शास्त्रम्

{ śāstram }

The Practical Sanskrit-English Dictionary

शास्त्रम् [śāstram]   [शिष्यतेऽनेन शास्-ष्ट्रन्]
   An order, a command, rule, precept; अतिक्रामति यः शास्त्रं पितुर्धर्मार्थदर्शिनः [Mb.5.148.] 21.
   A sacred precept or rule, scriptural injunction; तस्माच्छास्त्रं प्रमाणं ते कार्याकार्यव्यवस्थितौ [Bg.16.24.]
   A religious or sacred treatise, sacred book, scripture; see comps. below.
   Any department of knowledege, science; इति गुह्यतमं शास्त्रम् [Bg.15.2;] शास्त्रेष्वकुण्ठिता बुद्धिः [R.1.19;] often at the end of comp. after the word denoting the subject, or applied collectively to the whole body of teaching on that subject; वेदान्तशास्त्र, न्यायशास्त्र, तर्कशास्त्र, अलंकार- शास्त्र &c.
   What is learnt, knowledge; [Śi.5.47.]
   A work, treatise; तन्त्रैः पञ्चभिरेतच्चकार सुमनोहरं शास्त्रकम् [Pt.1.]
   Theory (opp. प्रयोग or practice); इमं मां च शास्त्रे प्रयोगे च विमृशतु [M.1.]
   The material and spiritual science together; तत्त्वाभेदेन यच्छास्त्रं तत्कार्यं नान्यथाविधम् [Mb. 12.267.9.] -Comp.
-अतिक्रमः -अननुष्ठानम्   violation of sacred precepts, disregard of religious authority.
-अनुष्ठानम्, -अनुसारः   conformity to or observance of sacred precepts.
-अन्वित a.  a. conformable to doctrine or rule.
-अभिज्ञ a.  a. versed in the Śāstras.
   अर्थः the meaning of the sacred precept.
   a scriptural precept or statement.
   आचरणम् observance of sacred precepts.
   the study of Śāstras.
   (णः) one versed in scriptures.
   a student of Vedas.-आवर्तलिपिः a particular mode of writing.
-उक्त a.  a. prescribed by sacred laws, enjoined by the Śāstras, lawful, legal.
-कारः, -कृत्  m. m.
   the author of a Śāstra or sacred book.
   an author in general.
   a sage, saint.-कोविद a. versed in the Śāstras.
-गण्डः   a superficial reader of books, superficial scholar.
-चक्षुस्  n. n. grammar (as being the 'eye', as it were, with which to understand any Śāstra).
-चारणः   one who deserves sacred precepts.
-ज्ञ, -दर्शिन्, -विद्   a.
   well-versed in the Śāstras.
   a mere theorist.
-ज्ञानम्   knowledge of sacred books, conversancy with scriptures.
-तत्त्वम्   truth as taught in the Śāstras, scriptural truth. ˚ज्ञः an astronomer.-दृष्ट a. stated or enjoined in sacred books; तदहं प्रष्टुमिच्छामि शास्त्रदृष्टेन कर्मणा [Rām.]
-दृष्टिः  f. f. scriptural point of view. -m. an astrologer.
   प्रसंगः the subject of the Śāstras.
   any discussion on scriptural points.
-योनिः   the source of the Śāstras.
-वक्तृ   an expounder of sacred books or knowledge.
-वर्जित a.  a. free from all rule or law.
-वादः   a precept or statement of the Śāstras.-विधानम्,
-विधिः   a sacred precept, scriptural injunction.
   विप्रतिषेधः, विरोधः mutual contradiction of sacred precepts, inconsistency of precepts.
   any act contrary to sacred precepts.
-विमुख a.  a. averse from study; [Pt.1.]
-विरुद्ध a.  a. contrary to the Śāstras, illegal, unlawful.
-व्युत्पत्तिः  f. f. intimate knowledge of the sacred writings, proficiency in the Śāstras.
-शिल्पिन्  m. m. the country of Kāśmīra.
-सिद्ध a.  a. established by sacred authority.

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 noun  जडपदार्थानां लौकिकविषयाणाञ्च ज्ञाततत्त्वानां विवेचनस्य एका स्वतन्त्रा विद्याशाखा।   Ex. रामः राजनीतेः शास्त्रम् अधीते।

HYPONYMY:

अङ्कशास्त्रम् कामशास्त्रम् आरोग्यशास्त्रम् अस्त्रवेदः अभिघातविज्ञानम् शिल्पशास्त्रम् ज्योतिःशास्त्रम् ध्वनिशास्त्रम् मुद्राशास्त्रम् विषाणुविज्ञानम् पुरातत्त्वविद्या वायुविद्या पुराणशास्त्रम् इतिहास शास्त्रम् धर्मशास्त्रम् सूक्ष्मजीवशास्त्रम् मानवजातिशास्त्रम् पाकशास्त्रम् शुभाशुभदर्शनम् पदार्थविज्ञानम् उद्भिद्विद्या कौमारभृत्या शालक्यशास्त्रं भूतविद्या शल्यचिकित्साशास्त्रम् अन्तरिक्षविज्ञानम् विकृतिविज्ञानम् छन्दःशास्त्रम् दर्शनम् भाषाविज्ञानम् सौन्दर्यशास्त्रम् धातुशास्त्रम् द्रव गतिशास्त्रम् दन्तशास्त्रम् प्राणिविद्या जीवशास्त्रम् चिकित्साशास्त्रम् धातुविद्या गतिविज्ञानम् पदव्यवस्था आकृतिविज्ञानम् आपराधिकी व्याकरणम् आयुर्वेदः अर्थशास्त्रम् मनोविज्ञानम् भूभौतिकशास्त्रम् भूविज्ञानम् नीतिशास्त्रम् नाट्यशास्त्रम् उपवेदः रसायनविद्या पशुपालन विज्ञानम् भूगोलविद्या पुरातत्त्वशास्त्रम् वास्तुशास्त्रम् गृहविज्ञानम् तर्कशास्त्रम् गणितशास्त्रम् कृषिविज्ञानम् समाजशास्त्रम् काव्यशास्त्रम् पशुचिकित्साशास्त्रम् भेषजविज्ञानम् तन्त्रिकाशास्त्रम् आनुवंशिकी मापविज्ञानम् आन्वीक्षिकी मूत्रविज्ञानम्

ONTOLOGY:

विषय ज्ञान (Logos) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

विज्ञानम् विद्या कलिन्दिका कडन्दिका

Wordnet:

asm বিজ্ঞান

bd बिगियान

ben শাস্ত্র বিদ্যা

guj શાસ્ત્ર

hin शास्त्र

kan ಶಾಸ್ತ್ರ

kok विज्ञान

mal സയന്സ്

mar विज्ञान

mni ꯅꯩꯅ ꯀꯥꯡꯂꯣꯟ

ori ବିଜ୍ଞାନ

pan ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ

tam அறிவியல்

tel శాస్త్రము

urd سائنس , علم