वेग

{ vēgḥ }

हिन्दी (hindi) WN

 noun  तेज़ होने की अवस्था   Ex. हवा का वेग कम होते ही मौसम ठीक हो गया ।

HYPONYMY:

लहर प्रकोप

ONTOLOGY:

शारीरिक अवस्था (Physiological State) ➜ अवस्था (State) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

तीव्रता तीक्ष्णता तेज़ी तेजी ज़ोर जोर रवानी प्रबलता उग्रता प्रचंडता प्रचण्डता वाज झर ऊर्मि

Wordnet:

bd गोख्रैथि

ben বেগ

guj વેગ

kan ವೇಗ

kas تیز رفتار , تیٖزی

kok नेट

mal ദ്രുതഗതി

mni ꯑꯀꯟꯕ꯭ꯁꯥꯐꯨ

nep छिटो

ori ବେଗ

pan ਤੇਜੀ

san शीघ्रता

tam வேகம்

tel వేగము

urd تیزی , تندی , زور , روانی

 noun  मल, मूत्र आदि की शरीर से बाहर निकलने की प्रवृत्ति   Ex. बुढ़ापे में वेग को रोकना थोड़ा मुश्किल होता है ।

ONTOLOGY:

कार्य (Action) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

   See : शीघ्रता, प्रवाह, गति

कोंकणी (Konkani) WN

 noun  दरेका एककाक पार केल्लें अंतर   Ex. गाडी 90 किलोमिटर वेगान धांवता

ONTOLOGY:

ज्ञान (Cognition) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

गती

Wordnet:

asm গতি

bd खरथि

ben গতি

guj ગતિ

hin गति

kan ವೇಗ

kas رَفتار

mni ꯀꯣꯡꯖꯦꯜ

nep गति

pan ਗਤੀ

san वेगः

urd رفتار , چال , سرعت رفتار , تیزی

   See : पिडा, नेट, नेट

A dictionary, Marathi and English

   .

Aryabhushan School Dictionary

  m  Momentum; velocity. Pain in passage. Sudden impulse.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 ना.  गडबड , घाई , जलदी , झपाटा , त्वरा , सपाटा ;
 ना.  आवेश , उत्साह , जोर , तडफ ;
 ना.  गती , जोराची गती .

मराठी (Marathi) WN

 noun  एका मिनिटात कापलेले अंतर   Ex. ही गाडी ताशी दहा किलेमीटर वेगाने धावते.

ONTOLOGY:

ज्ञान (Cognition) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

जव

Wordnet:

asm গতি

bd खरथि

ben গতি

guj ગતિ

hin गति

kan ವೇಗ

kas رَفتار

mni ꯀꯣꯡꯖꯦꯜ

nep गति

pan ਗਤੀ

san वेगः

urd رفتار , چال , سرعت رفتار , تیزی

 noun  गतीचा जोर वा जोराची गती   Ex. हवेचा वेग खूप आहे.

HYPONYMY:

कळ प्रकोप

ONTOLOGY:

शारीरिक अवस्था (Physiological State) ➜ अवस्था (State) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

जोर

Wordnet:

