root

English WN - IndoWordNet

 noun  

Wordnet:

asm শিপা , মূল , শিহা , শিহৰি , পম , শিয়া , ধাতু , উৎপত্তি , উৎপত্তি স্থল , উদ্গম স্থল

bd रोदा , थरजा , सोमजिनाय जायगा , जाखांनाय जायगा , गाहाइ जायगा

ben মূল , শিকড় , ধাতু

guj મૂળ , મૂળિયું , જડ , ધાતુ , ઉદ્ગમ , ઉદ્ગમ સ્થાન , ઉત્પત્તિસ્થાન , ઊગમ , સ્ત્રોત , ભંગ

hin जड़ , मूल , सोर , धातु , उद्गम , उद्गम स्थल , उद्गम स्थान , स्रोत , इब्तिदा , इबतिदा , भंग

kas موٗلجڑ , موٗلہٕ لفٕظ , آگُر , بُنیاد

kok मूळ , पाळ , धातू , उगमाची सुवात , उगमस्थळ

mal വേരു , വ്രിക്ഷമൂലം

mar मूळ , मुळी , पाळ , धातू , उगमस्थान , उत्पत्तिस्थान , उगम

nep जरा , जरो , जड , मूल

ori ମୂଳ , ଚେର , ଜଡି , ଧାତୁ , ଢାଲ

pan ਜੜ੍ਹ , ਜੜ , ਮੂਲ , ਧਾਤੂ , ਉਦਗਮ , ਜਨਮ ਸਥਾਨ , ਸ੍ਰੋਤ , ਸ੍ਰੋਤ ਸਥਾਨ

san मूलम् , अङ्घ्रिः , अंर्हिः , ब्रध्नः , व्रध्न , पादः , चरणम् , चरणः , पदम् , धातुः , प्रभवः , उद्भवः

tam வேர்

tel వేళ్ళు , చెట్టు మూలం , కాండపు క్రింది భాగం , మూల స్థానము , ప్రారంభ స్థానము

urd جڑ , بیخ , بنیاد , اصل , سور , مادہ , ابتدا , آغاز , شروعات , ارتقاء

 verb  

Wordnet:

asm চলা , চলি থকা

bd मोजाङै सोलि

ben জমা , বাড়া , চলা , বৃদ্ধি পাওয়া , উন্নতি করা

hin जमना

kas ترقی یافتہٕ , چَمکُن

kok बसप , धरप , जमप

mar जमणे

nep जम्नु

ori ଚାଲିବା|

pan ਜੰਮਣਾ

tel స్థిర పడుట , గట్టిపడుట

वैज्ञानिक

  न.  मूल
  न.  मूळ

व्यवसाय व्यवस्थापन

    बद्धमूल करणे
    बद्धमूल होणे
  न.  मूळ
  न. (of tooth) दंतमूल
  पु.  gram. धातु

शरीर परिभाषा

  पु.  धातु

भूशास्त्र

  न. Bot. मूळ

जीवशास्त्र

  न. Bot. मूळ
  न.  मूल
   Zool. मूळ (न.) (as in root of the tooth) दंत मूळ
    adventitious r. अपस्थानिक मूळ
    aerial r. वायवीय मूळ
    conical r. शंक्वाकार मूळ
    fibrous r. तंतु मूळ
    fusiform r. तर्कुरुप मूळ
    moniliform r. मणेरी मूळ
    napiform r. कुंभाकार मूळ
    nodulose r. ग्रंथिल मूळ
    prop r. अवस्तंभ मूळ
    tuberous r.कंदाभ मूळ

भौतिकशास्त्र

    मूल, मूळ, (ग.) बीज, (भाशा.) धातु

गणितशास्त्र

  न.  मूळ
    common root समाईक मूळ
    cube root घनमूळ
    extraneous root अप्रस्तुत मूळ
    imaginary root कल्पित मूळ
   n
   root n वे मूळ
    primitive root आदिम मूळ
    repeated root पुनरावृत्त मूळ
    square root वर्गमूळ

