स्त्री

{ strī }

Puranic Encyclopaedia

STRĪ   
1) Origin.
In both Hindu and Christian scriptures, the story about the origin of woman appears to be similar. It is stated in [Manusmṛti, Chapter 1, Verse 32] , that Brahmā divided his body into two and made one part male and the other part female and the male embraced the female, from which union was born the Virāṭpuruṣa. Dvidhā kṛtvātmano dehamardhena puruṣosbhavat / Ardhena nārī tasyāṁ sa Virājamasṛjat prabhuḥ // In the book of Genesis in the Bible, the origin of the first woman is given. It is somewhat similar to the one given above. God created Adam as the first man. God caused a deep sleep to fall upon Adam. Then he took a rib from Adam, made a woman with it, and gave that woman, who was called Eve, to Adam as wife.
2) Fascination.
A story as given below occurs in [Devī Purāṇa] , which states how woman acquired fascination. Once Indra prohibited Aśvinīdevas from drinking the liquor called Soma. They complained to the hermit Cyavana, who agreed to recover for them the lost right, for which purpose he began a sacrifice. Indra caused obstruction to the sacrifice. Instantly by the power of Cyavana, an asura named Mada rose up from the sacrificial fire. Finally Indra begged the hermit for pardon. Cyavana divided the asura into four parts and placed one portion in gambling, one portion in hunting, the third portion in liquor and the fourth part in woman. Thenceforward woman began to have fascination.
3) Manu, about women.
The following is the place in society of women in ancient days, according to Manu. Husband or relatives should give women no freedom. Even if they became immoral, they should be kept under the control of men. As woman has to be under the protection of father in childhood, under the protection of husband in youth and under the protection of son in old age, she does not deserve freedom at any time. “Pitā rakṣati kaumāre Bhartā rakṣati yauvane / Rakṣanti sthāvire putrāḥ Na strī svātantryamarhati.” The father who does not give his daughter to a suitable husband before she attains puberty, the husband who does not engage in coition with his wife after puberty, and the son who does not support his mother after the death of her husband, are men of mean character. [Manusmṛti, Chapter 9] .

हिन्दी (hindi) WN

 noun  एक वर्णवृत्त   Ex. स्त्री में दो गुरु होते हैं ।

ONTOLOGY:

गुणधर्म (property) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

   See : महिला, पत्नी, मादा, कँगनी, कँगनी

कोंकणी (Konkani) WN

 noun  एक वर्णवृत्त   Ex. स्त्रींत दोन गुरु आसतात

ONTOLOGY:

गुणधर्म (property) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

   See : बायल, मादी, मादी

A dictionary, Marathi and English

   A woman: also a female animal. 2 One's wife, the wife of. 3 The female of trees and plants. 4 A word of the feminine gender. Ex. लेखणी ही स्त्री आणि चाकू हा पुरूष.

Aryabhushan School Dictionary

  f  A woman; one's wife.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 ना.  अबला , नार , नारी , महिला , वनिता .

मराठी (Marathi) WN

 noun  एक वर्णवृत्त   Ex. स्त्रीमध्ये दो गुरू असतात.

ONTOLOGY:

गुणधर्म (property) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

   See : महिला

महाराष्ट्र शब्दकोश

  स्त्री. १ बायको ; मादी . २ पत्नी ; स्वत : ची बायको ; भार्या . ३ स्त्रीलिंगी शब्द , वस्तु . ४ फळें येणारी वेल , झाड इ० . [ सं ..] स्त्रीचें सानें होणें - उतारवयांत स्त्रीनें पतीच्या आधीं मरणें . स्त्रीच्या नाकावर पदर येणें - वैधव्य येणें , सामाशब्द
०गमन   संग नपु . मैथुन .
०चरित्र  न. स्त्रीची चालचलणूक ; कावेबाज वर्तणूक इ
०म्ह०   ( गो .) स्त्रीचरित्र गाढ ; जोर्‍याक आयलें खाड तुम्ही चिकेसरा आड , जोयांचे वचूं नी खांड .
०चिन्ह  न. स्त्रीचें जननेद्रिय , गुह्य .
०दास   लंपत पर बुद्धि वश वि . स्त्रियांविषयीं आसक्त किंवा बायकोच्या मर्जीप्रमार्णे वागणारा ; बाईलबुद्धया . म्ह० स्त्रीबुद्धिप्रलयंगता . स्त्रीबुद्धि : प्रलयावहा .
०धन  न. स्त्रीची हक्काची मालमत्ता ( लग्नाचे वेळी मिळालेले दागदागिने किंवा आईंबापाकडून मिळासेलें ; धन इ० ). याच्यावर तिचा पूर्ण हक्क असतो . या धनाचे सहा प्रकार आहेत .
०धर्म  पु. १ स्त्री अस्पर्श होणें . २ लज्जा , विनय इ० स्त्रीचे गुण .
०धर्मिणी वि.  रजस्वला .
०पुरुषधर्म  पु. स्त्री . पुरुष यांची परस्पर कर्तव्ये .
०पुरुष   पु अव . नवराबायको .
०रत्न  न. सुंदर व पतिव्रता स्त्री .
०राज्य  न. १ पुराणांत वर्णिलेलें एक स्त्रियांनी चालविलेलं राज्य . २ ( ल .) ज्या कुटुंबात पुरुषापेक्षां . बायकोचें प्रस्थ जास्त असें कुटुंब .
०रोग  पु. प्रदररोग .
०लिंग  न. नामाच्या तीन लिंगापैकी जी , ती , ही अशा सर्वनामरुपांनी ज्या नामार्थाचा परामर्ष होतो त्या नामाचें जें लिंग तें . - वि . त्या लिंगाने युक्त .
०लोभ  पु. स्त्रीविषयीं आसक्ति ; स्त्रीलंपटपणा .
०हत्या  स्त्री. स्त्रीचा खून , स्त्रैण न . स्त्रीत्व - वि १ बायक्या . स्त्रादास पहा . २ स्त्रीसंबंधी ( व्यवहार ) [ सं .]

