सुख

{ sukha }

बर'/बड़ो (Bodo) WN

 verb  बेसेन, दाहार बायदिफोरखौ सुखनाय   Ex. मोब्लिबनि बिलखौ उनाव होगोन गिबियाव आंनि दाहारखौ सुखग्रो

HYPERNYMY:

हो

ONTOLOGY:

() ➜ कर्मसूचक क्रिया (Verb of Action) ➜ क्रिया (Verb)

SYNONYM:

सुखु

Wordnet:

asm পৰিশোধ কৰা

ben শোধ করা

guj ચૂકવવું

hin चुकाना

kan ಕೊಡುವುದು

kas چُکاوُن

kok दिवप

mal അടയ്ക്കുക

mar भरणे

mni ꯁꯤꯡꯗꯣꯛꯄ

nep तिर्नु

ori ପରିଶୋଧ କରିବା

pan ਦੇਣਾ

san ऋणं शुध्

tel చెల్లింపు

urd اداکرنا , چکانا , بھرنا , دینا , پٹانا

   See : आराम, सुखु, सुखु, गोजोनाय

हिन्दी (hindi) WN

 noun  वह अनुकूल और प्रिय अनुभव जिसके सदा होते रहने की कामना हो   Ex. तृष्णा का त्याग कर दो तो सुख ही सुख है ।

HYPONYMY:

ऋद्धि-सिद्धि ठाठ आत्मसुख

ONTOLOGY:

बोध (Perception) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

चैन आराम अराम ख़ुशहाली खुशहाली खुशाल इशरत त्रिदिव आसाइश राहत क्षेम

Wordnet:

asm সুখ

bd सुखु

ben সুখ

guj સુખ

kas سۄکھ

mar सुख

nep सुख

ori ସୁଖ

pan ਸੁੱਖ

tel విశ్రాంతి

urd سکون , چین , خوشی , عشرت , خوشحالی , راحت , آسائش

 noun  एक वर्णवृत्त   Ex. सुख के प्रत्येक चरण में आठ सगण एवं दो लघु होते हैं ।

ONTOLOGY:

गुणधर्म (property) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

pan ਸੁਖ

san सुखः

प्राचीन चरित्रकोश

सुख n.  सावर्णि मन्वन्तर का एक देवगण, जिसमें निम्नलिखित वीस देव शामिल थेः-- ऋत, तप, दानिन्, दाता, दाम, देय, ध्रुव, निधि, नियम, यम, वित्त विधान, वैद्य, शम, सोम, स्थान, हव्य, हुत, होम [ब्रह्मांड. ४.१२०] ।
सुख II. n.  एक पक्षी, जो गरुड एवं शुकी के पुत्रों में से एक था [ब्रह्मांड. ३.७.४५०] ।

कोंकणी (Konkani) WN

 adjective  जाका सगले तरेचीं सुखां वा खोशी मेळटात असो   Ex. आमी सगले सुखी जिणेची आस्त धरतात

MODIFIES NOUN:

व्यक्ती

ONTOLOGY:

अवस्थासूचक (Stative) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

सुखी

Wordnet:

asm সুখী

bd गोजोन

ben সুখী

guj સુખી

hin सुखी

kan ಸುಃಖ

kas خۄش حال , سۄکھ شیٖل

mal സുഖം ആഗ്രഹിക്കുന്നവന്‍

mar सुखी

nep सुखी

ori ସୁଖୀ

pan ਸੁਖੀ

san सुखिन्

tam மகிழ்ச்சியான

urd خوشحال , سکھی , پرلطف , بے فکر

 noun  सदांच मेळत रावचो अशी इत्सा आसता असो वेगळो आनी आवडपी अणभव   Ex. तानेचो त्याग केल्यार फकत सुखूच सुख

HYPONYMY:

सूखसंपत्ती चैन आत्मसुख

ONTOLOGY:

