ताप

{ tāpḥ }

हिन्दी (hindi) WN

noun  वह प्राकृतिक, विद्युत या अग्नि से उत्पन्न होने वाली शक्ति जिसके प्रभाव से चीज़ें गर्म होकर पिघलने या भाप के रूप में हो जाती हैं और जिसका अनुभव गर्मी या जलन के रूप में होता है   Ex. ताप से हाथ जल गया ।

HYPONYMY:

जठराग्नि गर्मी आँच

ONTOLOGY:

बोध (Perception) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

गर्मी गरमी उष्मा उष्णता गरमाहट उष्म ऊष्म तेज तेज़ अवदाह आतप अशीत उखम

Wordnet:

asm তাপ

guj દેવતા

kas تَژَر

kok उश्णता

mal താപം

mar उष्णता

mni ꯃꯩꯁꯥ

nep तातो

pan ਤਾਪ

san उष्णता

tel వేడి

urd حرارت , گرمی , حدت

See : गर्मी, बुखार, जलन

कोंकणी (Konkani) WN

See : कालोर, जोर

A dictionary, Marathi and English

5 Hot sunshine in the rainy season or just after.

Aryabhushan School Dictionary

 m  Fever. Heat. Heat of rage. Trouble, bother. Oppression.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

ना.  अंगाची उष्णता , ज्वर ;
ना.  उष्णता ( सूर्याची , अग्नीची );
ना.  कष्ट , जिकीर , त्रास , दगदग , यातायात ;
ना.  तपद्रव , छळ , जाच , तसदी , तोशीस , पीडा ;
ना.  क्लेश , तगमग , तळमळ , दुःख , मनस्ताप , संताप .

मराठी (Marathi) WN

noun  ज्यात शरीराचे तपमान वाढते तो विकार   Ex. तो तापाने फणफणला होता

HYPONYMY:

न्युमोनिया कडकी डेंग्यू तिजारा ताप विषमज्वर कफज्वर हिंवताप हलकासा ताप द्वयाहिक ज्वर चातुर्थिक रक्तगत ज्वर वातज्वर कफपित्तात्मक ज्वर पित्तज्वर

ONTOLOGY:

रोग (Disease) ➜ शारीरिक अवस्था (Physiological State) ➜ अवस्था (State) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

ज्वर

Wordnet:

