ब्रह्मायाची आज्ञा घेऊनी ॥ प्रवेशला अशोकवनीं ॥ साष्टांगेंसीं जनकनंदिनी ॥ सद्रद होऊनि नमियेली ॥५१॥
मग बोले जनकबाळा ॥ आतां कधीं येशील वेल्हाळा ॥ विमळांबुधारा ते वेळां ॥ नेत्रीं आल्या जानकीच्या ॥५२॥
जो दशरथाचा महापुण्यमेरू ॥ जो ब्रह्मांडनायक जगद्रुरु ॥ जो भक्तमंदिरांगणमांदारू ॥ तयाचे दर्शना जातों मी ॥५३॥
हनुमंत म्हणे जगन्माते ॥ राघववल्लभे गुणसरिते ॥ कमळप्रिये कमलो द्भूते ॥ चिंता न करी सर्वथा ॥५४॥
माते उदयिक जाण दोनप्रहरां ॥ राघव आणितों समुद्रतीरा ॥ तो राक्षसांसहित दैत्येंद्रा ॥ वधून तुज सोडवील ॥५५॥
मज कांही खूण द्यावी यथार्थ ॥ जेणें मज धन्य म्हणेल रघुनाथ ॥ मग वेणींचा मणी दैदीप्यवंत ॥ मारुतीचे हातीं ओपिला ॥५६॥
मागुती अंजनीहृदयरत्न ॥ म्हणे कांहीं सांग अंतरखूण ॥ तो ताटिकांतक मखपाळण ॥ जेणेंकरूनि संतोषे ॥५७॥
जानकी म्हणे चित्रकूटपर्वतीं ॥ आम्ही काळ क्रमिला जैं मारुती ॥ सुमित्रात्मज वनाप्रति ॥ गेला होतां एकदां ॥५८॥
एकांतींचे अवसरीं ॥ रघुपतीच्या अंकावरी ॥ शिर ठेवूनि निर्धारीं ॥ हनुमंता मी निजल्यें पैं ॥५९॥
प्रीतीकरून तमालनील ॥ परम सुवास जो मनसीळ ॥ तो उगाळून स्वकरें तत्काळ ॥ टिळक रेखिला भाळीं माझे ॥१६०॥
हे गोष्टी जाणे रघुनंदन ॥ मारुती सांग हे अंतरखूण ॥ ऐसें ऐकतां वायुनंदन ॥ परम हर्ष पावला ॥६१॥
जानकी म्हणे समुद्रजळ ॥ शतयोजनें भरलें तुंबळ ॥ असंख्यात वानरदळ ॥ कैसें येईल ऐलतीरा ॥६२॥
येरू म्हणे राघव शरीं ॥ सेतु बांधील समुद्रावरी ॥ अथवा माझिया पुच्छेंकरी ॥ सेतु बांधील अभंग ॥६३॥
ना तरी राघवबाण ॥ वडवानळ ॥ शोषून टाकील समुद्रजळ ॥ अथवा उड्डाण करून सकळ ॥ सुवेळेसी पैं येऊं ॥६४॥
जेणें स्तंभाविणें धरिलें नभ ॥ जीवनावरी पृथ्वी ठेवी स्ययंभ ॥ तो जानकी तुझा वल्लभ ॥ काय एक करूं न शके ॥६५॥
जननीचें जठरकुहरीं ॥ प्राणी वसे नवमासवरी ॥ तेथें रक्षी नानापरी ॥ तो काय एक करूं न शके ॥६६॥
बाहेर उजजतांच अवधारा ॥ मातेचें स्तनीं दुग्धधारा ॥ लावितो परात्पर सोयरा ॥ तो काय एक करूं न शके ॥६७॥
क्षणें एवढें ब्रह्मांड दावी ॥ सवेंच मागुतें लपवी ॥ तो राम त्रिभुवनगोसावी ॥ काय एक करूं न शके ॥६८॥
जैसा गगनीं एकचि मित्र ॥ परी प्रकाश करी सर्वत्र ॥ तैसा जगद्य्वापक रघुवीर ॥ काय एक करूं न शके ॥६९॥
वपु नवच्छिद्रमय भग्न ॥ परी मर्यादेवेगळा न जाय प्राण ॥ तैसा अयोध्यानाथ जगन्मोहन ॥ काय एक करूं न शके ॥१७०॥
गोष्टी असोत बहुत आतां ॥ वेद शिणले कीर्ति गातां ॥ उदयिक दोनप्रहरां रघुनाथा ॥ समुद्रतीरा आणितों ॥७१॥
तुज मी आतांच नेतों माते ॥ परी शुद्धि सांगितली रघुनाथें ॥ पुढील भविष्याची मतें ॥ ठाऊन नसती जननीये ॥७२॥
असो सीतेची आज्ञा घेऊन ॥ साष्टांगें नमी वायुनंदन ॥ यशस्वी रघुनाथ म्हणोन ॥ गगनपंथें उडाला ॥७३॥