बोध (Perception) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

सुसेग

Wordnet:

asm সুখ

bd सुखु

ben সুখ

guj સુખ

hin सुख

kas سۄکھ

mar सुख

nep सुख

ori ସୁଖ

pan ਸੁੱਖ

tel విశ్రాంతి

urd سکون , چین , خوشی , عشرت , خوشحالی , راحت , آسائش

 noun  एक वर्णवृत्त   Ex. सुखाच्या दर एका चरणांत आठ सगण आनी दोन लघु आसतात

ONTOLOGY:

गुणधर्म (property) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

pan ਸੁਖ

san सुखः

A dictionary, Marathi and English

   even a gentle or civil word. सुखाचे कल्लोळ Rolling billows of delight or pleasure; surges of joy. Ex. अज्ञान बापुडें तुझें लडिवाळ ॥ सुखाचे कल्लोळ करी मायें ॥. सुखानें or सुखें With pleasure, i. e. readily, heartily, willingly: also with ease, easily. सुखास पडणें -येणें -वाटणें impersonally--To be easy, comfortable, agreeable, happy, well with or unto.

Aryabhushan School Dictionary

 n   Ease; enjoyment, pleasure.
सुखकर   Easy to be done; that does easily.
सुखाचा शब्द   A gentle or civil word.
सुखानें, सुखें   With pleasure, i.e., readily, heartily; easily.
सुखाचा सोबती   A summerfriend.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 ना.  आनंद , मानसिक स्वास्थ्य , संतोष , समाधान ;
 ना.  ऐषआराम , चैन , मजा , मौज .

मराठी (Marathi) WN

 noun  सदैव हवीहवीशी वाटणारी अनुकूल संवेदना   Ex. इतरांना मदत करण्यात सुरेशला सुख मिळत असे

HYPONYMY:

थाटमाट आत्मसुख

ONTOLOGY:

बोध (Perception) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

आनंद

Wordnet:

