बाष्प

{ bāṣpḥ }

कोंकणी (Konkani) WN

See : वाफ

A dictionary, Marathi and English

A tear or tears. Ex. देखोनी बाष्प मुनीच्या नयनीं गळालें ॥. 2 m Vapor or steam.

Aryabhushan School Dictionary

n m  A tear or tears.
 m  Vapour.

मराठी (Marathi) WN

See : वाफ

महाराष्ट्र शब्दकोश

 न. 
कंठ भरुन येण्याची , गहिंवरल्याची अवस्था . आंग जाहलें रोमांचित । कंठीं बाष्प पैं दाटत । शरीर चळचळां कांपत । पडली मूर्च्छित धरणीये । - एरुस्व १ . ८८ .
वाफ [ सं . ] बाष्पभवन , बाष्पीभवन - न . वाफ होणें ; विशिष्ट उष्णमानाच्या खालीं उष्णमान असतांना जर एखाद्या पदार्थाचे वायुसदृशअवस्थेंत रुपांतर होऊं लागलें तर त्या वायुसदृश अवस्थेंतील द्रव्यास बाष्प हें नांव आहे . बाष्प होण्याच्या क्रियेस बाष्पीभवन म्हणतात . बाष्पस्नान - न . अंगाला वाफारा देऊन घाम काढणें . बाष्पानयन - न . एखाद्याचे अश्रू पुसणें ; एखाद्याशीं समदु : खी होऊन त्याचें सांत्वन करणें . [ सं . बाष्प + आनयन ] बाष्पीकरण - न वाफ उत्पन्न करणें .

A Sanskrit English Dictionary

बाष्प  m.  m. (also written वाष्प cf. [Uṇ. iii, 28]) a tear, tears, [MBh.]; [Kāv.] &c.
steam, vapour, [R.]; [Ragh.]; [Pañcat.]
a kind of pot-herb, [Vāgbh.]
iron, [L.]
N. of a disciple of गौतम बुद्ध

The Practical Sanskrit-English Dictionary

बाष्पः [bāṣpḥ] ष्पम् [ṣpam]   ष्पम् [बाध्-पृषो˚ सत्वं षत्वं वा]
A tear, tears; कण्ठः स्तम्भितबाष्पवृत्तिकलुषः [Ś.4.6;] निगृह्यान्तर्बाष्पं हसितमपि शून्येन मनसा [Bh.]
Vapour, steam, mist.
Iron.
A kind of pot-herb. -Comp.
-अम्बु  n. n. tears.
-आकुल, -आप्लुत a.  a. dimmed or interrupted by tears.
-उद्भवः   the starting of tears.
-कण्ठ a.  a. having tears in the throat, choked with tears.
-कल a.  a. inarticulate or indistinct through tears; सा बाष्पकलया वाचा निःश्वसन्ती पुनः पुनः [Mb.4.2.28.]
-दुर्दिनम्   a flood of tears. -a. (eyes) clouded by tears.
-पूरः   a gush or flood of tears; वारंवारं तिरयति दृशोरुद्गमं बाष्पपूरः [Māl.1.35.]
-प्रकरः, -प्रसरः   a flow or gush of tears; पुनर्दृष्टिं बाष्पप्रसरकलुषामर्पितवती [Ś.6.9.]
-मोक्षः, -मोचनम्   shedding tears.
-बिन्दुः   a teardrop.
-विक्लव a.  a. overcome with tears.
-संदिग्ध a.  a. indistinct through suppressed tears (as a voice).

Shabda-Sagara

बाष्प  m.  ( -ष्पः)
1. Vapour, steam.
2. A tear, tears, rheum.
3. Iron.
E. बाध to oppose, Unādi aff. प. and ध changed to ष; according to other etymologies, this word is वाष्प, or बास्प and वास्प .

ROOTS:

बाध प ध ष; वाष्प बास्प वास्प .