शास्त्र

हिन्दी (hindi) WN

noun  जन-साधारण के हित के लिए विधान बतलाने वाले धार्मिक ग्रंथ   Ex. मेरी माँ खाली समय में शास्त्रों का अध्ययन करती है ।

HYPONYMY:

न्याय शरीअत दर्शन शास्त्र योग पाशुपत

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

धर्मशास्त्र प्रयोग

Wordnet:

asm শাস্ত্র

bd दोहोरोम बिजाब

ben শাস্ত্র

guj શાસ્ત્ર

kan ಶಾಸ್ತ್ರ

kas اِلہٲمی کِتابہٕ

kok शास्त्र

mal വേദാന്തം

mar शास्त्र

mni ꯁꯥꯁꯇꯔ꯭

nep शास्त्र

ori ଶାସ୍ତ୍ର

pan ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥ

tam வேதபுத்தகம்

tel శాస్త్రం

urd مقدس کتاب , مذہبی کتاب

noun  किसी विषय विशेषतः जड़ पदार्थों व लौकिक विषयों की जानी हुई बातों और तत्वों का वह विवेचन जो एक स्वतंत्र शास्त्र के रूप में हो   Ex. राम ने राजनीति विज्ञान की पढ़ाई की है ।; राहुल आजकल ज्योतिष विद्या का अध्ययन कर रहा है ।

HYPONYMY:

पशु-चिकित्साशास्त्र सामाजिक विज्ञान रूपविज्ञान आकृतिविज्ञान धातु विज्ञान कृषि-विज्ञान गणितशास्त्र चिकित्सा शास्त्र गृह विज्ञान वास्तुशास्त्र पुरातत्व भूगोल पशुपालन विज्ञान रासायनिकी खनिजविज्ञान जीव विज्ञान नाट्यशास्त्र नीतिशास्त्र भू-भौतिकी भू-विज्ञान मनोविज्ञान राजनीति-शास्त्र आयुर्वेद व्याकरण अपराधविज्ञान गति विज्ञान प्राणिविज्ञान दंतचिकित्सा विज्ञान द्रव-गतिविज्ञान सौंदर्यशास्त्र भाषा विज्ञान दर्शन छंदशास्त्र विकृति-विज्ञान तर्कशास्त्र उपवेद अंतरिक्षविज्ञान शल्यचिकित्सा शास्त्र शालाक्यशास्त्र भूतविद्या कौमारभृत्य तंत्र अपरा विद्या वनस्पति शास्त्र भौतिकी सामुद्रिक पाकशास्त्र मानवविज्ञान सूक्ष्मजीवशास्त्र धर्मशास्त्र इतिहास पौराणिकी मौसम विज्ञान पुरातत्त्व विषाणुविज्ञान मुद्राज्ञान जैव प्रौद्योगिकी जैव अभियांत्रिकी खगोलशास्त्र ध्वानिकी शिल्प शास्त्र अभिघात विज्ञान मूत्रविज्ञान अस्त्रविद्या स्वास्थ्यविज्ञान आध्यात्म-विद्या कामशास्त्र अंकशास्त्र तंत्रिका विज्ञान उद्यान-विज्ञान घंटाशास्त्र आनुवंशिकी विधिशास्त्र काव्यशास्त्र औषधशास्त्र मापिकी पर्यावरण अध्ययन

ONTOLOGY:

विषय ज्ञान (Logos) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

विज्ञान साइंस विद्या इल्म

Wordnet:

asm বিজ্ঞান

bd बिगियान

ben শাস্ত্র বিদ্যা

guj શાસ્ત્ર

kan ಶಾಸ್ತ್ರ

kok विज्ञान

mal സയന്സ്

mar विज्ञान

mni ꯅꯩꯅ ꯀꯥꯡꯂꯣꯟ

ori ବିଜ୍ଞାନ

pan ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ

san शास्त्रम्

tam அறிவியல்

tel శాస్త్రము

urd سائنس , علم

कोंकणी (Konkani) WN

noun  लोकांच्या हिता खातीर विधानां सांगपी धार्मीक ग्रंथ   Ex. म्हजी आजी आमकां शास्त्रां विशीं सांगता

