युगम्

{ yugam }

The Practical Sanskrit-English Dictionary

युगम् [yugam]   1 A yoke (m. also in this sense); युगव्यायतबाहुः [R.3.34;1.87;] [Śi.3.68.]
   A pair, couple, brace; कुचयोर्युगेन तरसा कलिता [Śi.9.72;] स्तनयुग [Ś.1.19.]
   A couple of stanzas forming one sentence; see युग्म.
   An age of the world; (the Yugas are four: कृत or सत्य, त्रेता, द्वापर and कलि; the duration of each is said to be respectively 1,728,; 1,296,; 864.; and 432, years of men, the four together comprising 4,32, years of men which is equal to one Mahāyuga q. v.; it is also supposed that the regularly descending length of the Yugas represents a corresponding physical and moral deterioration in the people who live during each age, Krita being called the 'golden' and Kali or the present age the 'iron' age); धर्मसंस्थापनार्थाय संभवामि युगे युगे [Bg.4.8;] युगशतपरिवर्तान् Ś7.34.
   (Hence) A long period of years (कालचक्र); युगं वा परिवर्तेत यद्येवं स्याद् यथाऽऽत्थ माम् [Mb.5.16.99.]
   A generation, life; आ सप्तमाद् युगात् [Ms.1.64;] जात्युत्कर्षो युगे ज्ञेयः पञ्चमे सप्तमेऽपि वा [Y.1.96.] (युगे = जन्मनि Mit.).
   An expression for the number 'four', rarely for 'twelve',
   A period of five years.
   A measure of length equal to fourHastas.
   A part of a chariot or plough.
  N. N. of a particular configuration of the moon. -Comp.
-अंशकः   a year.
   अध्यक्षः N. of Prajāpati.
   of Śiva.
   अन्तः the end of the yoke.
   the end of an age, end or destruction of the world; युगान्तकालप्रति- संहृतात्मनो जगन्ति यस्यां सविकासमासत [Śi.1.23;] [R.13.6.]
   meridian, mid-day.
   अन्तर a kind of yoke.
   a succeeding generation.
   another division of the sky; युगान्तरमारूढः सविता [Ś.4.]
-अवधिः   end or destruction of the world; पयस्यभिद्रवति भुवं युगावधौ [Śi.17.4.]
-आद्या   the first day of a Yuga.
-कीलकः   the pin of a yoke.-क्षयः destruction of the world.
-धरः   the pole of a carriage.
-धुर्  f. f. the pin of a yoke.
-पत्रः, -पत्रकः   the mountain ebony.
-पार्श्वग a.  a. going to the side of the yoke, (said of an ox while being broken in to the yoke).
-बाहु a.  a. long-armed; युगपद्युगबाहुभ्यः प्राप्तेभ्यः प्राज्यविक्रमाः [Ku.2.18.]
-मात्रम्   the length of a yoke (= 4 hands).
-वरत्रम्   a yoke-strap; युगवरत्रे उपदंशिते ईषाचक्रादिसंनिधाने चेद् अक्षमानयेत्युच्यते तदा यानाक्षमधिकृत्य ब्रूते इति गम्यते, न तु विदेवनाक्षमिति ŚB. on [MS.6.8.35.]

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 noun  वस्तुनी ययोः उपयोगः एकसमयावच्छेदे भवति तथा च ये एकबुद्धिविषयतया गृह्येते।   Ex. मम कन्या एकस्मिन् संवत्सरे पञ्च युगानि पादत्राणानि उपयुज्यते।

ONTOLOGY:

समूह (Group) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

युगलम् युग्मम् युज् द्वन्द्वः द्वयी द्वयः द्वितयः

Wordnet:

kas جورٕ

kok पार

mni ꯖꯨꯔꯥ

tam ஜோடி

urd جوڑی , جوڑا , جوڑ

 noun  कालविशेषः- अधिकः कालः।   Ex. तस्य प्रतीक्षायां युगं समाप्तम्।

ONTOLOGY:

अवधि (Period) ➜ समय (Time) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

कालः समयः

Wordnet:

bd सम

ben যুগ

guj જમાનો

hin जमाना

kas زمانہٕ

kok काळ

mni ꯀꯨꯝ

nep जमाना

pan ਜਮਾਨਾ

tam காலம்

tel కాలం

urd زمانہ , مدت , عرصہ

 noun  इतिहासस्य सः कालः यस्मिन् एकप्रकारकस्य कार्यस्य वा आधिक्यम् अस्ति।   Ex. हिन्दीसाहित्ये भक्तेः युगम् सुवर्णस्य युगं आसीत्।

HYPONYMY:

लोहयुगम् हिमयुगम् ताम्रयुगम् पाषाणयुगम् कांस्ययुगम्

ONTOLOGY:

ऐतिहासिक युग (Historical ages) ➜ समय (Time) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

asm যুগ

bd मुगा

guj યુગ

kan ಯುಗ

kok यूग

mni ꯖꯨꯒ

pan ਯੁੱਗ

tel యుగము

urd عہد , زمانہ , دور , یک

 noun  हिन्दूनां मते कालस्य चतुर्विभागेषु प्रत्येकं युगसंज्ञकः देवानां द्वादशसहस्रवत्सरेण चतुर्युगं भवति मनुष्यमानेन चतुर्युग परिमाणं विंशति सहस्राधिक त्रिचत्वारिंशत् लक्षम् तत्र सत्ययुगस्य मानं १७२८००० वर्षाः, त्रेतायुगस्य १२९६००० वर्षाः, द्वापरयुगस्य ८६४००० वर्षाः, कलियुगस्य ४३२००० वर्षाश्च।   Ex. परित्राणाय साधूनां विनाशाय च दुष्कृताम् धर्म संस्थापनार्थाय संभवामि युगे युगे।

HYPONYMY:

सत्ययुगम् द्वापरम् त्रेतायुगम् कलियुगम्

ONTOLOGY:

पौराणिक काल (Mythological Period) ➜ समय (Time) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

hin युग

kan ಯುಗ

mal യുഗം

mar युग

tam யுகம்

tel యుగం

urd یگ , جگ

   See : अध्यायः, यमौ, मिथुनम्, मिथुनम्, यमौ