राज्यशास्त्र

    मूळ, मूल
   उउच्च वनस्पतीत आढळणारे, खोडापासून जमिनीत व प्रकाशाविरुद्ध दिशेकडे वाढत जाणारे, वनस्पतीस आधार देणारे व लवणयुक्त पाणी शोषून घेणारे इंद्रिय
   r.cap मूलत्राण
   मुळाच्या टोकाशी संरक्षणाकरिता असलेले टोपीसारखे आवरण
   r. climber मूलारोहिणी
   मुळांच्या साहाय्याने चढत जाणारी वेल उदा. गजपिप्पली, अंजनवेल.
   r. hair मूलरोम, मूलकेश
   केसासारखे एककोशिक व मुळाच्या टोकाजवळ येणारे शोषक उपांग
   r. let उपमूळ
    मुख्य मुळावर येणारे लहान मूळ
   r. nodule मूलग्रंथि
   मुळांवर आलेली गांठ, उदा. भुईमुग, वाटाणा.
   r. parasite मूलोपजीवी
   दुसऱ्या वनस्पतीच्या मुळांवर उपजीविका करणारी वनस्पती, उदा. चंदन, टारफुला, बंबाखू इ.
   r. pocket मूलगोप
   टोपीसारखे पण जमिनीत न वाढता पाण्यात वाढणाऱ्या वनस्पतीच्या मुळाच्या टोकावरचे आवरण उदा. डकवीड (Lemna) पहा lemnaceae.
   r. pressure मूलदमन
    मुळात घेतल्या जाणाऱ्या खनिजयुक्त पाण्यामुळे निर्माण होणारा दाब
   r. rot कवकांच्या उपद्रवामुळे मुळे कुजणे व वनस्पतीचा नाश होणे उदा.पिथियम कवकापासून पपई, आले, आळीव इत्यादींना हा रोग होतो.
   r. stock मूलक्षोड पहा rhizome.
   r. system मूलतंत्र
    प्रमुख एक मूळ किंवा अनेक मुळे व त्यापासून निघालेली उपमुळे यांचा संच ( व्यूह)
   r. tuber मूलकंद
   ग्रंथिल अथवा जाडजूड, गाठदार ( मांसल) मूळ, उदा. डेलिया, गुलबुश इ.
   r. tubercle मूलगुलिका
    काही सूक्ष्मजंंतूंनी मुळात वस्ती केल्याने त्यावर होणारी गाठ, यामध्ये ते जंतूही असतात. मूळ व जंतू यांच्या सहजीवनाचा एक प्रकार, पहा root nodule.

कृषिशास्त्र

  न.  मूळ
  न.  मूल
   Bot.

परिभाषा

  न.  मूल
  न.  मूळ
    मूलभूत

भूगोल

  न.  मूळ
  न.  math. मूळ

Student’s English-Sanskrit Dictionary

   Root, s. मूलं, in all senses; तरुमूलं, कलहमूलं &c.; अंघ्रिः, पादः ( foot, which see.">q. v.); ब्र ( ब्र) घ्नः; शिफा, जटा ( fibrous); ‘ bulbous r.’ कंदः- दं; ‘to the r. s’ आमूलं, मूलतः, समूलं; ‘the r. of a branch’ अवरोहः.

ROOTS:

मूलंतरुमूलंकलहमूलंअंघ्रिपाद ब्र( ब्र)घ्न शिफा जटाकंददंआमूलंमूलतसमूलंअवरोह

   2 अधोभागः- देशः, तलं, मूलं, जाहं in comp. (of animals only).

ROOTS:

अधोभागदेशतलं मूलंजाहं

   3 मूलं, बीजं, योनि f., आदिः, निदानं, कारणं, आदिबीजं-का- -रणं- हेतुः, प्रकृति f.; ‘ having for its r.’ मूल, हेतु, &c. in comp.; वित्तमूलः कलहः, &c.

ROOTS:

मूलंबीजं योनिआदिनिदानंकारणंआदिबीजंकारणंहेतुप्रकृति मूल हेतुवित्तमूलकलह

   4 (Of a word) मूलं, प्रकृतिः; शब्द- [Page402] योनिः; ‘r.- meaning’ मूलार्थः, यौगिकार्थः, व्युत्पत्तिसिद्धः.

ROOTS:

मूलंप्रकृति शब्द योनिमूलार्थयौगिकार्थव्युत्पत्तिसिद्ध

   5 (Of numbers) मूलं, पदं; ‘to extract a r.’ मूलीकृ 8 U. -v. t. ‘ take r.’ मूलं बंध् 9 P. -v. t. दृढं निखन् 1 P or रुह् c.: ex. by ‘r. ed’.

ROOTS:

मूलं पदं मूलीकृ मूलंबंध्दृढं निखन् रुह्

   2 (Up) उन्मूल् 10. समूलं उद्- हृ 1 P, उत्पट् 10, उत्खन्, व्यपरुह् c., उच्छिद् 7 P.

ROOTS:

उन्मूल्समूलंउद्हृ उत्पट् उत्खन् व्यपरुह् उच्छिद्

   -ed, a. दृढ- बद्ध- मूल, रूढ- धृत- मूल.