HYPONYMY:

न्यायशास्त्र दर्शनशास्त्र योग पाशुपत

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

धर्मशास्त्र

Wordnet:

asm শাস্ত্র

bd दोहोरोम बिजाब

ben শাস্ত্র

guj શાસ્ત્ર

hin शास्त्र

kan ಶಾಸ್ತ್ರ

kas اِلہٲمی کِتابہٕ

mal വേദാന്തം

mar शास्त्र

mni ꯁꯥꯁꯇꯔ꯭

nep शास्त्र

ori ଶାସ୍ତ୍ର

pan ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥ

tam வேதபுத்தகம்

tel శాస్త్రం

urd مقدس کتاب , مذہبی کتاب

See : विज्ञान

A dictionary, Marathi and English

To be enough indeed for the supplying, serving, or fulfilling of any matter or point required by the Shástra but without excess beyond; to exist in just sufficient quantity, or to be performed with just sufficient definiteness of action, as to warrant the name or designation borne, and to preclude disallowal of its existence or its performance; to be enough to swear by. Used of articles, substances, and actions. Ex. हा आपला उगीच शास्त्रास चाकू आहे ह्यानें बोट देखील कापणार नाहीं; आज घरांत शास्त्रास साखर नाहीं मग शेरभर देऊं कुठली; शास्त्रास स्नान झालें खरें मलशुद्धि ती निराळी.

Aryabhushan School Dictionary

n   Institutes of religion, law, or letters. Science in general. A treatise.
शास्त्रास असणें, शास्त्राचा, शास्त्रापुरतां (असणें नसणें &c.)   To exist in just sufficient quantity or to be performed with just sufficient definiteness of action, as to warrant the name or designation borne, and to preclude disallowal of its existence or its performance. Ex. हा आपला उगीच शास्त्रास चाकु आहे, ह्यानें बोट देखिल कापणार नाहीं.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

ना.  धर्माने घातलेले नियम , विज्ञान , सिद्धांतमय विषय .

मराठी (Marathi) WN

noun  सर्वसामान्यांच्या हितासाठी वा कल्याणासाठी असलेले धार्मिक ग्रंथ   Ex. माझी आई रिकाम्या वेळेत शास्त्रांचा अभ्यास करते.

HYPONYMY:

न्याय दर्शन तत्त्वज्ञान योग शरीअत

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

प्रबंध ग्रंथ

Wordnet:

asm শাস্ত্র

bd दोहोरोम बिजाब

ben শাস্ত্র

guj શાસ્ત્ર

hin शास्त्र

kan ಶಾಸ್ತ್ರ

kas اِلہٲمی کِتابہٕ

kok शास्त्र

mal വേദാന്തം

mni ꯁꯥꯁꯇꯔ꯭

nep शास्त्र

ori ଶାସ୍ତ୍ର

pan ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥ

tam வேதபுத்தகம்

tel శాస్త్రం

urd مقدس کتاب , مذہبی کتاب

See : विज्ञान

महाराष्ट्र शब्दकोश

 न. १ ( दैवी ) धर्म , विधि , नियम , विद्या यासंबंधीं वचन , आज्ञा . हें ईश्वरी किंवा अपौरुषेय मानण्यांत येतें . बहुधा सामासांत उपयोग . समाशब्द - शास्त्रमर्यादा , शास्त्ररीती , शास्त्रमार्ग , शास्त्रप्रतिपादित , शास्त्राभ्यास , शास्त्रज्ञ , शास्त्रज्ञान , शास्त्रतत्त्व . २ ( समास नसतांना ) धर्म , वाङ्‍मय , विज्ञान , कला इ० संबंधीं नियम . हा अर्थ अभिप्रेत असतां बहुधा मर्यादा घालणार्‍या दुसर्‍या शब्दांस जोडून येतात . उदा० वेदांतशास्त्र , शिल्पशास्त्र , कामशास्त्र , न्यायशास्त्र , व्याकरणशास्त्र , ३ ( सामा . ) प्रबंध ; ग्रंथ . ४ नियमबध्द , सिध्दांतमय रचना असलेला विषय . [ सं . ] ( वाप्र . ) शास्त्रास , शास्त्राचा , शास्त्रापुरता , शास्त्रार्थास असणें , शास्त्रार्थास नसणें - केवळ नांवाला असणें - नसणें . हा आपला उगीच शास्त्रास चाकू आहे . ह्यानें बोट देखील कापणार नाहीं . आज घरांत शास्त्राला साखर नाहीं , मग शेरभर देऊं कुठली ? शास्त्रास स्नान झालें खरें , मुलशुध्दी ती निराळी शास्त्रांत - वि . शास्त्रांप्रमाणें ; शास्त्र धरून , अनुसरून . [ सं . ]
०दर्शि   वेत्ता विद
०प्रविण   प्रविज्ञ अभिज्ञ संपन्न - वि . शास्त्रांत निपुण , कुशल ; चांगला शास्त्री . [ सं . ]
०निंदा  स्त्री. शास्त्राची धिक्कारणी , अवमानणी , शास्त्राचा अपमान . [ सं . ]
०पाखंड  न. शास्त्राचा भलता अर्थ ; अशास्त्रीय विधान . पोट भरावया भांड । सैरा वाजविती तोंड । तैसे विषयालागीं वितंड । शास्त्रपाखंड बोलती । - एभा ९ . ३५५ .
०पारंगत   सकलशास्त्रपारंगत - वि . सर्व शास्त्रविशारद ; सर्व शास्त्रांत निपुण . [ सं . ]
०बाहे वि.  शास्त्रबाह्य ; निषिध्द . आशंकेचा उपक्रम । दिवसा नाहीं लाजाहोम । शास्त्रबाहे विषम । कां पा कवि बोलिला । - सीख १० . १०८ . [ सं . शास्त्रबाह्य ]
०मर्यादा  स्त्री. शास्त्रानें घालून दिलेली , आंखून दिलेली , मर्यादा , सीमा . ( क्रि० राखणें पाळणें , धरणें , पाळणें ) [ सं . ]
०वत् वि.  शास्त्राप्रमाणें ; शास्त्रानुसार ; सशास्त्र [ सं . ]
‍ वि.  शास्त्राप्रमाणें ; शास्त्रानुसार ; सशास्त्र [ सं . ]
०व्युत्पत्ति  स्त्री. न्यायादि शास्त्रांत गति ; शास्त्र ग्रंथांतील निपुणता . पुराण सांगण्यास केवळ शास्त्रव्युत्पत्ति नको , काव्यव्युत्पत्ति असली म्हणजे झालें . [ सं . ]
०संख्याक वि.  सहा . षट्‍शास्त्रें यावरून सांकेतिक . खदिर वृक्षांचे शास्त्रसंख्याक । पळसांचे ऋषि संख्याक । ऐसियापरी सम्यक । यज्ञक्रिया अवलंबिली । - जैअ ९२ . ४९ . शास्त्रर्थ - पु . शास्त्रांतील किंवा विधिनिषेधरूप वचन , अभिप्राय , शास्त्राची सांगणी . शास्त्रांतलें वचन ; शास्त्रज्ञा . विशिष्ट बाबतींत शास्त्रानें घालून दिलेला नियम , वा दाखविलेला मार्ग . शास्त्रार्थ करणें - १ ( एखादी गोष्ट ) किंचित् ‍ नांवाला करणें ; केली न केली याप्रमाणें वागणें . शास्त्रार्थास असणें - शास्त्रास असणें पहा . शास्त्री - पु . १ शास्त्रांचा अभ्यास केलेला ; गृहस्थ ; शास्त्रवेत्ता ; पंडित . २ ज्या शास्त्राचें अध्ययन ज्यानें केलें आहे तो तच्छास्त्री . उदा० न्यायशास्त्री , धर्मशास्त्री . ३ कोणत्याहि एखाद्या शास्त्रविद्येंत निपुण असलेल्या ब्राह्मणाच्या नांवापुढील बहुमानार्थी पदवी . उदा० बाळशास्त्री , गंगाधरशास्त्री , वासुदेवशास्त्री .
०बाणा  पु. विशिष्ट धंदा किंवा व्यासंग म्हणून केल्या जाणार्‍या पुढील सहा शास्त्रीय विद्यांना योजला जाणारा शब्द , आलंकारिक , ज्योतिषी , धर्मशास्त्री , नैय्यायिक , वैद्यकी , वैय्याकरणी - बाणा . शास्त्रीय - वि . १ शास्त्रासंबंधीं ( विषय , परिभाषा , व्यवहार , ज्ञान , इ० ). २ यथाशास्त्र ; शास्त्रोक्त ; [ सं . ]

