तिलः [tilḥ] [तिल्-क्]
The seasamum plant; नासाभ्येति तिल- प्रसूनपदवीम्
[Gīt.1.] The seed of this plant; नाकस्मा- च्छाण्डिलीमाता विक्रीणाति तिलैस्तिलान् । लुञ्चितानितरैर्येन कार्यमत्र भविष्यति ॥
[Pt.2.7.] A mole, spot.
A small particle, as much as a sesamum-seed; तिले तालं पश्यति 'makes mountains of molehills.' -Comp.
-अन्नम् rice with sesamum seed.
-अप्, -अम्बु, -उदकम् water with sesamum seed offered to the dead as a libation; एते यदा मत्सुहृदोस्तिलापः
[Bhāg.1.12.15;] श्राद्धानि नोऽधिभुजे प्रसभं तनूजैर्दत्तानि तीर्थसमयेऽप्यपिबत्तिलाम्बु
[Bhāg.7.8.45;] [Ś.3;] तेषो दत्त्वा तु हस्तेषु सपवित्रं तिलोकदम्
[Ms.3.223.] -उत्तमा N. N. of an Apsaras.
-ओदनः, -नम् a dish of milk, rice and sesamum.
-कठः sesamum powder (Mar. तिळकूट).-कल्कः dough made of ground sesamum. ˚जः oil-cake made of the sediment of ground sesamum.
कालकः a mole, a dark spot under the skin.
a disease of the penis, in which the fleshy parts become black and die off.
-किट्टम्, -खलिः f. f.,
-खली, -चूर्णम् the caky sediment of sesamum after the oil is extracted; स्थाल्यां वैदूर्यमय्यां पचति तिलखलीमिन्धनैश्चन्दनाद्यैः
[Bh.2.1.] -चतुर्थी The 4th day of the dark-half of Māgha.
-तण्डुलकम् an embrace (so called because in it the two bodies are united together like rice mixed up with sesamum-seed).-तैलम् sesamum-oil;
-द्वादशी The 12th day of a particular month (kept as a festival); तां रणस्वामिनं द्रष्टुं तिलद्वादश्यहे गताम्
[Rāj. T.5.395.] -धेनुः f. f. sesamum made up in the form of a cow and offered as a present to a Brāhmaṇa. 'यावता वस्त्रेण कृत्स्ना धेनुराच्छादिता भवति तद्वस्त्र- पूरिततिलाः' is the another meaning given in the com.; भरणीषु द्विजातिभ्यस्तिलधेनुं प्रदाय वै
[Mb.13.64.35.] -पर्णः turpentine. (-र्णम्) sandal-wood.
पर्णी the sandal tree.
frankincense.
turpentine.
-पर्णिका, -पर्णि (र्ण)कम् sandal-wood.
-पिच्चटम् Sweetmeat of sesamum powder and sugar; L. D. B.
-पिञ्जः, -पेजः barren sesamum.
-पीडः an oilman; स्नेहेन तिलवत्सर्वं सर्गचक्रे निपीड्यते । तिलपीडैरिव
[Mb.12.174.24.] -भाविनी jasmine.
-मयूरः a species of peacock.
-रसः, -स्नेहः sesamum oil.
-होमः a burnt offering of sesamum.