asm সুখ

bd सुखु

ben সুখ

guj સુખ

hin सुख

kas سۄکھ

nep सुख

ori ସୁଖ

pan ਸੁੱਖ

tel విశ్రాంతి

urd سکون , چین , خوشی , عشرت , خوشحالی , راحت , آسائش

   See : सौख्य

महाराष्ट्र शब्दकोश

  न. समाधान ; मनास वाटणारी स्वस्थता ; आराम ; आनंद , चैन ; अनुकूल अनुभव ; शांतता व विश्रांति ; करमणूक व उपभोग ; शांति . ( समासांत ) आत्म - रति - विषय - इंद्रिय - सुख ( समासांत पूर्वपदीं - विशेषणार्थी ) सुखकर ; सुखसाध्य ; सुखखाद्य इ० [ सं . ] म्ह० सुखंच मे शयनंच मे - चैनींत राहून झोपा ताणणें . ( वाप्र . ) सकलसुखसंपत्तिवसति - सर्व प्रकारच्या सुखाची व समृध्दीची खाण ( खुषमस्करी ) किंवा हितचिंतनाच्या वेळीं उपयोगांत आणावयाचा शब्द ) सुखाचा विचार - पु . समाधानाची कल्पना . सुखाचा भाऊबंद , सुखाचा भागी , सुखाचा वाटेकरी , सुखाचा सोबती - पु . शाळुसोबती ; ताज्या घोडयावरील गोमाशा . केवळ चैनीच्या वेळचा सोबती . सुखाचा शब्द - पु . गोड , सभ्य भाषा ; मनास समाधान वाटेल असें भाषण ; मृदु भाषण . सुखानें सुखें , सुखें = सुखेनैव - क्रिवि . आनंदानें ; तत्परतेनें ; अंतःकरणपूर्वक ; सहजरीतीनें . सुखास पडणें , सुखास येणें , सुखास वाटणें - सोपें , होणें ; बरें वाटणें . सामाशब्द -
०कर   दायक सुखावह - वि . सुखदेणारें ,
०ढाळ  पु. फार त्रास न देणारें जुलाबाचें औषध व त्यामुळें होणारा जुलाब . [ सुख + ढाळ ]
०दुःखभोक्तृत्व  न. सांसारिकास किंवा जीवात्म्यास भोगावे लागणारे सुखदुःखाचे अनुभव .
०निद्रा  स्त्री. गाढ झोंप .
०प्रसव  पु. विनाआयास होणारी प्रसूति .
०भाक्   , भोगी - वि . १ सुखी ; सुखें भोगणारा ; सुखाचा वांटेकरी . २ अत्यंत विषयासक्त .
‍   , भोगी - वि . १ सुखी ; सुखें भोगणारा ; सुखाचा वांटेकरी . २ अत्यंत विषयासक्त .
०भाग  पु. सुखकारक , सोपा वांटा , ठेवा .
०मांस  पु. समृध्दीमुळें शरीर सुटणें . ( क्रि० येणें ; चढणें ).
०रीण  न. जरूरी नसतां चैनीसाठीं काढलेलें किंवा सुखानें , सोईनें फेडतां येईल असें कर्ज .
०रूप वि.  सुखी ; खुशाल ; संकटरहित . - क्रिवि . कांहीं त्रास किंवा अडथळा न होतां ; सुखानें ; सुरक्षितपणें ; सुखेनैव .
०वंत वि.  सुखी .
०वस्ती  स्त्री. १ कोठेंहि सुखानें राहणें , मुक्काम करणें . २ वतन , जमीन , वतनवांडी , कामधंदा यासंबंधाची काळजी मागें नसून केवळ पूर्वार्जित धनसंचयावर कोणत्याहि गांवीं चैनीखातर राहणें . - वि . सुखवस्तू ; श्रमरहित जीवन कंठणारा ; जीवनाकरितां परिश्रम करावे न लागणारा .
०वास  पु. सुखवस्ती अर्थ १ व २ पहा .
०वासी  स्त्री. ( व . ) गवती चटई ( बसण्याची ). - वि . सुखवस्ती ( - वि . ) पहा .
०विणें   अक्रि . सुख देणें ; आनंदित करणें .
०शयन  न. 
०शेज  स्त्री. १ ( शृंगारिक काव्य ) चांगला पलंग , अंथरूण इ० २ सुखकारक झोप . शय्या - स्त्री . सुखशयन अर्थ १ पहा . २ परलोकीं सुख व्हावें म्हणून ब्राह्मणास दान करावयाचा पलंग , बिछाना इ० ; मृतशय्या पहा .
