चूल

{ cūlḥ }

हिन्दी (hindi) WN

 noun  लकड़ी का वह पतला सिरा जिसे किसी दूसरी लकड़ी के छेद में बैठाते हैं   Ex. बढ़ई बसूले से चूल को और अधिक पतला कर रहा है ।

HYPONYMY:

अंधरी

MERO STUFF OBJECT:

काठ

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

ben কাঠের টুকরো

kok पाचारें

pan ਚੂਲ

urd چُول

 noun  एक प्रकार का थूहर   Ex. चूल एक औषधीय पौधा है ।

ONTOLOGY:

वनस्पति (Flora) ➜ सजीव (Animate) ➜ संज्ञा (Noun)

   See : शिखर, आटा, बाल, बाल

कोंकणी (Konkani) WN

 noun  रांदपाकुडी कडेन संबंदीत काम   Ex. सुनेक दीस भर चुली कडल्यान सुसेग मेळना

ONTOLOGY:

शारीरिक कार्य (Physical) ➜ कार्य (Action) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

asm ৰন্ধন প্রকৰণ

bd संनाय खावनाय

ben রান্না ঘরের কাজ

guj રસોઈપાણી

hin चूल्हा चौका

kan ಅಡುಗೆ ಕೆಲಸ

kas گَرِ کٲم

mal അടുക്കളപണി

mni ꯆꯥꯛꯈꯨꯝꯒꯤ꯭ꯀꯨꯞꯅꯣꯝ

ori ଚୂଲିମୁଣ୍ଡ

pan ਚੁੱਲ੍ਹਾ ਚੌਕਾ

san पाककर्म

tam அடுப்பு வேலை

tel వంటపని

urd چولھاچوکا

 noun  जाच्या मदीं जाळी लायिल्ली आसता अशी एके तरेची लोखणाची वाटकुळी चूल   Ex. आवय चुलीर जेवण रांदता

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

रानन

Wordnet:

ben স্টোভ

hin दमचूल्हा

kas دمچوٗلہٕ

ori ଆଞ୍ଜଚୁଲି

pan ਦਮਚੁੱਲ੍ਹਾ

urd دم چُولها

   See : रांदन, शेगडी

A dictionary, Marathi and English

   . चुलीं- तून निघून वैलांत पडणें To fall out of the frying pan into the fire. चुलीमध्यें मांजरें व्यालीं आहेत Expresses extreme desolation or hard poverty. चुलीला विरजण पडणें To be extinguished--the fire of the fireplace.

Aryabhushan School Dictionary

  f  A fireplace.
चुलीत खाणें   Go to pot or to be destroyed.
चुलींतून निघून वैलांत पडणें   To fall out of the frying pan into the fire.
चुलीमध्यें मांजरे व्यालीं आहेत   There is extreme desolution or poverty.

मराठी (Marathi) WN

 noun  अन्न शिजवणे, पदार्थाला उष्णता देणे इत्यादींसाठी ज्यात अग्नी निर्माण करून वापरता येतो ते साधन   Ex. चुलीवर पाणी तापायला ठेवले

HYPONYMY:

भट्टी शेगडी गॅस

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

asm চৌকা

bd अरदाब

ben উনান

guj ચૂલો

hin चूल्हा

kan ಒಲೆ

kas دان , اوٚک ژور

kok रांदन

mal ഭക്ഷണം പാകം നടക്കുന്ന സ്ഥലം

mni ꯂꯩꯔꯪ

nep चुलो

ori ଚୁଲି

pan ਚੂਲਾ

san चुल्लिः

tam அடுப்பு

tel పొయ్యి

urd چولہا , آتشدان , آگ رکھنےکی جگہ

 noun  अन्न शिजवण्यासाठी केलेली, मातीची, वीत दीड वीत उंच व जिच्या पोकळीत लाकडे पेटवून विस्तव घालतात व माथ्यावर भांडे ठेवतात अशी चार बोटे जाडीची अर्धवर्तुळाकार रचना   Ex. ओली लाकडे घातल्याने चूल धुमसते आहे.