ROOTS:

दृढबद्धमूलरूढधृतमूल

A Dictionary: English and Sanskrit

   ROOT s.
(That part of a plant or tree which enters the earth) मूलं, अंघ्रिः m., अंह्रिःm., ब्रध्नः, व्रघ्नः, पादः, चरणः -णं, पदं, वृक्षमूलं, वृक्षांघ्रिःm.;
‘ firm roots,’ दृढमूलं, धरणमूलं;
‘ having firm roots,’ दृढमूलः - ला - लं, बद्धमूलः &c.;
‘to the roots, by the roots,’ आमूलं, समूलं, मूलतस्;
‘to pluck up by the roots,’ उन्मूल् (c. 10. -मूलयति -यितुं), समूलं or आमूलम् उत्पट्;
‘from root to top,’ आमूलशिखरं, आमूलचूडं;
‘to take root,’ मूलं बन्ध्;
‘ fibrous root,’ शिफा, जटा;
‘from a radicant branch,’ अव- रोहः;
‘ bulbous root,’ कन्दः -न्दं;
‘root- digger,’ मूलोत्पाटजीवीm. —
(Lower part of any thing) अधोभागः, अधमभागः, जाहः;the latter is only applied to parts of the body of animals; as,
‘the root of the tail,’ पुच्छजाहः;
‘of the hair,’ केशजाहः. —
(Original, source, first cause) मूलं, वीजं, योनिःm., आदिःm., हेतुःm., मूलहेतुःm., प्रथमहेतुःm., निदानं, कारणं, मूल- कारणं, आदिकारणं, आदिहेतुःm., गर्भः;
‘ having for its root,’ मूल or मूलक in comp.; as,
‘ happiness, having its root in contentment,’ सन्तोषमूलकं सुखं;
‘ strife having its root in avarice,’ लोभमूलः कलहः. —
(Root of a word, radical word) शब्दयोनिः f., प्रकृतिःf.;
‘ relation of a root to its ramifica- tion,’ प्रकृतिविकृतिभावः. —
(Of a number) मूलं. —
(Of a square or cube) पदं, मूलं;
‘ square root,’ वर्गमूलं, वर्गपदं;
‘ cube- root,’ घनमूलं, घनपदं.

ROOTS:

मूलंअंघ्रिअंह्रिब्रध्नव्रघ्नपादचरणणं पदंवृक्षमूलंवृक्षांघ्रिदृढमूलंधरणमूलंदृढमूल ला लं बद्धमूलआमूलंसमूलं मूलतस् उन्मूल्मूलयतियितुं आमूलम् उत्पट्आमूलशिखरंआमूलचूडं बन्ध् शिफा जटाअवरोहकन्दन्दंमूलोत्पाटजीवीअधोभागअधमभागजाहपुच्छजाहकेशजाहवीजं योनिआदि हेतुमूलहेतुप्रथमहेतुनिदानंकारणं मूलआदिकारणंआदिहेतुगर्भ मूल मूलकसन्तोषमूलकंसुखंलोभमूलकलहशब्दयोनिप्रकृतिप्रकृतिविकृतिभाव मूलंवर्गमूलंवर्गपदंघनमूलंघनपदं

   
To ROOT , v. a.
( plant deep in the earth) बद्धमूलं -लां कृ, दृढमूलं -लां कृ, दृढं रुह् in caus. (रोपयति -यितुं), दृढं निखन्, दृढरोपणं कृ. —
(Root up) उन्मूल् (c. 10. -मूलयति -यितुं), समुन्मूल्, मूलात् or समूलम् उद्धृ (c.1. -हरति -हर्त्तुं) or समुद्धृ or उत्पट् (c. 10. -पाटयति यितुं) or उच्छिद् (c.7. -छिनत्ति -छेत्तुं) or व्यपरुह् in caus.

ROOTS:

बद्धमूलंलां कृदृढमूलंदृढं रुह्(रोपयतियितुं) निखन्दृढरोपणं उन्मूल्मूलयतियितुं समुन्मूल्मूलात् समूलम् उद्धृहरतिहर्त्तुं समुद्धृ उत्पट्पाटयतियितुं उच्छिद्छिनत्तिछेत्तुं व्यपरुह्

   
To ROOT , v. n. मूलं बन्ध् (c.9. बघ्नाति, बन्द्धुं), बद्धमूलः - ला - लं भू.

ROOTS:

मूलं बन्ध्बघ्नातिबन्द्धुं बद्धमूल ला लं भू