asm জ্বৰ

bd लोमजानाय

ben জ্বর

guj તાવ

hin बुखार

kan ಜ್ವರ

kas تپھ دود , تَپھ

kok जोर

mal പനി

mni ꯂꯥꯏꯍꯧ

nep जरो

ori ଜ୍ୱର

pan ਬੁਖਾਰ

san ज्वरः

tam காய்ச்சல்

tel జ్వరం

urd بخار , حرارت , بدن کی گرمی

See : दुःख, उष्णता

महाराष्ट्र शब्दकोश

 पु. १ ज्वर ; शरीराचा दाहदर्शक विकार . २ ( सूर्याची , अग्नीची ) उष्णता ; तीमुळे झालेली पदार्थाची उष्णावस्था ; तप्तता ; ऊनपणा . त्यासी जळी होता निमग्न । जळाचा ताप शमे संपूर्ण । - एभा ३ . ४५५ . ३ ( ल . ) क्रोध , लोभ इ० मनोविकारांचा क्षोभ , तीव्रता ; उद्दीपित स्थिति . ४ संसारामुळे होणारी दगदग ; यातायात . ५ तळमळ ; मनाची अस्वस्थता ; संताप . ६ ( सामा . ) दुःख ; कष्ट ; त्रास . तैसे पुढीलाचेनि तापे । कळवळलिये कृपे । - ज्ञा १६ . १५७ . आला हगभाग्येच्या पोटाला म्हणुनि भोगितां ताप । - मोसभा ७ . ४३ . ७ ( सावकार , राजा , लुटारु ; उंदीर , ढेंकूण , इ० कांनी केलेला ) उपद्रव ; छळ ; जाच ; छळणूक . नवपंचकशी काया हरहर तरि तीहि ताप देत असे । - कमं २ . ७१ . ८ . - स्त्री . ( पावसाळ्यातील , पावसाळ्याच्या थोड्या नंतरचे ) सूर्याने प्रखर ऊन . ९ ( व . ना . ) शेक ; विस्तव ; शेकोटी . १० उन्हाळा . निरंतरामंद मरंद वाहे । तापांतही यास्तव रिक्त नोहे । - र ८ [ सं . तप = तापणे ; ताप ]
०येणे   १ ज्वरविकार होणे . २ ( तंबाखूचा धंदा ) तंबाखूची पाने कापून त्यांच्या जुड्या बांधून , दडपून ठेवल्यावर ती तिसर्‍या - चवथ्या दिवशी गरम होणे . तंबाखूस पहिला ताप आला . सामाशब्द -
०करी वि.  तापाने , ज्वराने आजारी असलेला .
०त्रय  न. १ प्राणास भोगावी लागणारी आधिभौतिक , आधिदैविक व आध्यात्मिक या तीन प्रकारांची दुःखे , भोग ; त्रिविध ताप पहा . जिव्हारी आगी सूदली । तापत्रयाची । - ज्ञा ३ . २५४ . होता तापत्रयार्त त्वरित भववनी रक्षिता रानटाचा । - केका १२२ . २ दारिद्र्यदुःख , दशा ; गरिबीच्या यातना . [ ताप + सं . त्रि - त्रय = तीन ]
०पोळी वि.  शब्दादि विषय . - मनको . तापापह वि . तापांचा , दुःखांचा नाश करणारा ; तापनाशन . भक्तभावभुवनदीप । तापासह । - ज्ञा १८ . ८ . [ ताप + सं . अप + हन = नाश करणे . ]

मराठी वाक्संप्रदाय - वाक्यप्रचार

तापत्रय
(अ) आधिदैविक-विद्युत्‍पतन, अतिवात, अतिवृष्‍टि इ. (आ) आध्यात्‍मिक-ज्‍वर, शूल, शिरोवेदना इ. (इ) आधिभौतिक-पाण्यांत बुडणें, चौर्यभय, व्याघ्रभय, इ.
(ल.) दारिद्य्र.-ज्ञा ३.२५४. -केका १२२. ‘त्रापत्रयाने तापविले, देह माझे कष्‍टले।’ -दत्ताचा धांवा.

A Sanskrit English Dictionary

ताप  f.  m. (√ 2. तप्; g. उञ्छा-दि) heat, glow, [Mn. xii, 76]; [Śak.] &c. ( ifc. f( आ)., [Kum. vii, 84])
heating, [Nyāyam. x, 1, 22]
°पन   testing (gold) by heat, [MBh. xii, 12357]; [Subh.] (, GarP.)
pain (mental or physical), sorrow, affliction, [MBh.] &c.
fever, [W.]
ताप    cf. पश्चात्-.

The Practical Sanskrit-English Dictionary

तापः [tāpḥ]   [तप्-घञ्]
Heat, glow; अर्कमयूखतापः [Ś.4.11;] [M.2.13;] [Ms.12.76;] [Ku.7.84.]
Torment, pain, affliction, misery, agony; इतरतापशतानि तवेच्छया वितर तानि सहे चतुरानन Udb.; समस्तापः कामं मनसिजनिदाघप्रसरयोः Ś3.8; [Bh.1.16.]
Sorrow, distress.
A circle or heap of rays; प्रतिरूपं यथैवाप्सु तापः सूर्यस्य लक्ष्यते [Mb.12.253.3.] -पी The Tāptī river (also Yamunā); [Bhāg.5.19.18;] 1.79.2. -Comp.
-त्रयम्   the three kinds of miseries which human beings have to suffer in this world i. e. आध्यात्मिक, आधिदैविक and आधिभौतिक.
-हर   a.
removing heat, cooling
consoling.
-री   A sort of soup of pulse and grain.
ताप [tāpa] तापन [tāpana]   तापन &c. See under तप्.

Shabda-Sagara

ताप  m.  ( -पः)
1. Heat, burning, (moral or physical.)
2. Pain, sorrow, distress.
E. तप् to burn or inflame, affix घञ्.

ROOTS:

तप् घञ्

 f.  ( -पी) A name of the Tapti or Surat river.
2. A name of the Yamuna or Jamna river.
E. तप the sun, affix of descent अच्, ङीष् .

ROOTS:

तप अच् ङीष् .