एकादशी

{ ekādaśī }

Puranic Encyclopaedia

EKĀDAŚĪ   The eleventh day after a new moon or full moon day. The vrata observed on this day is called the Ekādaśī vrata. King Ambarīṣa observed very strictly and continuously the Ekādaśī Vrata to obtain the status of Indra. (See under Ambarīṣa). [Navama Skandha, Bhāgavata] . This vrata would fetch food for the hungry and salvation for those who are in search of it. [Agni Purāṇa] . The method of observing this vrata is detailed below: Those who observe the Ekādaśī vrata should be on a regulated diet excluding meat and avoid sexual acts on the Daśamī day, the day preceding Ekādaśī. On both the Ekādaśī days in a month one should not take any food at all. The period which combines Ekādaśī with Dvādaśī (the twelfth day) is called Harivāsara because of the presence of Viṣṇu at that time. That is a good time for doing sacred yajñas. That day where there is only a small portion of Ekādaśī and the rest Dvādasī is the best day for yajñas. Trayodaśī (the thirteenth day) is good for breaking the fast. The day which merges Dvādaśī into Trayodaśī is the best day for breaking the fast. Do not observe the Vrata on a day which combines Daśamī with Ekādaśī. Hell is the result if one does so. Completely abstaining from food on the Ekādaśī day you should take food on the Dvādaśī day. As you take your food you should pray like this: “Bhuṅkṣyehaṁ Puṇḍarīkākṣa śaraṇaṁ me bhavācyuta”. (Oh, Puṇḍarīkākṣa, I am going to break my fast. Oh, Bhagavan, let you be my heaven). If an Ekādaśī comes on a Pūyaṁ--Puṣya--day in the bright half of the month that day should on any account be observed. That day would give the observer unlimited good result and that Ekādaśī is qualified as Pāpanāśinī (destroyer of all evils). When Ekādaśī and Dvādaśī happen to combine on a Tiruvoṇam (Śrāvaṇa) day the Ekādaśī is qualified as Vijayā. That day gives prosperity to devotees. It is also called Vijayā if an Ekādaśī comes in the month of Phālguna (March) on a Pūyaṁ (Puṣya) day. The wise extol this day as one promising crores of good effects. On the Ekādaśī day you should do Viṣṇu Pūjā which is productive of universal happiness. He who does so will acquire children and wealth in this world and attain Viṣṇuloka on death. [Chapter 178, Agni Purāṇa]

हिन्दी (hindi) WN

 noun  चान्द्र मास के किसी पक्ष की ग्यारहवीं तिथि   Ex. मेरी माँ प्रत्येक एकादशी को व्रत रखती है ।

HYPONYMY:

देवोत्थान कामदा एकादशी मोक्षदा एकादशी निर्जला एकादशी पापांकुश पार्श्वैकादशी कामिका एकादशी शयनबोधिनी एकादशी शयनैकादशी धनदा त्रिस्पृशा एकादशी भीमतिथि सफला एकादशी वैकुंठ एकादशी पुत्रदा एकादशी आमलकी एकादशी पापमोचनी एकादशी वरूथिनी एकादशी मोहिनी एकादशी अपरा एकादशी योगिनी एकादशी पवित्रोपान एकादशी अन्नदा एकादशी पद्मिनी एकादशी परमा एकादशी रमा एकादशी

ONTOLOGY:

अवधि (Period) ➜ समय (Time) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

ग्यारस हरि-वासर

Wordnet:

asm একাদশী

ben একাদশী

guj એકાદશી

kan ಏಕಾದಶಿ

kok एकादस

mal ഏകാദശി

mar एकादशी

mni ꯑꯦꯀꯥꯗꯁꯤ

ori ଏକାଦଶୀ

pan ਇਕਾਦਸ਼ੀ

san एकादशी

tam ஏகாதசி

tel ఏకాదశి

urd گیارہ تاریخ , اکادسی

प्राचीन चरित्रकोश

एकादशी n.  मुर देखिये ।

कोंकणी (Konkani) WN

   See : एकादस

A dictionary, Marathi and English

   pop. एकादस f The eleventh day of the waxing or of the waning moon. ए0 चे घरीं शिवरात्र Used when misfortune follows misfortune, or when one starved wretch begs of another.

Aryabhushan School Dictionary

  f  The 11th day of the waxing or of the waning moon.
एकादशीचे घरीं शिवरात्र   Used when misfortune follows misfortune, when one starved wretch begs of another.