नेपाली (Nepali) WN

   See : महिला, श्रीमती, पोथी

A Sanskrit English Dictionary

स्त्री  f.  f. (perhaps for सूत्री, or सोत्री, ‘bearer of children’, fr. √ 2. सू; accord. to some connected with Lat. sator; nom.; acc. in later language also स्त्रीम् and स्त्रीस् pl.) a woman, female, wife, [RV.] &c. &c.
शाखा-मृग-स्त्री   the female of any animal ( e.g., ‘a female monkey’), [ŚBr.]; [MBh.]

ROOTS:

शाखा मृग स्त्री

   a white ant, [L.]
   the प्रियङ्गु plant, [L.]
   (in gram.) the feminine gender, [Nir.]; [ŚBr.] &c.
   a kind of metre, [Col.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

स्त्री [strī]   [स्त्यायेते शुक्रशोणिते यस्याम्]
   A woman; श्रुतं दृष्टं स्पृष्टं स्मृतमि नृणां ह्लादजननं न रत्नं स्त्रीभ्योऽन्यत् क्वचिदपि कृतं लोकपतिना । तदर्थं धर्मार्थो विभववरसौख्यानि च ततो गृहे लक्ष्म्यो मान्याः सततमबला मानविभवैः ॥ [Subh. Ratn.]
   A female of any animal; गजस्त्री, हरिणस्त्री &c.; स्त्रीणामशिक्षितपटुत्वममानुषीषु [Ś.5.22.]
   A wife; स्त्रीणां भर्ता धर्मदाराश्च पुंसाम् [Māl.6.18;] [Me.28.]
   A white ant.
   The Priyaṅgu plant.
   The feminine gender, or a word used in that gender; आपः स्त्रीभूम्नि Ak. -Comp.
-आगारः, -रम्   a harem, the women's apartments.
-अध्यक्षः   a chamberlain.
-अभिगमनम्   sexual intercourse.
   आजीवः one who lives by his wife.
   one who lives by keeping women for prostitution; [Ms.11.63.]
-करणम्   sexual connection.
   लिङ्गम् the feminine gender (in gram.)
   any mark of the female sex (as breast &c.).
   the female organ.
-लौल्यम्   fondness for women.
-वशः   submissiveness to a wife, subjection to women.
-वासः   an ant-hill.
-विधेय a.  a. governed by a wife, uxorious; संनिवेश्य सचिवेष्वतःपरं स्त्रीविधेयनवयौवनोऽभवत् [R.19.4.]
-विवाहः   contracting marriage with a woman; अष्टाविमान् समानेन स्त्रीविवाहान्निबोधत [Ms.3.2.]
-विषयः   sexual connection.-व्रणः
-शौण्ड a.  a. fond of women.-संसर्गः female company.
-संस्थान a.  a. having a female shape; स्त्रीसंस्थानं चाप्यरस्तीर्थमारादुत्क्षिप्यैनां ज्योतिरेकं तिरोऽभूत् [Ś.5.3.]
-संगः   attachment to women, or intercourse with women.
   संग्रहणम् the act of embracing a woman (improperly).
   adultery, seduction.
-सभम्   an assembly of women.
   संबन्धः matrimonial alliance with a woman.
   connection by marriage.
   relation to women.
-सेवा   Devotion or addiction to women.
   स्वभावः the nature of women.
   a eunuch.
-हत्या   the murder of a woman.
-हन्तृ   the murderer of a woman; स्त्रीहन्तॄंश्च न संवसेत् [Ms.11.19.]
   हरणम् the forcible abduction of women.
   rape.
-हारिन्  m. m. a ravisher or seducer (of women).
   कामः desire of intercourse with woman, fondness for women.
   desire of a wife.
   कार्यम् the business of women.
   attendance on women or women's apartments; वैदेहकानां स्त्रीकार्यं मागधानां वणिक्पथः [Ms.1.47.]
-कितवः   a deceiver or seducer of women.
-कुमारम्   a woman and child.
-कुसुमम्   menses, the menstrual exeretion in women.
-कोशः   a dagger.-क्षीरम् mother's milk; आरण्यानां च सर्वेषां मृगाणां माहिषं विना । स्त्रीक्षीरं चैव वर्ज्यानि... [Ms.5.9.]