०संतोष   समाधान - पु . न . आनंद आणि शांति ; स्वास्थ्य व सुखोपभोग ; विश्रांति आणि तृप्ति . संतोषानें - क्रिवि . १ आनंदीपणें . २ स्वेच्छेनें ; स्वतःच्या राजीखुशीनें ; अक्कलहुषारीनें ; कोणाच्या जबरदस्ती विरहित .
०सोहळा   सुखाचा सोहळा - पु . विवाह ; मुंज इ० प्रसंगी करावयाचें न्हाणे माखणें , मिरवणूक , अलंकारधारण , प्रीतिभोजन इ० ( क्रि० भोगणें ).
०स्पर्श वि.  ज्याच्या स्पर्शापासून आनंद मिळतो असा . सुखांगणें - अक्रि . १ केवळ चैनींत गुरफटणें ; सुखांतच मग्न राहणें ( निंदार्थी ); हालअपेष्टा सोसल्यानंतर सुखी बनणें . [ सुख + अंग ] सुखाचा धनी , सुखाचा प्राणी , सुखाचा जीव , सुखानंद - पु . १ सुखासमाधानांत आयुष्य , घालवणारी व्यक्ति ; सुखानें निर्वाह होणारा माणूस . २ दयाळु , स्नेहाळु , पुरुष . सुखाचा वांटा - पु . सुखमय स्थिति , ठेवा . ( क्रि० उचलणें ; घेणें ; भोगणें ). सुखाचा वारा - पु . १ संतोषदायक बातमी , वार्ता . २ गोड , सुखकारक शब्द , बोलणें ; सुखाचा शब्द . सुखाची आईबाई - स्त्री . ऐश्वर्यांतील सहचारिणी ; सुखापुरती झालेली मैत्रीण . सुखाची घडी - स्त्री . सुखदायक वेळ , प्रसंग . ( क्रि० येणें ; उगवणें ; चालणें ). सुखाची भाकर , सुखाची भाकरी - स्त्री . सुखकारक उद्योग ; विनात्रासाचा धंदा , नोकरी किंवा अशा परिस्थितींतील सुख . सुखाचें माहेर - न . सुख मिळणारें ठिकाण ; आजोळ ; आनंद देणारी जागा . वक्षस्थळ तैसें रुंदावलें । सर्व सुखाचें माहेर । सुखाचें शरीर - न . सुखोपभोगानें पोसलेलें शरीर ; निरोगी काया . सुखाड - न . सुख . - वि . सुखकारक . सुखाडणें , सुखांडणें - अक्रि . ( काव्य ) सुख पावणें ; आनंदांत गर्क होणें ; फार संतुष्ट होणें . निजसुखें सुखाडला । सुखादुःखाचा सोबती , सुखादुःखाचा सोबतीण - पु . स्त्री . जिवलग मित्र , नवरा ; जिवलग मैत्रीण ; बायको . सुखानुभव , सुखानुभूती - पु . स्त्री . सुखसंतोषाची जाणीव . सुखानुभव - वि . सुखाचा अनुभव घेणारा . सुखापा , सुखावा , सुखोपा - पु . सुख ; शांति . सुखापुरी - पु . एक गोसाव्यांचा पंथ ; ( निदार्थी ) आनंदी मनुष्य ; चैनी , सुखी इसम . [ सुख + पुरी ] सुखर्थी , सुखैषी - वि . सुख इच्छिणारा . सुखावणें - अक्रि . सुखाडणें पहा ; आनंद पावणें ; सुखाची चट लागणें व त्यामुळें आळस उत्पन्न होणें . सुखावह - वि . सुखकर ; सुख देणारें . सुखाविणें - उक्रि . सुखी व समाधानी करणें ; आनंदी व संतुष्ठ करणें . सुखासंतोषानें , सुखासंतोषें , सुखासमाधानानें - क्रि . वि . सुखसंतोषें पहा . सुखासन - न . सुखानें बसतां येईल अशी पालखी , मेणा इ० वाहन . सुखासुखी , सुखासुखीं - क्रिवि . १ सुखसंतोषें पहा . २ उगाच ; निष्कारण . सुखास्वाद - पु . सुखाचा उपभोग . - वि . स्वादिष्टपणाचा ; चवीचा . सुखिया - वि . १ सुख भोगणारा ; सुखी . २ समाधानी ; संतोषी , आनंदी ; चैनी ; मौजा मारणारा . सुखीस्वभाव - पु . समाधानी स्वभाव . सुखें सुखेनैव - क्रि . वि . १ सुखानें . सुखसंतोषें पहा . २ अनायासें . सुखोत्पत्ति - स्त्री . १ सुखाचा उदय . २ सामान्यतः सुख ; चैन .