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

kas چوٗلہٕ

महाराष्ट्र शब्दकोश

  पु. एक मुलीचा खेळ . - मखे ३४६ . ०उचलणें - एक मुलींचा खेळ . - मखे ३४७ .
  स्त्री. पदार्थास उष्णता देण्यासाठीं , अन्न शिजविण्यासाठीं केलेली मातीची वीत - दीड वीत उंचीची , चार बोटें जाडीची अर्धवर्तुलाकार रचना . हिच्या पोकळींत लाकडें पेटवून विस्तव घालतात व माथ्यावर भांडें ठेवितात . [ सं . चुल्ली ; प्रा . चुल्ली ; तुल० हिं . चुल्हा - चुल्ही ; गु . चुलो ] ( वाप्र . )
०अडणें   पैशाची अत्यंत अडचण असणें ; स्वयंपाक करून जेवण्याइतकेही पैसे नसणें . आज चूलच अडली म्हणून दुसर्‍याजवळ पैसे मागणें भाग झालें , चुलींत जाणें - अक्रि . नाश पावणें ; विध्वंस होणें ; निरुपयोगी ठरणें . त्यांच्या अकला चुलींत कां जातात ? - एक . चुलींतून निघून वैलांत पडणें - आगींतून निघून फोफाटयांत पडणें ; एका संकटांतून वांचल्यावर दुसर्‍या त्यासारख्याच संकटांत पडणें . चुलींत मांजरें व्यालेलीं असणें - १ ( ल . ) एखाद्याची अतिशय विपन्नावस्था , दारिद्रावस्था होणें . २ कारणपरत्वें घरांतील सर्व माणसें परगांवीं गेल्यानें चूल पेटविण्याचें बंद पडणें चुलीला अक्षत देणें - एखाद्या घरची सर्व मंडळी जेवावयास बोलावणें . चुलीला अक्षत लागणें - घरांतील सर्व मंडळींस दुसरीकडे जेवावयास जावयाचें असल्यामुळें चुलीनें न पेटतां राहणें . कोणतेंही धर्मकृत्य संपलें म्हणजे ब्राह्मण इष्ट देवतांवर अक्षता टाकून तें संपले असें सूचित करितात . त्यावरून चुलीचें त्या दिवसापुरतें काम नसणें असें वरील वाक्प्रचारानें दर्शवितात चुलीला विरजण पडणें - चुलींतील अग्नि विझणें . चुलीजवळ शौर्य दाखविणें - घरकोंबडेपणा करणें ; रांडयाराघोजी बनणें . चुलीशीं डोकें खुपसणें - स्वयंपाकाची जिगजिग सहन करणें . घरांतील किती तरी कामें करावी लागतात , याची कांहीं दाद आहे कां ? दोन्हीवेळां चुलीशीं डोकें खुपसावें ... म्ह० १ घरोघर मातीच्या चुली = सर्व घरीं वागण्याचा सारखाच प्रकार सांपडावयाचा . २ बायकांचें शहाणपण चुलीपुरतें - पाशीं = बायकांना जगांतील व्यवहाराच्या खुब्या ठाऊक असणें शक्य नाहीं . सामाशब्द -
०खंड  न. ( उप . ) ( बायकी ) चूल . घरांत चुलखंड थंडावलं आहे , तिथं माझी हाडं लावूं कां तुमचीं ? - एक
०जाळया वि.  ऊंसाच्या गुर्‍हाळांत काहिलीखालील भट्टींत ऊंसाच्या चिपाडांचें जळण घालणारा ; जाळव्या . [ चूल + जाळणें ]
०दान  न. १ चुली ज्यावर घातल्या आहेत तो मातीचा ओटा . २ चूल .
०पोतेरें  न. चूल झाडणें , सारवणें इ० स्वयंपाकाच्या तयारीच्या पूर्वीचें काम ; याच्या उलट चूलभुई . या दोन्ही शब्दांची वरील अर्थी अदलाबदल होते . चूलपोतेरें करणें - चूल झाडून , सारवून स्वयंपाकाची तयारी करणें . म्ह० सर्वसिध्द आणि चुलीस पोतेरें = सांगायला मात्र सर्व ( जेवण ) सिध्द , तयार आहे पण पाहूं गेलें असतां चुलीला पोतेरें घालणें चाललेलें आहे . ( वरवर कांहीं अव्वाच्या सव्वा थापा मारणें पण वस्तुस्थिति अगदीं निराळी असणें या अर्थी ही म्हण वापरतात ).
०भानवशा वि.  घरघुश्या ; रांडयाराघोबा ; चुलीपाशीं बसण्याची आवड असणारा . [ चूल + भानवस = चुलीच्या मागील बाजूस भांडीं वगैरे ठेवण्यासाठीं केलेला ओटयासारखा भाग ]
०भानवस   भाणवस भानस भानोस - स्त्रीपु . १ चुलीच्या मागील मातीचा , चुन्याचा ओटा . २ चूल सारवणें , चुलींत पेटवण घालणें , वर भांडीं ठेवून स्वयंपाकास लागणें इ० चुलीपुढील कामें . चूलभानवस झाडली सारविली लिंपली अटपली - जेवण तयार आहे याअर्थीं . [ चूल + भानवस ]
०भुई  स्त्री. स्वयंपाकानंतर , जेवणानंतर चुलीजवळील भांडीं आणि ताटें काढून टाकून जागा साफ करणें , सारवणें इ० काम . या अर्थी चुकीनें चूलपोतेरें या शब्दाचाहि उपयोग करतात . [ चूल + भूई = जमीन ]

मराठी वाक्संप्रदाय - वाक्यप्रचार

   चूल अडणें
   एक वेळच्या स्‍वयंपाकापुरेसेहि साहित्‍य नसणें
   स्‍वयंपाकाचा खोळंबा होणें.

A Sanskrit English Dictionary

चूल  m.  m. (= चू॑ड), N. of a man, [BṛĀrUp. vi, 3, 9]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

चूलः [cūlḥ]   Hair.
   ला An upper room.
   A crest.
   The crest of a comet; cf. चूडा.