-ग a.  a. cohabiting with women.
-गवी   a milch-cow.
-गुरुः   a female Guru or priestess.
-गृहम् = स्त्र्यगार   q. v.
-ग्राहिन्   (in law) accepting the guardianship over a woman.
-घोषः   dawn, day-break.
-घ्नः   the murderer of a woman; [Ms.9.232.] -चरितम्,
-त्रम्   the doing of women.
   चिह्नम् any mark or characteristic of the female sex.
   the female organ, vulva.
-चौरः   a seducer of women, libertine.-जननी a woman who brings forth only daughters; [Ms.9.81.]
-जातिः  f. f. woman-kind, female sex.
-जितः   a hen-pecked husband; स्त्रीजितस्पर्शमात्रेण सर्व पुण्यं विनश्यति Śabdak; मृष्यन्ति ये चोपपतिं स्त्रीजितानां च सर्वशः (तेषामन्नं न भुञ्जति) [Ms.4.217.]
-देहार्धः  N. N. of Śiva.
-धनम्   a woman's private property over which she exercises independent control; it is of six kinds: अध्यग्न्यध्यावहनिकं दत्तं च प्रीति- कर्मणि । भ्रातृमातृपितृप्राप्तं ष़ड्विधं स्त्रीधनं स्मृतम् ॥ or according to others: पितृमातृपतिभ्रातृदत्तमध्यग्न्युपायनम् । आधिवेदनिकाद्यं च स्त्रीधनं परिकीर्तितम्; see also अन्वाधेयम्, बन्धुदत्तम्, यौतकम्, सौदायिकम्, शुल्कम्, पारिणाय्यम्, लावण्यार्जितम् and पादवन्दनिकम्.
   धर्मः the duty of a woman or wife.
   the laws concerning women; [Ms.1.114.]
   menstruation.
   copulation.
-धर्मिणी   a woman in her course; स्त्रीधर्मिणी वेपमाना शोणितेन समुक्षिता । एकवस्त्रा विकृष्टास्मि दुःखिता कुरुसंसदि ॥ [Mb.3.12.62.]
-धवः   a man.
   ध्वजः the female of any animal.
   an elephant.
-नाथ a.  a. one protected by a woman.
-निबन्धनम्   a woman's peculiar sphere of action or province; domestic duty, housewifery.-पण्योपजीविन् m. see स्त्र्याजीवः above.
-परः   a womanlover, lecher, libertine.
-पिशाची   a fiend-like wife.-पुंस् a woman who had become a man.
-पुंसौ  m. m. du.
   wife and husband.
   male and female; स्त्रीपुंसावात्मभागौ ते भिन्नमूर्तेः सिसृक्षया [Ku.2.7.]
-पुंसलक्षणा   a hermaphrodite.
-पुंधर्मः   the law regulating the duties of man and wife.
-पुरम्   the women's apartment.
-पुष्पम्   the menstrual excretion.
-पूर्वः = स्त्रीजितः   q. v.; स्त्रीपूर्वाः काण्डपृष्ठाश्च ...... (श्राद्धे नार्हन्ति) [Mb.13.23.22.]
-प्रत्ययः   a feminine affix (in gram.)
-प्रसंगः   (excessive) intercourse with women.
-प्रसूः  f. f. a woman who brings forth only daughters; [Y.1.73.]
-प्रिय a.  a. loved by women. (-यः) the mango tree.
-बन्धः   the sexual union.
-बाध्यः   one who suffers himself to be troubled by a woman.-बुद्धिः f.
   the female understanding.
   the counsel of a woman, female advice; स्त्रीबुद्धिः प्रलयंगता (प्रलयावहा) Subhāṣ.
-मन्त्रः   a female stratagem, woman's counsel.
-माया   women's craft.
-मुखपः   the Aśoka tree.
-यन्त्रम्   a machine-like woman, machine in the form of a woman; स्त्रीयन्त्रं केन लोके विषममृ- तमयं धर्मनाशाय सृष्टम् [Pt.1.191.]
-रजस्   menstruation.-रञ्जनम् betel.
   रत्नम् an excellent woman; स्त्रीरत्नेषु ममोर्वशी प्रियतमा यूथे तवेयं वशा [V.4.25.]
  N. N. of Lakṣmī.-राज्यम् the kingdom of women.
-लम्पट a.  a. desirous of women.

