|
दूर [dūra] a. a. (Compar. दवीयस्, superl. दविष्ठ)
Distant, remote, far off, a long way off, long; किं दूरं व्यवसायिनाम् [Chāṇ.73;] न योजनशतं दूरं वाह्यमानस्य तृष्णया [H.1.146,49.]
Very high, up; दूरमप्युदितः सूर्यः शशाङ्क इव लक्ष्यते [Rām.3.16.18.]
Excessive, very much; विचिक्षिपे शूलभृतां सलीलं स पत्रिभिर्दूरमदूरपातैः [Ki.17.53.]
-रम् Distance, remoteness. [N. B. Some of the oblique cases of दूर are used adverbially as follows: (a) दूरम् to a distance, far away, far or distant from (with abl. or gen.); ग्रामात् or ग्रामस्य दूरम् [Sk.]
high above.
deeply, far below.
highly, in a high degree, very much; नेत्रे दूरमनञ्जने [S. D.]
entirely, completely; निमग्नां दूरमम्भसि [Ks.1.29;] दूरमुद्धूतपापाः [Me.57;] दूरकृ to surpass, exceed सा तस्य कर्मनिर्वृतैर्दूरं पश्चात्कृता फलैः [R.17.18.] ˚करण a. making far or distant, removing. ˚गम a. going far away; दूरंगमं ज्योतिषां ज्योतिरेकम् [Vāj.34.1.] (b) दूरेण
far, from a distant place, from afar; खलः कापठ्यदोषेण दूरेणैव विसृज्यते [Bv.1.78.]
by far, in a high degree; दूरेण ह्यवरं कर्म बुद्धियोगाद्धनञ्जय [Bg.2.49;] [R.1.3.] v.l. (c)
very broad (as a river); ह्रादिनीं दूरपारां च [Rām.2.71.2.]
difficult to be crossed. (-रः) a broad river. (-रा) an epithet of the Ganges.
-बन्धु a. a. banished from wife and kinsmen; तेनार्थित्वं त्वयि विधिवशाद् दूरबन्धुर्गतोऽहम् [Me.6.]
-भाज् a. a. distant, remote.
-भिन्न a. a. wounded deeply.
-वर्तिन् a. a. being in the distance, far removed, remote, distant.
-वस्त्रक a. a. naked.
-वासिन् a. a. outlandish.
-विलम्बिन् a. a. hanging far down; नवाम्बुभि- र्दूरविलम्बिनो घनाः [Ś.5.12.]
-वेधिन् a. a. piercing from afar.-श्रवणम् hearing from afar.
-श्रवस् a. a. far renowned.-संस्थ a. being at a distance, remote, far away; कण्ठा- श्लेषप्रणयिनि जने किं पुनर्दूरसंस्थे [Me.3.]
-स्थ, -स्थित a. a. remote, far off; दूरस्थाः पर्वता रम्याः Subhāṣ; दूरस्थत्वे च यद्येकः शीलत्यागं करिष्यति [Ks.13.8.]
दूरात् from a distance, from afar; प्रक्षालनाद्धि पङ्कस्य दूरादस्पर्शनं वरम्, दूरादागतः 'come from afar (regarded as comp.); नदीयमभितो.........दूरात्परित्यज्यताम् [Bh.1.81;] [R.1.6.]
in a remote degree.
from a remote period. (d) दूरे far, away, in a distant place; न मे दूरे किंचित्क्षणमपि न पार्श्वे रथजवात् [Ś.1.9;] भोः श्रेष्ठिन् शिरसि भयमतिदूरे तत्प्रतीकारः [Mu.1;] [Bh.3.88.] ˚कृ to discard; ऋजुतां दूरे कुरु प्रेयसि [Amaru.7.] ˚भू, ˚ गम् to be far away or gone off; Ks. ˚तिष्ठतु let it be, never mind; दूरे तिष्ठतु तद्वृद्धिः [Ks.6.37.] दूरीकृ means
to remove to a distance, remove, take away; आश्रमे दूरीकृतश्रमे [Dk.5;] [Bv.1.122.]
to deprive (one) of, separate; कुपिता न्यायेन दूरीकृताः [Mk.9.4.]
to prevent, ward off.
to surpass, excel, distance; दूरीकृताः खलु गुणैरुद्यानलता वनलताभिः Ś1.17; so दूरीमू to be away or removed, be separated from, be at a distance; दूरीभूते मयि सहचरे चक्रवाकीमिवैकाम् [Me.85.] -Comp.
-अन्तरित a. a. separated by a long distance.
-अपेत a. a. quite out of question.-आगत a. coming from afar.
-आपातः shooting from afar.
-आप्लाव a. a. jumping or leaping far.
आरूढ mounted high.
far-advanced, intense, vehement; दूरारूढः खलु प्रणयोऽसहनः [V.4.]
-ईरितेक्षण a. a. squint-eyed.-उत्सारित a. driven far away, removed, banished; दूरोत्सारितहृदयानन्दः [V.4.23.]
-ग, -गत a.
far removed, distant.
gone far, far advanced, grown intense; न ददाह भूरुहवनानि हरितनयधाम दूरगम् [Ki.12.16.] दूरगत- मन्मथाऽक्षमेयं कालहरणस्य [Ś.3.]
-गामिन् m. m. an arrow-ग्रहणम् the supernatural faculty of seeing objects though situated at a distance.
-दर्शन a. a. visible only from afar; अहो सनाथा भवतास्म यद्वयं त्रैविष्टपानामपि दूरदर्शनम् [Bhāg.1.11.8.]
-दर्शन, -दृश् a. a. far-seeing. (-नः),m.
a vulture.
a learned man, a Pandit. (-नम्) prudence, foresight.
-दर्शिन् a. a. farseeing, foresighted, prudent. (-m.)
a learned man.
a seer, prophet, sage.
दृष्टिः longsightedness.
prudence, foresight.
पातः a long fall.
a long fight.
falling from a great height.
-पात, पातिन् a. a. shooting from afar; शस्त्रविद्भिरनाधृष्यो दूरपाती दृढायुधः [Mb.5.165.] 25.
-पातनम् the act of shooting to a distance; [Mb.4.] -पात्र a. having a wide channel, or bed (as a river).-पार a.
|