सकळ देव म्हणती हनुमंता ॥ त्वरितगतीं आणावें रघुनाथा ॥ तूं आमुचा प्राणदाता ॥ सोडवीं येथून आम्हांसी ॥७४॥
हनुमंत म्हणे देवांसी ॥ नका चिंता करूं मानसीं ॥ उदयिक राम समुद्रतीरासी ॥ निर्धारेंसी आणितों ॥७५॥
यावरी लंकागिरीशिखरीं ॥ उभा राहिला वानरकेसरी ॥ भुभुःकार केला ऐलतीरीं ॥ सकळ वानरीं ऐकिला ॥७६॥
लंकागिरीहूनि उडाला ॥ योजनद्वय पाठार दडपिला ॥ उड्डाणासरसा समुद्र भ्याला ॥ मारुती आला ऐलतीरा ॥७७॥
निशांतीं उगवे चंडकिरण ॥ कीं वैकुंठींहून उतरे सुपर्ण ॥ कीं मानसतीर लक्षून ॥ राजहंस उतरला ॥७८॥
महेंद्रपर्वतावरी हनुमंत ॥ उभा ठाकला अकस्मात ॥ जांबुवंतादि वानर समस्त ॥ भेटावया धांविन्नले ॥७९॥
थोर थोर वानर भेटती ॥ एक जघनासी आलिंगिती ॥ एक जानु जंधा कवळिती ॥ एक लागती पायांतें ॥१८०॥
एक पुच्छासी देती आलिंगन ॥ एक पुच्छाग्रीं देती चुंबन ॥ एक मान घुलकावून ॥ वांकुल्या दाविती ऊर्ध्वपंथें ॥८१॥
एक टाळिया वाजवून कोंडें ॥ नृत्य करिती मारुतीपुढें ॥ एक चक्राकार उडे ॥ वर्णिती पवाडे श्रीरामाचे ॥८२॥
एक करिती थोर भुभुःकार ॥ एक साष्टांग घालिती नमस्कार ॥ एक म्हणती श्रीरामचंद्र ॥ तेथें सत्वर जाऊं चला ॥८३॥
पुष्पें आणुनी ते अवसरीं ॥ हनुमंत पूजिला वानरीं ॥ जैसा सकळ सुरवरीं ॥ अपर्णावर पूजियेला ॥८४॥
मारुतीचे आंगावरील मळ ॥ देखोन कपी पुसती सकळ ॥ लंकेत प्रताप केला समूळ ॥ सांग आम्हा हनुमंता ॥८५॥
परी कदा न सांगे मारुती ॥ ब्रह्मलिखित देत हातीं ॥ परी ते वानर न उकलिती ॥ विरिंचिमुद्रांकित जें ॥८६॥
मग म्हणती वानर ॥ कळेल किष्किंधेसी समाचार ॥ एथें उकलूनि पाहतां पत्र ॥ तरी चतुर हांसती ॥८७॥
असो मारुतीसह वानरगण ॥ किष्किंधेसी आले न लागतां क्षण ॥ सुग्रीवाचें मधुवन ॥ मोडिलें तेव्हां क्षणमात्रें ॥८८॥
सुग्रीवासी सांगती वानरगण ॥ वानरांसह आला वायुनंदन ॥ तुझें आवडतें क्रीडास्थान ॥ तें मधुवन मोडिलें ॥८९॥
ऐकतां सीतापति तारापति ॥ म्हणती विजयी झाला मारुति ॥ तरीच मधुवन मोडिती ॥ वानर आनंदेंकरूनियां ॥१९०॥
असो मधुवनींहून ॥ अंजनीसुत ॥ वानरांसह उडाला अकस्मात ॥ पंपासरोवरावरी असे रघुनाथ ॥ आला तेथें स्वानंदें ॥९१॥
सपक्ष उतरला पर्वत ॥ कीं भूमीवरी आला आदित्य ॥ कीं मायाचक्र निरसोनि पावत ॥ योगी जैसा स्वरूपातें ॥९२॥
लंकेमाजीं विजयी जाहला ॥ म्हणून दक्षिणबाहू उभारिला ॥ रघुनाथें हनुमंत देखिला ॥ प्रसन्नवदन ते काळीं ॥९३॥
साधक साधूनी महानिधान ॥ दिसे जैसा सुप्रसन्न ॥ कीं सुधारस हरिलिया सुपर्ण ॥ विराजमाल परत जैसा ॥९४॥
कीं अमृतसंजीवनी अद्भुत ॥ साधूनि आला गुरुसुत ॥ सहस्राक्ष जैसा आनंदत ॥ सीतानाथ तोषला तैसा ॥९५॥
अयोध्यापति किष्किंधापती ॥ आसन सोडून पुढें धांवती ॥ तों लोटांगण घाली मारुति ॥ ब्रह्मानंदेंकरूनियां ॥९६॥
परम स्नेहाळू रघुनंदन ॥ मारुतीतें हस्तें उचलोन ॥ देता जाहला क्षेमालिंगन ॥ भरलें गगन आनंदें ॥९७॥