नेपाली (Nepali) WN

 noun  त्यो अनुकूल र प्रिय अनुभव जुनचाहिँ सधैं भइरहोस् भन्ने कामना हुन्छ   Ex. तृष्णा त्याग गरियो भने सुख नै सुख हुन्छ

ONTOLOGY:

बोध (Perception) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

चैन आराम ढुक्क

Wordnet:

asm সুখ

bd सुखु

ben সুখ

guj સુખ

hin सुख

kas سۄکھ

mar सुख

ori ସୁଖ

pan ਸੁੱਖ

tel విశ్రాంతి

urd سکون , چین , خوشی , عشرت , خوشحالی , راحت , آسائش

A Sanskrit English Dictionary

सु—ख    a &c. See सुख॑ s.v.

ROOTS:

सु ख

सुख  mfn.  b mfn. (said to be fr. 5. सु + 3. ख, and to mean originally ‘having a good axle-hole’; possibly a Prākṛt form of सु-स्थ q.v.; cf. दुःख) running swiftly or easily (only applied to cars or chariots, superl. सुख॑-तम), easy, [RV.]
-तर   pleasant (rarely with this meaning in वेद), agreeable, gentle, mild ( comp.), [VS.] &c. &c.

ROOTS:

तर

सुखिन्   comfortable, happy, prosperous (= ), [R.]
   virtuous, pious, [MW.]
सुख  m.  m. N. of a man g. शिवा-दि
दण्ड   ( scil.) a kind of military array, [Kām.]
सुख  m.  n. ease, easiness, comfort, prosperity, pleasure, happiness (in m. personified as a child of धर्म and सिद्धि, [MārkP.]), joy, delight in ( loc.; सुखम्-√ कृ ‘to give pleasure’; महता सुखेन, ‘with great pleasure’), the sky, heaven, atmosphere ( cf. 3. ख), [L.]
सुख  n.  n. water, [Naigh. i, 12]
    N. of the fourth astrol. house, [VarBṛS.]
   the drug or medicinal root called वृद्धि, [MW.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

