तम

{ tama }

Puranic Encyclopaedia

TAMA   A King who was the son of Śravā of the race of King Gṛtsamada. [Śloka 63, Chapter 30, Anuśāsana Parva] .

हिन्दी (hindi) WN

   See : अंधकार, अज्ञानता, राहु, तमोगुण

प्राचीन चरित्रकोश

तम n.  -गृत्समदवंशीय श्रव नामक ब्राह्मण का पुत्र । इसका पुत्र प्रकाश [म.अनु.८.६३ कुं.] ।
तम II. n.  (सो. क्रोष्टु.) विष्णुमत में पृथुश्रव्य का पुत्र । धर्म एवं सुयज्ञ इसीका नामांतर था ।

कोंकणी (Konkani) WN

   See : तमोगूण

A dictionary, Marathi and English

   Darkness. 2 The third of the qualities incident to created being, the तमगुण or property of darkness; whence proceed folly, ignorance, worldly delusion, the blindness of lust, anger, pride. 3 m Vaporing, blustering, roistering, angry or proud swelling. v गा, कर, मांड.
   tama ind An adjunct to Sanskrit adjectives, denoting the superlative degree. Ex. दुष्ट, दुष्टतर, दुष्टतम Bad, worse, worst.

Aryabhushan School Dictionary

 n m  Darkness, ignorance.
  m  Vapouring.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 ना.  अंधःकार , अंधार , काळोख , तमिस्त्र , तिमिर .

मराठी (Marathi) WN

   See : अंधार, तमोगुण

महाराष्ट्र शब्दकोश

  स्त्री. ( गो . ) पर्वा ; क्षिति . तमा पहा .
 क्रि.वि.  तर मग याचा संक्षेप . ' तम विचार आहे का कांही .' - सोय ३७ .
   एखाद्या गुणाची अतिशय उत्कटता ; पराकाष्ठा ; उत्कृष्टपणा दाखविणारा संस्कृत विशेषणास जोडावयाचा प्रत्यय . उदा० दुष्टतम = अतिशय दुष्ट ; प्रियतम = सर्वात प्रिय . [ सं . ]
   पुन . १ ( शब्दशः व ल . ) अंधार ; काळोख ; अंधकार . पडिलेआ भवतमी । जिया प्रति - भवी उजियेडे । - ऋ २ . - ज्ञा १६ . २६९ . ... जैसा रवि नासी तमा । - तुगा ४८० . २ सत्वरजादि गुणांपैकी तिसरा ( ज्यापासून काम - क्रोधादि विकार उत्पन्न होतात तो ) तमोगुण . तैसा बहुवसे तमे । जो सदाचि होय निमे । तेथ श्रद्धा परिणमे । तेचि होऊनि । - ज्ञा १७ . ६९ . ३ ( तमापासून उत्पन्न होणारे ) अज्ञान ; वेडेपणा ; मूर्खपणा ; मोह ; अविचार . हे असो किती बोलावे । तरी ऐसे जे देखावे । ते ज्ञान नोहे जाणावे । डोळस तम । - ज्ञा १८ . ५८१ . तत्कृतबोधाहुनि मज गमले तम अहित जरि तथापि हित । - मोसभा ३ . ३६ . ४ उन्माद ; क्रोधाचा आवेश ; गर्वाचा ताठा . ( क्रि० गाणे ; करणे ; मांडणे ). ५ मूर्च्छा ; बेशुद्धि . वासुनि दांत मुखांत दहांत पडे , मति गाढ तमी पचली । - वामन - सीतास्वयंवर ११ . [ सं . तमस ]
०कूप  पु. १ ( काव्य . ) गाढ अंधाराने युक्त असा खळगा ; खांच . की तमकूपी पडला गभस्ती । २ एक नरक . [ तम + सं . कूप = आड ]

नेपाली (Nepali) WN

   See : अज्ञानता

A Sanskrit English Dictionary

तम  m.  1. m. ( [Pāṇ. 7-3, 34]; [Kāś.]) = तमस् (‘the ascending node’ [VarBṛ.] [?] [Jyot.]), [L.] Sch.
°माल   (= ) Xanthochymus pictorius, [L.]
°मका   = , [L.]
तम  n.  n. (= °मस्) darkness, [L.]
   the point of the foot, [L.]
तम    2. an affix forming the superl. degree of adjectives and rarely of substantives ( क॑ण्व-, &c.), [Suśr. i, 20, 11]
तम  mfn.  mfn. most desired, [Kir., ii, 14]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

तम [tama]   A Taddhita affix of the superlative degree applied to nouns, adjectives and also to verbs and indeclinables in which latter case it is changed to तमाम्; अश्व˚ [Pt.5.] 'the best horse'; सुहृत्तम Mu.I; so पचतितमाम्. It is also added to pronouns in the sense of 'one of many' e. g. कतम, यतम, ततम &c.

Shabda-Sagara

तम (इर उ) इर्तमु   r. 4th cl. ( ताम्यति)
तम (इर उ) इर्तमु   1. To desire.
तम (इर उ) इर्तमु   2. To be distressed in body or mind.
तम (इर उ) इर्तमु    E. खेदे अक० इच्छायां सक-दिवा-प० सेट् .

ROOTS:

खेदे अक० इच्छायां सक-दिवा-प० सेट् .

तम  m.  ( -मः) The quality of darkness incident to humanity: see तमस्. mf. ( -मः-मा) A tree bearing black blossoms.
  n.  ( -मं)
   1. Darkness, gloom.
   2. The point of the foot.
  f.  ( -मा-मी) Night.
    E. तम् to be disturb- ed, to be fatigued, &c. affixes करणे घञर्थे संज्ञायां घ, and टाप् or ङीष्.

ROOTS:

तम् करणे घञर्थे संज्ञायां घ टाप् ङीष्