -Comp.
-अन्तः The end or the concluding portion of an injunctive text, all the other portion of the प्रयोगविधि (pertaining to an act) except the प्रधान or मुख्य विधि which is called विध्यादि; विध्यन्तो वा प्रकृतिवत्˚
[MS.7.4.1;] सोमेन यजेत इति विध्यादिः । सौमिकमपि ब्राह्मणं विध्यन्तः ŚB. ibid. Also see विध्यादि.-आदिः m. the beginning of a विधि or injunction; the main or प्रधान injunction; वेदेऽपि दर्शपूर्णमासाभ्यां यजेत इति विध्यादिः । विध्यन्तोऽपि प्रधानविधिवर्जितं कृत्स्नं पौरोडाशिकं ब्राह्मणम् ŚB. on
[MS.7.4.1.] -कर a. a. executing commands; विधिकरीरिमा वीर मुह्यतीरधरसीधुनाप्याययस्व नः
[Bhāg.1.31.8.] -m. a servant; सोऽयं ते विधिकर ईश विप्रशप्तस्तस्येदं निधन- मनुग्रहाय विद्मः
[Bhāg.7.8.57.] -घ्नः a. a. disregarding prescribed rites or rules.
-ज्ञ a. a. knowing the ritual. (ः) a Brāhmaṇa versed in the ritual, a ritualist.-दर्शकः a priest at a sacrifice who sees that everything is done according to the precepts, and corrects any deviation from them.
-दृष्ट, -विहित a. a. prescribed by rule, enjoined by law.
देशकः = विधिदर्शक above.
a preceptor, teacher.
-द्वैधम् diversity of rules, variance of precept or commandment.
-पूर्वकम् ind. according to rule.
-प्रयोगः application of a rule.
यज्ञः a sacrifice performed according to rule;
[Ms.2.] 85-86.
a ceremonial act of worship.
योगः the force or influence of fate.
the observance of a rule; अनेन विधियोगेन कर्तव्यांशप्रकल्पना
[Ms.8.211.] -लोपः transgression of a commandment.
-वधूः f. f. an epithet of Sarasvatī.
-विपर्ययः misfortune.
-विभक्तिः f. f. a potential termination; a termination which lays down an injunction; विधिविभक्तिं हि विधायिकां लिङं मन्यमानाः श्लोकमिमं समामनन्ति ŚB. on
[MS.4.3.3.] The श्लोक referred to here is; कुर्यात् क्रियेत कर्तव्यं भवेत् स्यादिति पञ्चमम् । एतत् स्यात् सर्ववेदेषु नियतं विधिलक्षणम् ॥ This श्लोक speaks of the five forms which the विधिविभक्ति takes in the Vedic literature.-हीन a. devoid of rule, unauthorised, irregular.