|
पुण्य [puṇya] a. a. [Uṇ.5.15.]
Holy, sacred, pure; जनकतनया- स्नानपुण्योदकेषु आश्रमेषु [Me.1;] पुण्यं धाम चण्डीश्वरस्य [Me.35;] पुण्यानि हि नामग्रहणान्यपि महामुनीनां किं पुनर्दर्शनानि [K.41;] [Ś.2.14;] [Ms.2.68.]
Good, meritorious, virtuous, righteous, just.
Auspicious, propitious, lucky, favourable (as a day); [Ms.2.26,3.]
Agreeable, pleasing, lovely, beautiful; प्रकृत्या पुण्यलक्ष्मीकौ [Mv. 1.16,24;] [U.4.19;] [Ku.5.73;] so पुण्यदर्शनः &c.
Sweet, fragrant (as odour).
Solemn, festive,
ण्यम् Virtue, religious or moral merit; अत्युत्कटैः पापपुण्यैरिहैव फलमश्नुते [H.1.8;] महतः पुण्यपण्येन क्रीतेयं कायनौ- स्त्वया [Śānti.3.1;] [R.1.69;] [N.3.87.]
A virtuous or meritorious act, good or virtuous works.
Purity, purification.
A trough for watering cattle.
A religious ceremony, especially one performed by a wife to retain her husband's affection and to obtain a son.
(Astrol.) the seventh mansion from जन्मलग्न.
the union of मेष, कर्क, तुला and मकर.
ण्या The holy basil.
The Ganges. -Comp.
-अनुभावः pleasing majesty or dignity; [U.4.22.]
-अहम् (for अहन्) a happy or auspicious day; पुण्याहं भवन्तो ब्रुवन्तु । अस्तु पुण्याहम्; पुण्याहं व्रज मङ्गलं सुदिवसं प्रातः प्रयातस्य ते [Amaru.61.] ˚वाचन repeating 'this is an auspicious day' three times at the commencement of most religious ceremonies.
-आत्मन् a. a. pious, righteous.
-उदयः the dawn or resulting of good fortune.
-उद्यान a. a. having lovely gardens.
-कर्तृ m. m. a meritorious or virtuous man.-कर्मन् a. doing meritorious acts, upright, righteous, (-n.) a meritorious act.
-कालः an auspicious time.-कीर्तनः,
-श्रवणः N. N. of Viṣṇu. (-नम्) narrating or reading Purāṇas.
-कीर्ति a. a. bearing good or holy name, of auspicious fame, celebrated; स पुण्यकीर्तिः शतमन्यु- कल्पो महेन्द्रलोकप्रतिमां समृद्ध्या (अध्यास्त) [Bk.1.5.]
-कृत् a. a. virtuous, meritorious.
-कृत्यम् a meritorious work.
क्षेत्रम् a holy place, place of pilgrimage; अन्यक्षेत्रे कृतं पापं पुण्यक्षेत्रे विनश्यति । पुण्यक्षेत्रे कृतं पापं वज्रलेपो भविष्यति ॥ Subhāṣ.
'The holy land', N. of Āryāvarta. -गन्धa. Sweet-scented. (-न्धः) the Champaka tree.
-गन्धि a. a. fragrant.
गृह an alms-house.
a temple; उद्यानानि च रम्याणि हृष्टाः पुण्यगृहाणि च [Rām.2.67.12] (com. पुण्यगृहाणि पुण्यसंपादकगृहाणि विप्राद्यर्थानि).
जनः a virtuous man.
a demon, goblin; वियति प्रसमीक्ष्य कालमेघमप्रतिमं पुण्यजनौघमुन्नदन्तम् [Rām. Ch.2.56.]
a Yakṣa; [Bhāg.4.1.3;] पयोधरैः पुण्यजनाङ्गनानाम् [R.13.6.] ˚ईश्वरः an epithet of Kubera; अनुययौ यमपुण्यजनेश्वरौ [R.9.6.]
-जित a. a. won by merit or good works.
-तीर्थम् a holy place of pilgrimage. -दर्शनa.
beautiful.
of sacred appearance; तां पुण्यदर्शनां दृष्ट्वा [R.1.86.] (-नः) the blue jay. (-नम्) visiting holy shrines.
-दुह् a. a. granting happiness or beatitude.-निवह a. meritorious.
-पुरुषः a man rich in moral merit, a pious man.
-प्रतापः the efficacy of virtue or moral merit.
-फलम् the reward of good works; यत् पुण्यफलमाप्नोति गां दत्त्वा विधिवद् गुरोः । तत् पुण्यफलमाप्नोति भिक्षां दत्त्वा द्विजो गृही ॥ [Ms.3.95.] (-लः) a grove.
-भाज् a. a. blessed, virtuous, meritorious; पुण्यभाजः खल्वमी मुनयः [K.43.]
-भूः -भूमिः f. f.
'the holy land', i. e. Āryāvarta.
The son-bearing mother.
-योगः the result of virtuous deeds done in a former life.
रात्रः an auspicious night.
a night on which any religious ceremony is held.-लक्ष्मीक a. auspicious, prosperous; प्रकृत्या पुण्यलक्ष्मीकौ कावेतौ ज्ञायते त्विदम् [Mv.1.16.]
-लोकः heaven, paradise.-शकुनम् an auspicious omen. (-नः) a bird of good omen.
-शाला alms-house.
-शील a. a. of a virtuous disposition, inclined to pious acts, virtuous, pious, righteous.
-श्लोक a. a. 'well-spoken of', or 'auspicious to repeat or utter the name of', of good fame; [Dk.2.8.] (-कः) an epithet of Nala (of Niṣadha); Yudhiṣṭhira and Janārdana; पुण्यश्लोको नलो राजा पुण्यश्लोको युधिष्ठिरः । पुण्यश्लोका च वैदेही पुण्यश्लोको जनार्दनः ॥. (-का) an epithet of Sītā and Draupadī.
-संचयः a store of virtue or religious merit.
-स्थानम् a sacred or holy place, a place of pilgrimage.
|