विद्या [vidyā] [विद्-क्यप्]
Knowledge, learning, lore, science; (तां) विद्यामभ्यसनेनेव प्रसादयितुमर्हसि
[R.1.88;] विद्या नाम नरस्य रूपमधिकं प्रच्छन्नगुप्तं धनम् &c.
[Bh.2.2.] (According to some Vidyās are four: आन्वीक्षिकी त्रयी वार्ता दण्डनीतिश्च शीश्वती Kāmandaka); चतसृष्वपि ते विवेकिनी नृप विद्यासु निरूढिमागता
[Ki.2.6;] to these four Manu adds a fifth आत्मविद्या; त्रैविद्येभ्यस्त्रयीं विद्यां दण्डनीतिं च शाश्वतीम् । आन्वीक्षिकीं चात्मविद्यां वार्तारम्भांश्च लोकतः ॥
[Ms.7.43.] But the usual number of Vidyās is stated to be fourteen, i. e. the four Vedas, the six Aṅgas, Dharma, Mimāṁsā, Tarka or
[Nyāya and the P] urāṇas; see चतुर्दशविद्या under चतुर्; and
[N.1.4.] In N.1.5 the number is spoken of as being eighteen by including Medicine, Military Art, Music and Polity; अगाहताष्टादशतां जिगीषया.)
Right knowledge, spiritual knowledge; विद्याकल्पेन मरुता मेघानां भूयसामपि (क्वापि प्रविलयः कृतः)
[U.6.6;] cf. अविद्या.
A spell, an incantation; गन्धधूपादिभिश्चार्चेद् द्वादशाक्षर- विद्यया
[Bhāg.8.16.39.] A mystical name of the letter इ.
A small bell.
The goddess Durgā.
Magical skill. -Comp.
-अनुपालिन्, -अनुसेविन् a. a. acquiring knowledge; भागो यवीयसां तत्र यदि विद्यानुपालिनः
[Ms.9.24.] -अभ्यासः, -अर्जनम्, -आगमः acquisition of knowledege, pursuit of learning, study.
-अर्थः seeking for knowledge.
-अर्थिन् m. m. a student, scholar, pupil.
-आधारः a receptacle of learning; असौ विद्याधारः शिशुरपि विनिर्गत्य भवनात्
[Māl.2.11.] -आरम्भः introduction of a boy to learning.
-आलयः a school, college, any place of learning.
-ईशः, -ईश्वरः N. N. of Śiva.
-उपार्ज- नम् = विद्यार्जनम् q. v.
-करः a learned man.
-कोशगृहम्, -कोशसमाश्रयः library.
-गुरुः an instructor in (sacred) science.
-चण, -चञ्चु a. a. famous for one's learning.-जम्भक,
-वार्त्तिक a. a. exercising magic of various kinds.-दलः the Bhūrja tree.
-दातृ m. m. a teacher, an instructor.
-दानम् teaching, imparting instruction.
-दायदः the inheritor of a science.
-देवी the goddess of learning.
धनम् wealth in the form of learning;
wealth acquired by learning; विद्याधनं तु यद्यस्य तत्तस्यवै धनं भवेत्
[Ms.9.26.] -धरः, (-री f. f.) a class of demigods or semi-divine beings; विद्याधराध्युषितचारुशिलातलानि स्थानानि
[Bh.3.7.] ˚यन्त्रम् an apparatus for sublimating quicksilver.
-बलम् the power or magic.-भाज् a. learned.
-मण्डलकम् a library.
लाभः acquisition of learning.
wealth or any other acquisition made by learning.
-वंशः a chronological list of teachers in any branch of science.
-विशिष्ट a. a. distinguished by learning.
-विहीन a. a. illiterate, ignorant; विद्या- विहीनः पशुः
[Bh.2.2;] आसन्नमेव नृपतिर्भजते मनुष्यं विद्या- विहीनमकुलीनमसंस्कृतं वा
[Pt.1.35.] -वृद्ध a. a. old in knowledge, advanced in learning; अस्य नित्यश्च विद्यावृद्धसंयोगः विनय- वृद्ध्यर्थम्
[Kau.A.1.5.] -व्यसनम्, -व्यवसायः pursuit of knowledge.
-व्रतस्नातकः, -स्नातकः a Brāhmaṇa who has finished his course of religious studentship (ब्रह्मचारिव्रत); वेदविद्याव्रतस्नाताञ्श्रोत्रियान् गृहमेधिनः (पूजयेद्धव्य- कव्येन)
[Ms.4.31.]