नित्य

{ nitya }

हिन्दी (hindi) WN

   See : अमर, प्रतिदिन, हमेशा

प्राचीन चरित्रकोश

नित्य n.  मरीचिकुलोत्पन्न एक ऋषि ।
नित्य II. n.  कश्यप कुल का मंत्रकार ।
नित्य III. n.  शांडिल्यकुल का एक ऋषि । यह मंत्रद्रष्टा था ।

कोंकणी (Konkani) WN

   See : सदांच, नेमान

A dictionary, Marathi and English

   ? Also who can cry with one who is crying all the day long? Compounds are नित्य-चर्चा-जप-नैवेद्य-मंगल-पूजा-स्नान -होम &c. Others in order. नित्याखालीं पडणें-येणें To come under one's constant use, practice, observance &c. नित्यांतला Of one's daily or constant use, exercise, experience &c.

Aryabhushan School Dictionary

 a   Everlasting, perpetual. Of regular recurrence.
 ad   Always, ever. Pr.
नित्य मरे त्यास कोण रडे   Who cares for troubles when they come thick and close (too thick to be cried for)? Also who can cry with one who is crying all the day long?
नित्याखालीं प़डणें-येणें   To come under one's constant use, &c. नित्यांतल Of one's daily or constant use, &c.

मराठी (Marathi) WN

   See : शाश्वत, नेहमी

महाराष्ट्र शब्दकोश

 वि.  १ सतत टिकणारे ; शाश्वत ; नेहमीच . २ नियमित , एकसारखा घडणारा . - क्रिवि . सतत ; नेहमी ; सदां ; प्रतिदिवशी . म्ह ० नित्य मरे त्यास कोण रडे . ( समास ) नित्य - चर्चा - जप - नैवेद्य - पूजा इ . [ सं . ] नित्याखाली पडणे - येणे - नेहमीच्या संवयीत , अभ्यासांत , परिपाठांत - पडणे , येणे .
०कर्म   कृत्य न . संध्यावंदनादि ब्राह्मणाची रोजची कामे ; रोजचा ठराविक कामधंदा .
०जागृति  स्त्री. नेहमीचा जागरुकपणा ( योग्यांचा ). नित्यता स्त्री . निरंतरपणा ; कायमपणा . नित्यता ऐसेचि असोनि । ना तरी निश्चित क्षया जाउनी । - ज्ञा २ . १०४ . नित्यदान न . रोज द्यावयाचे दान ; अशा तर्‍हेने दिलेली देणगी .
०नवा वि.  १ रोजचा नवा ; कोराकरकरीत ; रोजच्यारोज कांही सांगितले असतां ते विसरणारा ; ताजा ; सदां नवा .
०नियम   नेम पु . १ शास्त्रामध्ये अमुक कर्म नित्यच करावे असे सांगितले नाही परंतु अशी जी गीतापाठादिक नित्य करतात ती कर्मे . २ नित्य करण्याचा आचरण्याचा नियम , परिपाठ . उदा० याचा शिव्या देण्याविषयी नित्यनियम आहे .
