वृज्

{ vṛj }

A Sanskrit English Dictionary

वृज्  f.  1. cl. 1. 7. P. ( [Dhātup. xxxiv, 7; xxix, 24]) वर्जति, वृण॑क्ति;

cl. 2. Ā. ( [Dhātup. xxiv, 19]) वृक्ते ( Ved. and, [BhP.] also व॑र्जते and वृङ्क्ते॑; Impv. वृङ्क्ताम् [ v.l. वृक्ताम्] [Mn. ix, 20]; वृङ्ग्ध्वम्, [BhP. xi, 4, 14]; pf. ववर्ज, ववृजे [ Gr. also ववृञ्जे, [RV.] वावृजे; ववृज्यु॑, ववृक्तम्, [AV.] p. f. -वर्जु॑षी]; aor. अवृक्, [AV.]; वर्क् [2. 3. sg.], वर्क्तम्, अवृजन् Pot. वृज्याम्, [RV.]; अ॑वृक्त, ib.; अवृक्षम्, °षि, ib.; अवार्क्षीस्, [Br.]; अवर्जीत्, अवजिष्ट Gr.; fut. वर्जिता, [Br.]; वर्जिष्यति, ib.; वर्क्ष्यति, °ते, [Br.]; inf. वृ॑जे, वृञ्ज॑से, वृज॑ध्यै, [RV.]; वजितुम् or वृञ्जितुम् Gr.; ind.p. वृक्त्वी॑, [RV.]; -वृ॑ज्य, -वर्गम्, [Br.] &c.),

to bend, turn, [RV. iv, 7, 10];

to twist off, pull up, pluck, gather ( esp. sacrificial grass), [RV.]; [TBr.];

to wring off or break a person's ( acc.) neck, [RV. vi, 18, 8; 26, 3];

to avert, remove, [RV.];

( Ā.) to keep anything from ( abl. or gen.), divert, withhold, exclude, abalienate, [RV.]; [TS.]; [Br.]; [Mn.]; [BhP.];

( Ā.) to choose for one's self, select, appropriate, [BhP.] :

Pass. वृज्य॑ते, to be bent or turned or twisted, [RV.] &c.:

Caus. वर्जयति ( [Dhātup. xxiv, 7]; mc. also °ते; Pot. वर्जयीत, [MBh.]; aor. अववर्जत्),

to remove, avoid, shun, relinquish, abandon, give up, renounce, [ChUp.]; [GṛŚrS.]; [MBh.] &c.;

to spare, let live, [MBh.];

to exclude, omit, exempt, except ( °यित्वा with acc. = excepting, with the exception of), [Mn.]; [MBh.] &c.:

Pass. of Caus. वर्ज्यते, to be deprived of. lose ( instr.), [Hariv.] ( cf. वर्जित) :

Desid. विवृक्ष॑ते ( [Br.]), विवर्जिषति, °ते ( Gr.), to wish to bend or turn &c.:

Intens. वरीवृज्यते, वर्वर्क्ति ( Gr.; p. व॑रीवृजत्, [RV.]),

to turn aside, divert :

Caus. of Intens. वरीवर्ज॑यति (p.f. °यन्ती), to turn hither and thither (the ears), [AV.]
वृज्    2. = बल strength, [Naigh. ii, 9.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

वृज् [vṛj]   I. 2 Ā. (वृक्ते) To avoid, shun, abandon. -II. 7 P. (वृणक्ति)
   To avoid, shun, give up, abandon.
   To choose; आसामेकतमां वृङ्ध्वं सवर्णां स्वर्गभूषणाम् [Bhāg.11.4.] 14;5.1.16.
   To atone for, efface, purify; तन्मे रेतः पिता वृङ्क्तामित्यस्यैतन्निदर्शनम् [Ms.9.2.]
   To turn away, avert.
   To remove, set aside.
   To give, bestow.
   To hurt, injure, kill.
   To take away; परस्परं घ्नन्ति शपन्ति वृञ्जते पशून् स्त्रियोऽर्थान् पुरुदस्यवो जनाः [Bhāg.1.18.44.] -III. 1 P., 1 U. [वर्जति, वर्जयति-ते, वर्जित]
   To shun, avoid.
   To give up, abandon.
   To exclude, set aside, leave out, except; हंसो हि क्षीरमादत्ते तन्मिश्रा वर्जयत्यपः [Ś.6.28.]
   To abstain from.
   To cut to pieces.
   To take away, deprive (one) of.
   To discharge, pour or give out, emit. (The following verse from K. R. illustrates the root in its different conjugations: वृणक्ति वृजिनैः संगं वृक्ते च वृषलैः सह । वर्जत्यनार्जवोपेतैः स वर्जयति दुर्जनैः ॥]

Shabda-Sagara

वृज्ी)वृजी   r. 1st cl. ( वर्जति)
वृज्ी)वृजी   r. 2nd cl. ( वृङ्क्ते)
वृज्ी)वृजी   r. 7th cl. ( वृणक्ति)
वृज्ी)वृजी   1. To choose.
वृज्ी)वृजी   2. To lose, to avoid.
वृज्ी)वृजी   3. To purify.
वृज्ी)वृजी   4. To cover.
वृज्ी)वृजी   With अप, To relinquish.
वृज्ी)वृजी   r. 10th cl. ( वर्ज्जयति-ते) To quit, to shun, to avoid, to except, to abandon.
वृज्ी)वृजी   With आ, To bend, to incline.
वृज्ी)वृजी   2. To offer. With वि,
वृज्ी)वृजी   1. To avoid.
वृज्ी)वृजी   2. To be destitute of.

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

   See : हा