प्राणसखा हनुमंत ॥ हृदयीं धरी रघुनाथ ॥ पुढतीं सोडावा हा हेत ॥ मनामाजी उपजेना ॥९८॥
असो हनुमंतासी क्षेम देऊनी ॥ सकळ कपींसी भेटे चापपाणी ॥ जांबुवंत अंगद प्रीतीकरूनी ॥ हृदयीं धरिलें रघुत्तमें ॥९९॥
सुग्रीवें धांवोनियां प्रीतीं ॥ हृदयीं धरिला मारुती ॥ कीं इंद्रासी भेटला बृहस्पती ॥ आलिंगन शोभलें तैसें ॥२००॥
मग राजाधिराज समर्थ ॥ सभा करूनि बैसला रघुनाथ ॥ तेव्हां मणि आणि ब्रह्मलिखित ॥ पुढें ठेविलें हनुमंतें ॥१॥
मग आनंदें सकळ वर्तमान ॥ दंडी ऋृषिपुत्रापसून ॥ पुढें सुप्रभेचें उद्धरण ॥ तेंही कथिलें तेधवां ॥२॥
पुढें समुद्रतीरपर्यंत ॥ अंगदें कथिलें समस्त ॥ शुद्धि नव्हे म्हणोनि अद्भुत ॥ अग्न चेतविला वानरीं ॥३॥
प्राण देतां अग्नीमाझारी ॥ हनुमंतें रक्षिलें ते अवसरीं ॥ मग संपाती भेटला समुद्रतीरीं ॥ तेणें शुद्धि सांगितली ॥४॥
याउपरी वायुकुमर ॥ शतयोजनें उडाला सागर ॥ पुढें लंकेत झाला जो समाचार ॥ तो हनुमंत न सांगेचि ॥५॥
मग रामें हनुमंताकडे पाहिलें ॥ तंव येरू म्हणे जे वर्तमान जाहलें ॥ तें विरिंचीनें असे पत्रीं लिहिलें ॥ निजहस्तें करूनियां ॥६॥
जगद्वंद्या अयोध्यापति ॥ सुखरूप आहे सीता सती ॥ मणि खूण दिधला माझे हातीं ॥ परम सद्रद होऊनियां ॥७॥
अंतरखूण सांगितली ॥ मनसीळ लाविला माझिये भाळीं ॥ रघूत्तमें ऐकतां हृदयकमळीं ॥ तये काळीं गहिंवरला ॥८॥
मणि हृदयीं धरून रघुनाथ ॥ अत्यंत जाहला शोकाकुलित ॥ अहा सीता म्हणोनि बोलत ॥ देखतां अर्कज गहिंवरला ॥९॥
हनुमंत म्हणे रघुराजा ॥ सुखी आहे जनकात्मजा ॥ परी तुझ्या वियोगें भरताग्रजा ॥ अत्यंत कृश जाहली असे ॥२१०॥
म्यां मुद्रिका दिधली नेऊन ते मनगटीं खेळे जैसें कंकण ॥ मग म्हणे रघुनंदन ॥ केंवी प्राण उरला असे ॥११॥
रघुपति तुझें नामामृत ॥ तेणें जानकी वांचली सत्य ॥ जैसा शशांक राहुग्रस्त ॥ चिंतेनें तैसी झांकिली ॥१२॥
मग बोले तमालनीळ ॥ कैसा तरलासी समुद्रजळ ॥ यावरी अंजनीचा बाळ ॥ काय बोलता जाहला ॥१३॥
तुझिये मुद्रिकेचें अद्भुत बळ ॥ क्षणें जिंकवेल कळिकाळ ॥ नखाग्रीं समुद्रजळ ॥ सांठविजेल सर्वही ॥१४॥
मग विरिंचीचें लिखित पत्र ॥ सौमित्राजवळी देत राजीवनेत्र ॥ वाचिता जाहला भोगींद्र ॥ सावधान वानर ऐकती ॥१५॥
स्थिर राहिला समीर ॥ ऐकावया विरिंचिपत्र ॥ सौमित्रें उकलिलें साचार ॥ जेवीं चंद्र पौर्णिमेचा ॥१६॥
जो सरस्वतीचा जनिता ॥ त्याचिया अक्षराची कौशल्यता ॥ कोणासी न वर्णवे तत्वतां ॥ तें श्रोतीं आतां परिसावें ॥१७॥
परब्रह्म केवळ रघुवीर ॥ त्यासी ब्रह्मदेवें लिहिलें पत्र ॥ तें ब्रह्मांनंदकृपें श्रीधर ॥ अति पवित्र वर्णींल पैं ॥१८॥
स्वस्ति श्रीरामविजय ग्रंथ सुंदर ॥ संमत वाल्मीकनाटकाधार ॥ सदा परिसोत भक्त चतुर ॥ एकविंशतिंतमाध्याय गोड हा ॥२१९॥
अध्याय ॥२१॥
॥ श्रीरामचंद्रार्पणमस्तु ॥