मराठी (Marathi) WN

 noun  पंधरवड्यातील अकरावी तिथी   Ex. आषाढी एकादशीला पंढरपुरला मोठी यात्रा भरते

HYPONYMY:

देवोत्थान आमलकी एकादशी पौष कृष्ण एकादशी कामदा एकादशी मोक्षदा एकादशी निर्जला एकादशी पापांकुश एकादशी परिवर्तिनी एकादशी कामिका एकादशी मार्गशीर्ष कृष्ण एकादशी आषाढी शुद्ध एकादशी विजया एकादशी रमा एकादशी मोहिनी एकादशी अपरा एकादशी पद्मिनी एकादशी

ONTOLOGY:

अवधि (Period) ➜ समय (Time) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

एकदशी

Wordnet:

asm একাদশী

ben একাদশী

guj એકાદશી

hin एकादशी

kan ಏಕಾದಶಿ

kok एकादस

mal ഏകാദശി

mni ꯑꯦꯀꯥꯗꯁꯤ

ori ଏକାଦଶୀ

pan ਇਕਾਦਸ਼ੀ

san एकादशी

tam ஏகாதசி

tel ఏకాదశి

urd گیارہ تاریخ , اکادسی

महाराष्ट्र शब्दकोश

  स्त्री. दर पंधरवड्यांतील प्रतिपदेपासून अकरावी तिथि . हिचे स्मार्त आणि भागवत असे दोन प्रकार आहेत . ज्यावेळीं दोन दिवस एकादशी असते त्यावेळीं पहिली स्मार्त व दुसरी भागवत असें धरितात . दर महिन्यांतील शुक्ल आणि कृष्ण पक्षांतील एकादशींचीं जीं निरनिराळीं नांवें आहेत तीं अनुक्रमें पुढीलप्रमाणें - चैत्र - कामदा , पापमोचनी ; वैशाख - मोहिनी , वरुथिनी ; ज्येष्ठ - निर्जला , अपरा ; आषाढ - शयनी , योगिनी ; श्रावण - पुत्रदा , कामिका ; भाद्रपद - परिवर्तिनी , अजा ; अश्विन - पाशांकुशा , इंदिरा ; कार्तिक - प्रबोधिनी , रमा ; मार्गशीर्ष - मोक्षदा , फलदा ; पौष - प्रजावर्धिनी , सफला ; माघ जयदा , षटतिला ; फाल्गुन - आमलकी , विजया . [ सं . ] म्ह० एकादशीच्या घरीं शिवरात्र - जेव्हां एका संकटामागून दुसरें येतें , किंवा एका कंगालाजवळ दुसरा कंगाल भिक्षा मागतो तेव्हां ही म्हण योजतात .
०वात  स्त्री. चार बोटांच्या रुंदीवर २५० फेरे घेऊन ( ५०० सुतांची ) कापसाची एक वात तयार करतात . अशा दोन वाती आषाढी एकादशीपासून एक वर्षभर दर एकादशीस लावतात .

A Sanskrit English Dictionary

एकादशी  f.  f. the eleventh day of a fortnight (on which fasting is considered an indispensable observance and very efficacious), [MBh.]; [Kathās.] &c.
   presentation of offerings to पितृs or deceased ancestors on the eleventh day after their death (on which occasion Brāhmans are fed, and the period of impurity for a Brāhman terminates)

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 noun  चान्द्रमासस्य कस्यापि पक्षस्य एकादशतमा तिथिः।   Ex. माता प्रत्येकम् एकादश्यां व्रतं करोति।

HYPONYMY:

सफलैकादशी भीमतिथिः। त्रिस्पृशैकादशी इन्दिरैकादशी शयनैकादशी शयनबोधिनी एकादशी कामिकैकादशी वामनैकादशी पापाङ्कुशा निर्जलैकादशी मोक्षा कामदा देवोत्थानैकादशी

ONTOLOGY:

अवधि (Period) ➜ समय (Time) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

asm একাদশী

ben একাদশী

guj એકાદશી

hin एकादशी

kan ಏಕಾದಶಿ

kok एकादस

mal ഏകാദശി

mar एकादशी

mni ꯑꯦꯀꯥꯗꯁꯤ

ori ଏକାଦଶୀ

pan ਇਕਾਦਸ਼ੀ

tam ஏகாதசி

tel ఏకాదశి

urd گیارہ تاریخ , اکادسی