स्त्री [strī] [स्त्यायेते शुक्रशोणिते यस्याम्]
A woman; श्रुतं दृष्टं स्पृष्टं स्मृतमि नृणां ह्लादजननं न रत्नं स्त्रीभ्योऽन्यत् क्वचिदपि कृतं लोकपतिना । तदर्थं धर्मार्थो विभववरसौख्यानि च ततो गृहे लक्ष्म्यो मान्याः सततमबला मानविभवैः ॥
[Subh. Ratn.] A female of any animal; गजस्त्री, हरिणस्त्री &c.; स्त्रीणामशिक्षितपटुत्वममानुषीषु
[Ś.5.22.] A wife; स्त्रीणां भर्ता धर्मदाराश्च पुंसाम्
[Māl.6.18;] [Me.28.] A white ant.
The Priyaṅgu plant.
The feminine gender, or a word used in that gender; आपः स्त्रीभूम्नि Ak. -Comp.
-आगारः, -रम् a harem, the women's apartments.
-अध्यक्षः a chamberlain.
-अभिगमनम् sexual intercourse.
आजीवः one who lives by his wife.
one who lives by keeping women for prostitution;
[Ms.11.63.] -करणम् sexual connection.
लिङ्गम् the feminine gender (in gram.)
any mark of the female sex (as breast &c.).
the female organ.
-लौल्यम् fondness for women.
-वशः submissiveness to a wife, subjection to women.
-वासः an ant-hill.
-विधेय a. a. governed by a wife, uxorious; संनिवेश्य सचिवेष्वतःपरं स्त्रीविधेयनवयौवनोऽभवत्
[R.19.4.] -विवाहः contracting marriage with a woman; अष्टाविमान् समानेन स्त्रीविवाहान्निबोधत
[Ms.3.2.] -विषयः sexual connection.-व्रणः
-शौण्ड a. a. fond of women.-संसर्गः female company.
-संस्थान a. a. having a female shape; स्त्रीसंस्थानं चाप्यरस्तीर्थमारादुत्क्षिप्यैनां ज्योतिरेकं तिरोऽभूत्
[Ś.5.3.] -संगः attachment to women, or intercourse with women.
संग्रहणम् the act of embracing a woman (improperly).
adultery, seduction.
-सभम् an assembly of women.
संबन्धः matrimonial alliance with a woman.
connection by marriage.
relation to women.
-सेवा Devotion or addiction to women.
स्वभावः the nature of women.
a eunuch.
-हत्या the murder of a woman.
-हन्तृ the murderer of a woman; स्त्रीहन्तॄंश्च न संवसेत्
[Ms.11.19.] हरणम् the forcible abduction of women.
rape.
-हारिन् m. m. a ravisher or seducer (of women).
कामः desire of intercourse with woman, fondness for women.
desire of a wife.
कार्यम् the business of women.
attendance on women or women's apartments; वैदेहकानां स्त्रीकार्यं मागधानां वणिक्पथः
[Ms.1.47.] -कितवः a deceiver or seducer of women.
-कुमारम् a woman and child.
-कुसुमम् menses, the menstrual exeretion in women.
-कोशः a dagger.-क्षीरम् mother's milk; आरण्यानां च सर्वेषां मृगाणां माहिषं विना । स्त्रीक्षीरं चैव वर्ज्यानि...
[Ms.5.9.] -ग a. a. cohabiting with women.
-गवी a milch-cow.
-गुरुः a female Guru or priestess.
-गृहम् = स्त्र्यगार q. v.
-ग्राहिन् (in law) accepting the guardianship over a woman.
-घोषः dawn, day-break.
-घ्नः the murderer of a woman;
[Ms.9.232.] -चरितम्,
-त्रम् the doing of women.
चिह्नम् any mark or characteristic of the female sex.
the female organ, vulva.
-चौरः a seducer of women, libertine.-जननी a woman who brings forth only daughters;
[Ms.9.81.] -जातिः f. f. woman-kind, female sex.
-जितः a hen-pecked husband; स्त्रीजितस्पर्शमात्रेण सर्व पुण्यं विनश्यति Śabdak; मृष्यन्ति ये चोपपतिं स्त्रीजितानां च सर्वशः (तेषामन्नं न भुञ्जति)
[Ms.4.217.] -देहार्धः N. N. of Śiva.
-धनम् a woman's private property over which she exercises independent control; it is of six kinds: अध्यग्न्यध्यावहनिकं दत्तं च प्रीति- कर्मणि । भ्रातृमातृपितृप्राप्तं ष़ड्विधं स्त्रीधनं स्मृतम् ॥ or according to others: पितृमातृपतिभ्रातृदत्तमध्यग्न्युपायनम् । आधिवेदनिकाद्यं च स्त्रीधनं परिकीर्तितम्; see also अन्वाधेयम्, बन्धुदत्तम्, यौतकम्, सौदायिकम्, शुल्कम्, पारिणाय्यम्, लावण्यार्जितम् and पादवन्दनिकम्.
धर्मः the duty of a woman or wife.
the laws concerning women;
[Ms.1.114.] menstruation.
copulation.
-धर्मिणी a woman in her course; स्त्रीधर्मिणी वेपमाना शोणितेन समुक्षिता । एकवस्त्रा विकृष्टास्मि दुःखिता कुरुसंसदि ॥
[Mb.3.12.62.] -धवः a man.
ध्वजः the female of any animal.
an elephant.
-नाथ a. a. one protected by a woman.
-निबन्धनम् a woman's peculiar sphere of action or province; domestic duty, housewifery.-पण्योपजीविन् m. see स्त्र्याजीवः above.
-परः a womanlover, lecher, libertine.
-पिशाची a fiend-like wife.-पुंस् a woman who had become a man.
-पुंसौ m. m. du.
wife and husband.
male and female; स्त्रीपुंसावात्मभागौ ते भिन्नमूर्तेः सिसृक्षया
[Ku.2.7.] -पुंसलक्षणा a hermaphrodite.
-पुंधर्मः the law regulating the duties of man and wife.
-पुरम् the women's apartment.
-पुष्पम् the menstrual excretion.
-पूर्वः = स्त्रीजितः q. v.; स्त्रीपूर्वाः काण्डपृष्ठाश्च ...... (श्राद्धे नार्हन्ति)
[Mb.13.23.22.] -प्रत्ययः a feminine affix (in gram.)
-प्रसंगः (excessive) intercourse with women.
-प्रसूः f. f. a woman who brings forth only daughters;
[Y.1.73.] -प्रिय a. a. loved by women. (-यः) the mango tree.
-बन्धः the sexual union.
-बाध्यः one who suffers himself to be troubled by a woman.-बुद्धिः f.
the female understanding.
the counsel of a woman, female advice; स्त्रीबुद्धिः प्रलयंगता (प्रलयावहा) Subhāṣ.
-मन्त्रः a female stratagem, woman's counsel.
-माया women's craft.
-मुखपः the Aśoka tree.
-यन्त्रम् a machine-like woman, machine in the form of a woman; स्त्रीयन्त्रं केन लोके विषममृ- तमयं धर्मनाशाय सृष्टम्
[Pt.1.191.] -रजस् menstruation.-रञ्जनम् betel.
रत्नम् an excellent woman; स्त्रीरत्नेषु ममोर्वशी प्रियतमा यूथे तवेयं वशा
[V.4.25.] N. N. of Lakṣmī.-राज्यम् the kingdom of women.
-लम्पट a. a. desirous of women.