Shabda-Sagara

स्त्री  f.  ( -स्त्री)
   1. A woman or female in general.
   2. A wife.
    E. स्त्यै to sound, ड्रट् Unādi aff., ङीप् fem. aff.; or ष्टु to praise, ड्रट् aff.

ROOTS:

स्त्यै ड्रट् ङीप् ष्टु ड्रट्

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 noun  मनुष्यजातीयानां स्त्री पुंरूपीययोः प्रभेदद्वययोः प्रथमा या प्रजननक्षमा अस्ति।   Ex. अधुना विविधेषु क्षेत्रेषु स्त्रीणाम् आधिपत्यम् वर्तते।

HOLO MEMBER COLLECTION:

अन्धिका

HYPONYMY:

माता विमान परिचारिका कञ्जरी अहिल्याबाई असूर्यम्पश्या कुलक्षणा दृग्विहीना चाण्डाली आत्रेयी अस्रपा सुकेशी अवीरा अविनीता कामिनी क्षत्रिया क्रोधना शूद्रा व्यभिचारिणी गर्भवती विदुषी प्रपौत्री पूजिका विरहिणी अभिसारिका भामिनी दोहदवती उन्मत्ता गोपी कुम्भकारिका वन्ध्या रजस्वला पुत्रहीना उच्चललाटा द्विजा गायिका सुजाता मायादेवी यशोधरा गजगामिनी हंसगामिनी मरीयमी भानुमती ब्रह्मचारिणी विवाहिता परिचारिका अक्षता धात्री सहचरी रजकी गुरुपत्नी पर्यवेक्षिका लेखिका नापिती स्वामिनी मठाधिकारिणी भिक्षुणी प्रौढा नप्त्री प्रवाचिका दौहित्री जामातृमाता देवदासी पितामही तपस्विनी अप्सराः सपत्नी सखी पतिव्रता अञ्जनी मायाविनी कुट्टनी दूतिका युवती उपपत्नी अर्जुनी देवृजाया भ्रातृजाया विधवा श्याली पितृष्वसा मत्स्यकन्या वीराङ्गना भागिनेयी नटी मृगनयनी वधूः अनुचरी मन्थित्री कुब्जा प्रतिवेशिनी चोरी प्रसूता दुष्टा पितृव्यपत्नी गौराङ्गी वेश्या बाला गृहिणी अनूढा कान्ता श्वश्रूः अबला शासिका पौराणिकस्त्री भ्रातृजा आचार्या संन्यासिनी नेत्री वृद्धा विमाता कुरूपा चिकित्सिका त्वचोकरीत्री नायिका खलनायिका अगम्या उत्तमा श्वश्रूस्नुषे स्वागतकर्त्री मातृका चाण्डालिनी बुद्धिमती देवी अवगुण्ठनवती शाकविक्रेत्री सूर्यापासिका पतिकामा बिडालाक्षी

ONTOLOGY:

व्यक्ति (Person) ➜ स्तनपायी (Mammal) ➜ जन्तु (Fauna) ➜ सजीव (Animate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

नारी नरी मानुषी मनुषी मानवी ललना ललिता रमणी रामा वनिता प्रिया महिला योषा योषिता योषित् योषीत् वधूः भरण्या महेला महेलिका मानिनी वामा अङ्गना अबला कामिनी जनिः जनी जोषा जोषिता जोषित् धनिका परिगृह्या प्रमदा प्रतीपदर्शिनी विलासिनी सिन्दूरतिलका सीमन्तिनी सुभ्रूः शर्वरी

Wordnet:

asm মহিলা

bd आइजो

ben মহিলা

guj મહિલા

hin महिला

kan ಮಹಿಳೆ

kas زنانہٕ زنانہٕ مۄہ نیُو , سِیاسَر , زٔنۍ

kok बायल

mal സ്ത്രീ

mar महिला

mni ꯅꯨꯄꯤ

nep महिला

ori ମହିଳା

pan ਮਹਿਲਾ

tam பெண்

tel మహిళ

urd خاتون , عورت , زن , صنف نازک ,

 noun  किञ्चन छन्दोवृत्तम् ।   Ex. स्त्रियां गुरुद्वयं भवति ।

ONTOLOGY:

गुणधर्म (property) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

   See : स्त्रीलिङ्गम्, प्रिया