|
मन्त्रः [mantrḥ] [मन्त्र्-अच्]
A Vedic hymn or sacred prayer (addressed to any deity), a sacred text; (it is of three kinds: it is called ऋच् if metrical and intended to be loudly recited; यजुस् if in prose and muttered in a low tone; and सामन् if, being metrical, it is intended for chanting).
The portion of the Veda including the Samhitā and distinguished from the Brāhmaṇa; q. v.
A charm, spell, an incantation; सोऽहमस्मि मन्त्र- सिद्धः [Dk.54;] न हि जीवन्ति जना मनागमन्त्राः [Bv.1.111;] अचिन्त्यो हि मणिमन्त्रौषधीनां प्रभावः [Ratn.2;] [R.2;32;5.57.]
A formula (of prayer) sacred to any deity, as ओं नमः शवाय &c.
Consultation, deliberation, counsel, advice, resolution, plan; तस्य संवृतमन्त्रस्य [R.1.2;] मन्त्रः प्रतिदिनं तस्य बभूव सह मन्त्रिभिः 17.5; [Pt.2.182;] [Ms.7.58;] मन्त्रपूर्वाः सर्वारम्भाः [Kau.A.1.15;] also पञ्चाङ्गो मन्त्रः.
Secret plan or consultation, a secret; मन्त्रो योध इवाधीरः सर्वाङ्गैः संवृतैरपि [Śi.2.29.]
Policy, statesmanship.
A mean, contrivance; किं तु मन्त्रं प्रदास्यामि यो वै तान् निहनिष्यति [Rām.7.6.1.]
N. N. of Viṣṇu.
of Śiva.
(In astrol.) The fifth mansion. -Comp.
-अक्षरम् a syllable in a spell.
-अधिकारः business of council meetings; [Kau.A.1.15.]
-अधिराजः supreme over all spells.
-आराधनम् endeavouring to obtain by spells or incantations; मन्त्राराधनतत्परेण मनसा नीताः श्मशाने निशाः [Bh.3.4.]
-उक्त a. a. mentioned in a hymn.
-उदकम्, -जलम्, -तोयम्, -वारि n. n. water consecrated by means of spells, charmed water.
-उपष्टम्भः backing up by advice.
करणम् Vedic texts.
composing or reciting sacred texts; [P.I.3.25.]
-कर्कश a. a. advocating a stern policy; येऽपि मन्त्रकर्कशाः शास्त्रतन्त्रकाराः [Dk.2.8.] -कारः the author of Vedic hymns.
-कार्यम् subject of consultation.
-कालः time of consultation or deliberation. स्त्रीम्लेच्छव्याधितव्यङ्गान् मन्त्रकालेऽपसारयेत् [Ms.7.149.] -कुशलः a. skilled in giving advice.
-कृत् m. m.
साधनम् effecting or subduing by magic.
a spell, an incantation.
attainment of supernatural or magical powers (by muttering spells); चामुण्डे भगवति मन्त्रसाधनादाबुद्दिष्टामुपनिहितां भजस्व पूजाम् [Māl. 5.25;] [K.37,4,44.]
-साध्य a.
to be effected or subdued by magic or spells; [Pt. 1.65.]
attainable by consultation.
possessing the power of spells, rendered efficacious; सोऽस्म्यहं मन्त्रसिद्धः [Dk.2.2.] -सिद्धिः f.
the working or accomplishment of a spell.
the power which the possession or knowledge of a spell gives to a person.
-सूत्रम् a charm fastened on a string.
-स्नानम् the recitation of particular texts as a substitute for ablution.
-स्पृश् a. a. obtaining (anything) by means of spells.
-हीन a. a. destitute of or contrary to sacred hymns.
an author or composer of Vedic hymns; अप्यग्रणीर्मन्त्र- कृतामृषीणां कुशाग्रबुद्धे कुशली गुरुस्ते [R.5.4;1.61;15.31.]
one who recites a sacred text.
a counsellor, an adviser.
an ambassador; यद्वा अयं मन्त्रकृद्वो भगवानखिलेश्वरः [Bhāg.3.1.2.]
-कृत a. a. Consecrated by mantras; यस्ते मन्त्रकृतः पाणिरग्नौ पापे मया धृतः [Rām.2.14.] 14.
-गण्डकः knowledge, science.
-गुप्तिः f. f. secret counsel.
-गूढः a spy, a secret emissary or agent.
-गृहम् a council-chamber.
-ग्रहः listening to the counsels of ministers; सप्तमे तु मन्त्रग्रहो दूताभिप्रेषणानि च [Dk.2.8.]
-जा the power of spells; L. D. B.
-जागरः recital of Vedic texts at night.
-जिह्वः fire; अमृतं नाम यत् सन्तो मन्त्रजिह्वेषु जुह्वति [Śi.2.17.]
knowing sacred texts.
skilled in counsel.
skilled in spells.
(ज्ञः) a counsellor, adviser.
a learned Brāhmaṇa; मन्त्रज्ञै- र्मन्त्रिभिश्चैव विनीतः प्रविशेत् सभाम् [Ms.]
a spy.
-तत्त्वम् the essence of counsel.
-तन्त्र see अमन्त्र.
-दः, -दातृ m. m. a spiritual preceptor or teacher; पिता भवति मन्त्रदः [Ms. 2.153.]
a seer of Vedic hymns.
a Brāhmaṇa versed in the Vedas; यो ह्यग्निः स द्विजो विप्रैर्मन्त्र- दर्शिभिरुच्यते [Ms.3.212.]
-दीधितिः fire.
skilled in counsel or spells. (m.)
a seer of Vedic hymns
an adviser, a counsellor; अथाह तन्मन्त्रदृशां वरीयान् यन्मन्त्रिणो वैदुरिकं वदन्ति [Bhāg.3.] 1.1.
-देवता the deity invoked in a sacred text ormantra.
-धरः, -धारिन् m. m. a counsellor.
-निर्णयः final decision after deliberation.
-पदम् the words of a sacred text.
-पूत a. a. purified by mantras. ˚आत्मन् m. an epithet of Garuḍa.
-प्रचारः the course of counsel or procedure; [Pt.2.]
-प्रभावः the power of a spell.-प्रयोगः,
-युक्तिः f. f. application of spells.
-बी(वी)- जम् the first syllable of a spell.
-भेदः breach or betrayal of counsel.
-मूर्तिः an epithet of Śiva.
-मूलम् magic.
-यन्त्रम् a mystical diagram with a magical formula.
-युक्तिः application of spells; magical means.
योगः employment or application of spells.
magic.-रक्षा not disclosing, keeping a secret.
-वर्जम् ind. without the use of spells.
-वादः the substance of sacred texts.
a reciter of sacred texts.
an enchanter, a conjurer.
-विद् see मन्त्रज्ञ above.
-विद्या the science of spells, magic. -शक्तिःf. the power of spells.
-श्रुतिः a consultation overheard.-संस्कारः any Saṁskāra or rite performed with sacred texts; अनृतावृतुकाले च मन्त्रसंस्कारकृत् पतिः [Ms.5.153.] -संस्क्रिया any magical rite.
-संवरणम् concealment of a design; मन्त्रसंवरणेनास्मि कुन्त्या दुःखेन योजितः [Mb.12.2.] 18.
-संहिता the whole body of Vedic hymns.
-साधकः a magician, conjurer.
|