bd गोख्रैथि

ben বেগ

guj વેગ

hin वेग

kan ವೇಗ

kas تیز رفتار , تیٖزی

kok नेट

mal ദ്രുതഗതി

mni ꯑꯀꯟꯕ꯭ꯁꯥꯐꯨ

nep छिटो

ori ବେଗ

pan ਤੇਜੀ

san शीघ्रता

tam வேகம்

tel వేగము

urd تیزی , تندی , زور , روانی

   See : झपाटा

महाराष्ट्र शब्दकोश

  पु. १ गतीचा जोर ; जोराची गति ; गतिमान् ‍ पदार्थाचा जोर . आणि मातलिया इंद्रियाचे वेग । - ज्ञा १६ . १९२ . २ त्वरा ; गडबड ; घाई ; झपाटा ; सपाटा ; जलदी . - ज्ञा २ . १७ . तुम्ही आतां वेग कीजे । नळाची शुध्दि लाविजे । - कथा १ . १० . ७५ . ३ आवेश ; जोर ; उत्साह . आटु वेगु विंदाणु । आशा शंका प्रतारणु । हे संन्यासिले अवगुणु । जिया वाचा । - ज्ञा १३ . २७१ . ४ वेदना ; कळ ; अंगांत भिनत असलेल्या बिषाच्या लहरी किंवा वेदनेच्या उसळया प्रत्येक ; पेटका . ५ मलमूत्र विसर्जनाची घाई ; गुदद्वारें मलविसर्जन होतांना येणारा आवेग , शीण ; जुलाब ; ढाळ . ६ हल्ला . कपीवीर चौताळला वेग केला । - राक १ . ६ . ७ एखादें काम करण्याची आकस्मिक उसळी , मनानें एकदम घेतलेलें वळण ; जोराचा उमाळा ; मानसिक शक्तीचा एकदम झालेला ; उद्रेक ; उसळी . ८ आधिक्य . [ सं . ] सामाशब्द - वेगत्तरू - क्रिवि . वेगवत्तर ; अतिवेगानें ; मोठया जलदीनें . घेऊनि निघाला बाहेरि । वेगत्तरू । - गीता २ . २३५५ . [ सं . वेगवत् ‍ + तर ] वेगमान - न . वेगाचें प्रमाण ; भ्रामकत्व . ( इं . ) मोमेटम . [ वेग + मान = मोजणी ] वेगमोड - स्त्री . वेग कमी करणारी वस्तु ; ढकली ; खर्डी ; घोरपड . [ वेग + मोडणें ] वेगलवार - पु . एक नोकर ; वेगंचार . - राव्य १ . १६ . वेगवतर , वेगवत्तर - क्रिवि . अति वेगानें ; ताबडतोब . कव्हणां नेणतां देवो चाले । कौंडण्यापुरा वेगवतरू । - धवळेपू २३ . ४ . वेगवंत , वेगवान् ‍ - वि . १ चपळ ; वेगानें जाणारा ; जलद धावणारा . २ जोराची गति असलेला ; मोठा वेग असलेला . वेगवती , वेगसंधी - स्त्री . घोडयाच्या गतीने निरनिराळे प्रकार . - अश्वप . १ . १८५ . वेगासार - क्रि . ( गो . ) लवकर . वेगा - क्रिवि . वेगानें ; वेगें . बिरडें घालूनिया वेगा । - मुसभा ९ . ८४ . वेगाघात - पु . जिनें चलनयुक्त पदार्थ दुसर्‍या पदार्थावर आपटतो ती शक्ति . हा वेगाघात पदार्थाचें प्रकृतिपरिमाण आणि वेग यांच्या गुणाकाराबरोबर असतो . - यंमू २१९ . वेगाडा , वेगाढा - वि . वेगवान् ‍ ; वेगवंत ; वेगाढय . वायेआं पासौनि बेगाडे । पर्वताहौनि दळवाडे । - शिशु ९ . ३४ ; गीता १ . ४५१ . पुढें जुंपिले सबळ घोडे । जे कां अनिळाहुनि वेगाढे । - ह २२ . ६३ . - ह २४ . १५ . [ सं . वेगाढय ] वेगाडा , वेगाढा , वेगाढें - क्रिवि . ( महानु . ) लवकर ; वेगानें ; त्वरेनें ; जोरानें . जेणें दोष माझे नाससी वेगाडे । तो अधिकार फुडे नाहीं मज । - ज्ञाप्र १३१ . यादव उठिले वेगाढे । रथीं जुंपिले जी घोडे । - एभा ३१० . वेगाडेपण - न . सवेगता ; अतिगतिमान् ‍ असण्याचा गुण . जैसें मनाचें वेगाडेपण । - कृमुरा २५ . १५५ . वेगातिशय - पु . वेगाचें आधिक्य . [ वेग + अतिशय ] वेगावत - क्रिवि . वेगानें . धांवति तो पोरें पळतां घरी वेगावत । - निगा ९३ . वेगाळ - वि . वेगवान् ‍ ; चांगली गति असलेला . वेगीं , वेगें - क्रिवि . त्वरेनें , वेगानें ; जलदीनें ; चटकन ; त्वरित . - ज्ञा २ . १७ . तात कोठें तो सांग मला वेगीं । - ध्रुवचरित्र ( नवनीत पृ . ४११ ).