०नूतन वि.  नित्यनवा पहा .
०नैमित्तिक वि.  नेहमी आवश्यक म्हणून करावयाचे किंवा प्रसंग विशेषाने उपस्थित झालेले ( धार्मिक कृत्य , एखादे काम इ० ).
०पाठ  पु. १ रोजचा पाठ , पठन . २ रोजचा नियम , वहिवाट .
०पाठांतला वि.  रोजच्या संवयीचा , परिचयाचा ; शिरस्त्याचा .
०प्रलय  पु. १ प्रत्येक वस्तूचा क्षणोक्षणी होणारा नाश . २ शरीरांत जशी निद्रा आल्याने जीवास नित्य प्रलय होतो त्याचप्रमाणे चार युगांची एक चौकडी अथवा पर्याय हजार वेळां गेल्याने सकल व्यापार ब्रह्मांडीचे बंद पडतात त्याचे नांव .
०ब्राह्मण   भट पु . रोज जेवावयास बोलाविलेला ब्राह्मण .
०मजूर वि.  रोजच्या मजूरीवर काम करणारा ; हातावर निर्वाह करणारा .
०मुक्त वि.  सर्व व्यापापासून मुक्त ( ईश्वर ); जीवन्मुक्त ( माणूस ). दोहिवेगळे नित्यमुक्त । योगेश्वर जाणावे । - दा ७ . ६ . ४६ .
०रोज   क्रिवि . दररोज ; रोजच्यारोज .
०विधि  पु. नित्यकर्म . नित्यशः क्रिवि . नेहमी ; सदैव ; सदोदित ; सतत ; वरचेवर .
०शंको   सदा शंका घेणारा ; संशयी .
०श्राद्ध  न. पितरांप्रीत्यर्थ रोज करावयाचे श्राद्ध .
०श्री   मंगल न . नेहमीची भरभराट ; उत्कर्ष ( मोठ्या लोकांसंबंधी योजतात ).
०सिद्ध वि.  १ सदोदित ; कायम टिकणारा . २ नेहमी तयार . नित्याक क्रिवि . ( गो . ) दररोज ; नेहमी . नित्याचरण , नित्याचार नपु . नेहमीचे आचरण , वागणूक . नित्यविधि पहा . नित्यांत , नित्यानित्य , नित्याने क्रिवि . एकसारखे ; सतत ; प्रतिदिवशी . नित्यांतला वि . दररोजचा ; नेहमीचा ; अनुभवांतील ; परिपाठांतील . नित्यानंद वि . ( काव्य ) सदां आनंदी ; सुखी . परब्रह्म तंव नित्यानंद । म्हणोनि नाही दुःख संबंध । नित्यानित्य वि . १ नेहमीचा व प्रासंगिक . २ शाश्वत व अशाश्वत ; कायमाचा व कांही काळ टिकणारा . [ नित्य + अनित्य ]
०वस्तुविवेक  पु. १ साधन चतुष्ट्यांतील पहिले साधन . २ कोणती वस्तु शाश्वत व कोणती अशाश्वत या विषयीचा विचार . नित्यावळ स्त्री . १ रोज जेवणार्‍या ब्राह्मणांची पंगत . तुम्ही नित्यावळीस या . २ दररोज जेवणास येण्याचे एकदांच दिलेले आमंत्रण . ( क्रि० करणे ; घालणे ). सेवक बोलती कर जोडून । नित्यावळीचा ब्राह्मण । - रावि २७ . २९ . नित्ये क्रिवि . नित्य अर्थ ३ पहा .

