बुध् [budh] 1 U., Ā. (बोधति-ते, बुध्यते, बुद्ध)
To know, understand, comprehend; क्रमादमुं नारद इत्यबोधि सः
[Śi.1.] 3;9.24; नाबुद्ध कल्पद्रुमतां विहाय जातं तमात्मन्यसिपत्रवृक्षम्
[R.14.48;] यदि बुध्यते हरिशिशुः स्तनंधयः
[Bv.1.53.] To perceive, notice, recognise, mark; हिरण्मयं हंसमबोधि नैषधः
[N.1.117;] अपि लङ्घितमध्वानं बुबुधे न बुधोपमः
[R.1.47;12.39.] To deem, regard, consider, esteem &c.
To heed, attend to.
To think, reflect.
To wake up, awake, rise from sleep; दददपि गिरमन्तर्बुध्यते नो मनुष्यः
[Śi.11.4;] ते च प्रापुरुदन्वन्तं बुबुधे चादिपूरुषः
[R.1.6.] To regain consciousness, to come to one's senses; शनैरबोधि सुग्रीवः सोऽलुञ्चीत्कर्णनासिकम्
[Bk.15.57.] To advise, admonish.-Caus. (बोधयति-ते)
To cause to know, make known, inform, acquaint with.
To teach, communicate, impart.
To advice, admonish; बोधयन्तं हिताहितम्
[Bk. 8.82;] मच्चिता मद्गतप्राणा बोधयन्तः परस्परम्
[Bg.1.9.] To revive, restore to life, bring to senses or consciousness.
To remind, put in mind of; स्मरिष्यति त्वां न स बोधितोऽपि सन्
[Ś.4.1.] To wake up, rouse, excite (fig.); अकाले बोधितो भ्रात्रा
[R.12.81;5.75.] To revive the scent (of a perfume).
To cause to expand, open; मधुरया मधुबोधितमाधवी
[Śi.6.2;] सविता बोधयति पङ्कजान्येव
[Ś.5.28.] To signify, convey, indicate. -Desid. (बुबु-बो-धिषति-ते, बुभुत्सते) To wish to know &c.