नेपाली (Nepali) WN

   See : गति

A Sanskrit English Dictionary

वेग  m.  m. ( fr. √ विज्) violent agitation, shock, jerk, [AV.]; [R.]
   a stream, flood, current (of water, tears &c.), [AV.]; [ŚvetUp.]; [MBh.] &c.
   rush, dash, impetus, momentum, onset, [MBh.]; [BhP.]
वेगाद् वेगं-√ गम्   impetuosity, vehemence, haste, speed, rapidity, quickness, velocity (, to go from speed to speed, increase one's speed), [MBh.]; [Kāv.] &c.

ROOTS:

वेगाद् वेगं √ गम्

   the flight (of an arrow), [Kir.]
   outbreak, outburst (of passion), excitement, agitation, emotion, ib.
   attack, paroxysm (of a disease), [Suśr.]
   circulation, working, effect (of poison; in [Suśr.] seven stages or symptoms are mentioned), [Yājñ.]; [Kāv.] &c.
   expulsion of the feces, [Suśr.]
   semen virile, [L.]
   impetus, [Kaṇ.]; [Sarvad.]
   the fruit of Trichosanthes Palmata, [L.]
    N. of a class of evil demons, [Hariv.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

वेगः [vēgḥ]   [विज्-घञ्]
   Impulse, impetus.
   Speed, velocity, rapidity.
   Agitation.
   Impetuosity, violence, force.
   A stream, current; as in अम्बुवेगः; रुरोध नर्मदा- वेगं बाहुभिर्बहुभिर्वृतः [Rām.7.32.4,6.]
   Energy, activity, determination.
   Power, strength; ऊरू भग्नौ प्रसह्याजौ गदया भीमवेगया [Mb.1.2.288;] मदनज्वरस्य वेगात् [K.]
   Circulation, working, effect (as of poison); चिराद्वेगारम्भी प्रसृत इव तीव्रो विषरसः [U.2.26;] [V.5.18.]
   Haste, rashness, sudden impulse; कृत्यं न कुरुते वेगान्न स संतापमाप्नुयात् [Pt.1.19.]
   The fight of an arrow; घननीहार इवाविषक्तवेगः [Ki.13.24.]
   Love, passion.
   The external manifestation of an internal emotion.
   Delight, pleasure.
   Evacuation of the feces; स्वभावतः प्रवृत्तानां मलादीनां जिजीविषुः । न वेगं धारयेद्धीरः कामादीनां च धारयेत् ॥ Rājanighaṇṭu.
   Semen virile.
   Pleasure, delight.
   Attack, paroxysm (of a disease); Suśi.
   Comp. अनिलः blast caused by speed; यष्ट्यग्रे च समं स्थितो ध्वजपटः प्रान्ते च वेगानिलात् [V.1.5.]
   a strong or violent wind.
   आघातः sudden arresting of velocity, check of speed.
   obstruction of excretion, constipation.-दण्डः an elephant.
-नाशनः   the phlegmatic humour.-रोधः = ˚आघातः q. v.
-वाहिन् a.  a. swift.
   विधारणम् checking of speed.
   constipation.
-सरः   a mule.-हरिणः a kind of antelope; L. D. B.

Shabda-Sagara

वेग  m.  ( -गः)
   1. Speed, dispatch, velocity.
   2. Impetus, momentum.
   3. Stream, current.
   4. Sudden impulse, transition of mind, as from passion to apathy, &c.
   5. Determination, promptitude, energy, that effect of mind which is considered as the source of action.
   6. Pleasure, delight.
   7. Love, the sentiment or passion.
   8. External indication of any internal effect, proceeding from passion, medi- cine, poison, &c, as convulsion, horripilation, sweat, &c.
   9. Expulsion or evacuation of the naturai excretions.
   10. Semen virile. 11. The flight of an arrow.
   12. The fruit of a kind of mango.
    E. विज् to tremble, &c., aff. घञ् .

ROOTS:

विज् घञ् .