नेपाली (Nepali) WN

noun  जन-साधारणका हितका लागि नियम बयान गर्ने धार्मिक ग्रन्थ   Ex. मेरी आमा खाली समयमा शास्त्रको अध्ययन गर्नुहुन्छ

HYPONYMY:

न्याय दर्शनशास्त्र

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

धर्मशास्त्र

Wordnet:

asm শাস্ত্র

bd दोहोरोम बिजाब

ben শাস্ত্র

guj શાસ્ત્ર

hin शास्त्र

kan ಶಾಸ್ತ್ರ

kas اِلہٲمی کِتابہٕ

kok शास्त्र

mal വേദാന്തം

mar शास्त्र

mni ꯁꯥꯁꯇꯔ꯭

ori ଶାସ୍ତ୍ର

pan ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥ

tam வேதபுத்தகம்

tel శాస్త్రం

urd مقدس کتاب , مذہبی کتاب

See : अर्थशास्त्र

A Sanskrit English Dictionary

शास्त्र  n.  n. an order, command, precept, rule, [RV.]; [Kāv.]; [Pur.]
teaching, instruction, direction, advice, good counsel, [MBh.]; [Kāv.] &c.
विद्या   any instrument of teaching, any manual or compendium of rules, any bock or treatise, ( esp.) any religious or scientific treatise, any sacred book or composition of divine authority (applicable even to the वेद, and said to be of fourteen or even eighteen kinds [see under ]; the word शास्त्र is often found ifc. after the word denoting the subject of the book, or is applied collectively to whole departments of knowledge e.g. वेदा-न्त-श्°, a work on the वेदान्त philosophy or the whole body of teaching on that subject; धर्म-श्°, a law-book or whole body of written laws; काव्य-श्°, a poetical work or poetry in general; शिल्पि-श्°, works on the mechanical arts; काम-श्°, erotic compositions; अलंकार श्°, rhetoric, &c.), [Nir.]; [Prāt.]; [Mn.]; [MBh.] &c.
a body of teaching (in general), scripture, science, [Kāv.]; [Pur.]

Shabda-Sagara

शास्त्र  n.  ( -स्त्रं)
1. An order or command.
2. Scripture, science, insti- tutes of religion, law or letters, especially considered as of divine origin or authority: when used singly, it implies works of literature or science in general, and it is therefore customarily connected with [Page716-b+ 60] some other word to limit its application, as the Vedānta Śhās- tras, or treatises of philosophical theology; the Dharma-Śhāstras, books of law, &c.; it is also applied to less important branches of knowledge, as the Kāvya-Śhāstras, or poetical works; Shilpa- Śhāstras, works on the mechanical arts; and Kāma-Śhāstras, or erotic compositions; in the singular number it is also used com- prehensively to signify the body of all that has been written on the subject, as Dharma-Śhāstras, the institutes or code of law; Kāvya-Śhāstra, poetry; Alankāra-Śhāstra, rhetoric, &c.
3. A book in general.
E. शास् to govern or teach, aff. ष्ट्रन् .

ROOTS:

शास् ष्ट्रन् .