नेपाली (Nepali) WN

   See : शाश्वत, सधैँ

A Sanskrit English Dictionary

नित्य  mfn.  mf( आ)n. ( fr. नि; cf. नि-ज) innate, native, [MBh. iii, 13941]
अरण   one's own ( opp. to ), [RV.]
   continual, perpetual, eternal, [RV.] &c. &c.
तपो-न्°    ifc. constantly dwelling or engaged in, intent upon, devoted or used to ( cf., धर्म-न्°, ध्यान-न्°, शस्त्र-न्°), [Mn.]; [MBh.] &c.

ROOTS:

तपो न्°

काम्य  m. ordinary, usual, invariable, fixed, necessary, obligatory ( opp. to , नैमित्तिक &c.), [Br.]; [ŚrS.]; [Mn.] &c. (with समास m. a compound the meaning of which is not expressed by its members when not compounded, [Pāṇ. 2-1, 3] Sch.; with स्वरित m. = जात्य, the independent स्वरित, [TPrāt. ii, 8])
नित्य  m.  m. the sea, ocean, [L.]
नित्य  n.  n. constant and indispensable rite or act, [W.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

नित्य [nitya] a.  a. [नियमेन नियतं वा भवं नि-त्य-प्; cf. [P.IV.2.14.] Vārt.]
   (a.) Continual, perpetual, constant, everlasting, eternal, uninterrupted; यथा त्वमसि दुर्धर्षो धर्मनित्यः प्रजाहितः [Rām.7.37.8;] यदि नित्यमनित्येन लभ्यते [H.1.48;] नित्यज्योत्स्नाः प्रतिहततमोवृत्तिरम्याः प्रदोषाः Me. (regarded by Malli. as an interpolation); [Ms.2.26.] (b) Imperishable, indestructible; पृथिवी द्विविधा नित्याऽनित्या च [Tarka K.]
   Invariable, regular, fixed, not optional, regularly prescribed (opp. काम्य).
   Necessary, obligatory, essential.
   Ordinary, usual (opp. नौमित्तिक).
   (At the end of comp.) Constantly dwelling in, perpetually engaged in or busy with; जाह्नवीतीर˚, अरण्य˚, आदान˚, ध्यान˚ &c.
-त्यः   The ocean.
   स्या An epithet of the goddess Durgā.
   A plough-share.-त्यम् An indispensable or inevitable act.
-त्यम्   ind. Daily, constantly, always, ever, perpetually, enternally.-Comp.
-अनध्यायः   invariable suspension of Vedic studies; नित्यानध्याय एव स्याद् ग्रामेषु नगरेषु च [Ms.4.17.] -अनित्य a. eternal and perishable.
-अनुबद्ध a.  a. always approached or resorted to.
-अनुवादः   a bare statement of fact; स्याज्जुह्वप्रतिषेधान्नित्यानुवादः [MS.4.1.45.] -अभियुक्तa. One who is completely absorbed in yogic practices.-ऋतु a. regularly recurring at the seasons.
-कर्मन्  n. n.,-कृत्यम्, क्रिया any daily and necessary rite, a constant act or duty, as the five daily Yajñas. -कालम्ind. always, at all times; ब्राह्मेण विप्रस्तीर्थेन नित्यकालमुपस्पृशेत् [Ms.2.58,73.]
-गतिः   air, wind.
-जात a.  a. constantly born; अथ चैनं नित्यजातं नित्यं वा मन्यसे मृतम् [Bg.2.26.] -दानम् daily alms-giving.
-नियमः   an invariable rule.-नैमित्तिकम् an occasional act regularly recurring, or any ceremony constantly performed to accomplish a particular object, e. g. (a पर्वश्राद्ध).
-पुष्ट a.  a. always well-supplied.
   प्रलयः the constant dissolution of living beings.
   sleep.
-बुद्धिः a.  a. considering anything as constant or eternal.
-भावः   eternity.
-मुक्तः   the Supreme Spirit.
-युक्त a.  a. always busy or intent upon.-युज् a. having the mind always fixed upon one object; दृग्भिर्हृदीकृतमलं परिरभ्य सर्वास्तद्भावमापुरपि नित्ययुजां दुरापम् [Bhāg.1.82.4.]
-यौवना   (ever youthful) an epithet of Draupadī.
-व्रतम्   a perpetual observance (lasting for life).
-शङ्कित a.  a. perpetually alarmed, ever suspicious.
-समः   the assertion that all things remain the same; [Sarva. S.]
-समासः   'a necessary compound', a compund the meaning of which cannot be expressed by its constituent members used separately (the separate ideas having merged in one); e. g. जमदग्नि, जयद्रथ &c.; इवेन नित्यसमासः &c.

Shabda-Sagara

नित्य  mfn.  adj. ( -त्यः-त्या-त्यं)
   1. Eternal, everlasting, continual, perpe- tual, past, present, and future.
   2. Regular, fixed, invariable. 3. Ordinary.
   4. Necessary. n. adv. ( -त्यं) Always, eternally, conti- nually. sub. Indispensable rite or act.
  m.  ( -त्यः) The ocean.
  f.  ( -त्या) 1. A name of PĀRVATĪ.
   2. The goddess MANASĀ.
   3. A Saktī, a form of DURGĀ, or personified energy of SIVA.
    E. नि particle implying perpetually, and त्यप aff.

ROOTS:

नि त्यप

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 adjective  सर्वदा यः केनापि सह अस्ति दीर्घकालं यावत् तिष्ठति इति वा।   Ex. संसारे किमपि वस्तु नित्यम् नास्ति।

MODIFIES NOUN:

वस्तुः प्राणी

ONTOLOGY:

गुणसूचक (Qualitative) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

नियत स्थिर निरन्तर निध्रुवि सतत

Wordnet:

bd जुगामि

ben স্থায়ী

guj સ્થાયી

hin स्थायी

kan ಸ್ಥಿರವಾದ

kas لافٲنی , ہمیٚشہِ روزن وول

kok स्थायी

mal സ്ഥിരം

mar स्थायी

nep स्थायी

pan ਸਥਾਈ

tel అస్థిరమైన

urd مستقل , ثابت , استمرار , انمٹ

   See : शश्वत्