सुख [sukha] a.  a. [सुख-अच्]
   Happy, delighted, joyful, pleased.
   Agreeable, sweet, charming, pleasant; विविक्तवर्णाभरणा सुखश्रुतिः [Ki.14.3;] दिशः प्रसेदुर्मरुतो ववुः सुखाः [R.3.14;] so सुखश्रवा निस्वनाः 3.19.
   Virtuous, pious.
   Taking delight in, favourable to; [Ś.7.18.]
   Easy practicable; श्रेयांसि लब्धुमसुखानि विनान्तरायैः [Ki.5.49.]
   Fit, suitable.
   खा The capital of Varuṇa.
   (In phil.) The effort to win future beatitude.
   Piety, virtue.
   (दा) a courtezan of Indra's heaven.
   the river Ganges.
   the Śamī tree. (-दम्) the seat of Viṣṇu.
-दोह्या   a cow easily milked.
-प्रविचार a.  a. easily accessible.
-प्रश्नः   inquiry as to welfare.
-बद्ध a.  a. lovely.
   बोधः sensation of pleasure.
   easy knowledge.
-भागिन्, -भाज् a.  a. happy.
-भेद्य a.  a. easy to be broken (fig. also), fragile, brittle.
-मानिन्   seeking joy in.
-मोदा   the gum olibanum tree.
   रात्रिः the night of new moon (when lamps are lighted in honour of Lakṣmī).
   a night when the husband may legally cohabit with his wife; see [Ms.3.47.]
-रात्रिः, -रात्रिका   Lakṣmī.
-रूप a.  a. having an agreeable appearance.-वर्चकः,
-वर्चस्  m. m. natron, alkali.
-वह a.  a. easily borne or carried.
-वासः   a water-melon.
-वेदनम्   consciousness of pleasure.
-श्रव, -श्रुति a.  a. sweet to the ear, melodious; विविक्तवर्णाभरणा सुखश्रुतिः प्रसादयन्ती हृदयान्यपि द्विषाम् [Ki.14.3.]
-संगिन a.  a. attached to pleasure; बद्धमिव स्वैरगतिर्जनमिह सुखसंगिनमवैमि [Ś.5.11.]
-संदु(दो)ह्या  f. f. a cow easily milked; L. D. B.
-संयोगः   gain of eternal bliss; धर्मार्थप्रभवं चैव सुखसंयोगमक्षयम् [Ms.6.64.]
-साध्य a.  a. easy to be accomplished or cured &c.
-सुखेन   ind. most willingly.
-सेव्य a.  a. easy of access.
-स्वर्श   a.
   agreeable to the touch.
   gratifying, pleasant; सेव्य- मानौ सुखस्पर्शैः शालनिर्यासगन्धिभिः [R.1.38.]
-हस्त a.  a. having a soft or gentle hand.
   खम् Happiness, joy, delight, pleasure, comfort; यदेवोपनतं दुःखात् सुखं तद्रसवत्तरम् [V. 3.21.]
   Prosperity; अद्वैतं सुखदुःखयोरनुगुणं सर्वास्ववस्थासु यत् [U.1.39.]
   Well-being, welfare, health; देवीं सुखं प्रष्टुं गता [M.4.]
   Ease, comfort, alleviation (of sorrow &c.); oft in comp; as in सुखशयित, सुखोपविष्ट, सुखाश्रय &c.
   Facility, easiness, ease.
   Heaven, Paradise.
   Water.
-खम्   ind.
   Happily, joyfully; भ्रातृभिः सहितो रामः प्रमुमोद सुखं सुखी [Rām.7.41.1.]
   Well; सुखमास्तां भवान् 'many you fare well'.
   At ease, comfortably; असंजातकिणस्कन्धः सुखं स्वपिति गौर्गडिः [K. P. 1.]
   Easily, with ease; अज्ञः सुखमाराध्यः सुखतरमाराध्यते विशेषज्ञः [Bh.2.3;] सुखमुपदिश्यते परस्य [K.]
   Rather, willingly.
   Quietly, placidly; सुखं रात्रीः शयिता वीतमन्युः Kaṭh.1.11. -Comp.
   ending in happiness.
   friendly.
   destroying happiness.
-अधिष्ठानम्   a happy state.
-अभियोज्य a.  a. easily assailable.
-अभ्युदयिक a.  a. causing joy or pleasure; सुखाभ्युदयिकं चैव नैःश्रेयसिकमेव च [Ms.12.88.]
-अर्थः   anything that gives pleasure; [Ms.6.26.]
-आगतम्   welcome.
-आजातः  N. N. of Śiva.-आत्मक a. consisting of pleasure.
-आत्मन्   the Supreme Spirit, Brahma; पृथगाचरतस्तात पृथगात्मसुखात्मनोः [Mb.13.] 12.8.
-आधारः   paradise.
-आप a.  a. easily won or attained.
-आप्लव a.  a. suitable for bathing.
-आयतः, -आयनः   a good or well-trained horse.
-आराध्य a.  a. easy to be conciliated or propitiated.
-आरोह a.  a. of easy ascent.
-आलोक a.  a. good-looking, lovely, charming-आवह a. conducing to happiness, pleasant, comfortable.
   आशः eating at ease.
   pleasant food.
  N. N. of Varuṇa.
-आशकः   a cucumber.
-आसक्तः   an epithet of Śiva.
-आसनम्   a comfortable seat.
-आसीन a.  a. comfortably seated; also सुखनिविष्ट.
   having a sweet taste, sweet-flavoured.
   agreeable, delightful.
   (दः) a pleasant flavour.
   enjoyment (of pleasure).
-उचित a.  a. accustomed to comfort or happiness.
   उत्सवः merry-making, pleasure, festival, jubilee.
   a husband.
-उदकम्, -उष्णम्   warm water.
   उदयः dawn or realization of happiness.
   an intoxicating drink.
-उदर्क a.  a. resulting in happiness.-उद्भवा yellow myrobalan; L. D. B.
-उद्य a.  a. to be spoken easily or agreeably.
-उपविष्ट a.  a. comfortably seated, sitting at ease.
-एषिन् a.  a. desiring happiness, wishing well to.
-ऊर्जिकः   natron.
-कर, -कार,   -दायकa. giving pleasure, pleasant.
-चारः   a good horse.-जात a. happy; सुखजातः सुरापीतः ...... [Bk.5.38.] -तन्त्रa. enjoying pleasure; अर्थधर्मौ च संगृह्य सुखतन्त्रो न चालसः [Rām.2.1.27.]
-द a.  a. giving pleasure. (ः) N. of Viṣṇu.

Shabda-Sagara

सुख   r. 10th cl. ( सुखयति-ते) To make happy.
सुख  mfn.  ( -खः-खा-खं)
   1. Happy, joyful, delighted.
   2. Virtuous, pious. 3. Easy, practicable.
   4. Agreeable, sweet, comfortable.
   5. Suitable. n. ( -खं)
   1. Happiness, pleasure, delight.
   2. Heaven, paradise.
   3. Water.
   4. Prosperity.
   5. Ease, alleviation.
   6. Easiness.
  f.  ( -खा) The capital of VARUṆA.
    E. सु good, ख an organ of sense; or सुख-अच् aff.

ROOTS:

सु ख सुख-अच्