बीजं मां सर्वभूतानां विद्धि पार्थ सनातनम् ।
बुद्धिर्बुद्धिमतामस्मि तेजस्तेजस्विनामहम् ॥१०॥
बलं बलवतामस्मि कामरागविवर्जितम् ।
धर्माविरुद्धो भूतेषु कामोऽस्मि भरतर्षभ ॥११॥
जें का सृष्टयारंभीं । शून्याच्या अंकुरें । सर्वथा विस्तारे । आत्मतत्त्व ॥७३॥
सृष्टीचा त्या लय । होतां तिये वेळीं । अक्षरें जें गिळी । ॐकाराचीं ॥७४॥
विश्वा चि सारिखें । दिसे जें साचार । असे विश्वाकार । जोंवरी हा ॥७५॥
मग जें का महा -। प्रळय होतांच । स्वयें राहे साच । निराकार ॥७६॥
अर्जुना , जें ऐसें । अनादि सहज । तें मी विश्वबीज । आत्मतत्त्व ॥७७॥
तुजलागें ज्ञान । दाविलें हें स्पष्ट । घेसी जरी नीट । आकळोनि ॥७८॥
तरी आत्मानात्म -। विचारें आगळा । उपयोग भला । देखशील ॥७९॥
प्रसंग सांडोन । न बोलें मी आतां । सांगेन तत्त्वतां । संक्षेपें हें ॥८०॥
तपस्व्यांच्या ठायीं । असे जें का तप । तें हि माझें रुप । जाण पार्था ॥८१॥
बळवंतामाजीं । बळ जें अढळ । बुद्धि जी केवळ । बुद्धिमंतीं ॥८२॥
भूतांचिया ठायीं । असे जो का काम। तो मी आत्माराम । म्हणे ऐसें ॥८३॥
परी जेणें कामें । धर्माचें महत्त्व । वाढे ऐसें सत्त्व । असे ज्याचें ॥८४॥
इंद्रियानुकूल । वर्ते हें तो खरें । काम तो प्रसारें । विकारांच्या ॥८५॥
धर्मासी विरुद्ध । परी तें वर्तन । न व्हावें म्हणोन । दक्ष राहे ॥८६॥
कर्तव्यकर्माचा । राजमार्ग धरी । कुमार्ग अव्हेरी । निषिद्धाचा ॥८७॥
तेविं नियमाचा । मशालजी नीट । दाखवीत वाट । सवें चाले ॥८८॥
ऐशा रीती पार्था । प्रवर्ते हा काम । म्हणोनियां धर्म । पूर्ण होय ॥८९॥
मग तो भोगितो । संसार सकळ । मोक्ष -तीर्थातील । जणूं मोतीं ॥९०॥
वेदगौरवाच्या । मंडपावरील । कर्मरुप वेल । असे जी का ॥९१॥
फळा -फुलांसंगें । भिडे ती मोक्षास । तोंवरी तियेस । वाढवी जो ॥९२॥
ऐसा जो नेमस्त । भूतां बीजरुप । तो मी म्हणे बाप । योगियांचा ॥९३॥
एकैक हें आतां । सांगूं किती फार । समस्त साचार । वस्तुजात ॥९४॥
आलें आकारास । माझ्या चि पासोन । स्वभावतां जाण । धनंजया ॥९५॥
ये चैव सात्त्विका भावा राजसास्तामसाश्व ये ।
मत्त एवेति तान्विद्धि न त्वहं तेषु ते मयि ॥१२॥
आणिक हि जे जे । विकार सात्त्विक । रज -तमादिक । तैसे सर्व ॥९६॥
अर्जुना माझ्या चि । स्वरुपापासून । जाहले निर्माण । ओळख तूं ॥९७॥
जैसी स्वप्नाचिया । डोहांमाजीं साच । बुडे ना कधीं च । जागृति ती ॥९८॥
तैसे माझ्या ठायीं । जाहले तरी हि । सर्वथा मी नाहीं । तयांमाजीं ॥९९॥
गोठोनिया रस । तयाचें सहज । भरींव तें बीज । होय जैसें ॥१००॥
आणि तयासी च । फुटोनि अंकुर । काष्ठ तें साचार । बने त्याचें ॥१०१॥
सांगे मग तया । काष्ठाचिया ठायीं । पार्था असे काई । बीजपण ॥१०२॥
विकार हे तैसे । माझ्या चि पासोन । परी तयांहून । वेगळा मी ॥१०३॥
जैसें नभामाजीं । उद्भवे आभाळ । आभाळीं केवळ । नभ नाहीं ॥१०४॥
किंवा मेघांमाजीं । राहतें उदक । उदकांत देख । मेघ नाहीं ॥१०५॥
मग तोयाचें त्या । होवोनि घर्षण । तेज तयांतून । प्रकटे जें ॥१०६॥
तया लखलखीत । विजेमाजीं काय । राहतें तें तोय । सांगें मज ॥१०७॥
अग्निपासोनियां । धूम जैसा होय । परी धूमीं काय । अग्नि राहे ? ॥१०८॥
विकार हे तैसे । माझे चि साचार । परी मी विकार । नोहें पार्था ॥१०९॥
त्रिभिर्गुणमयैर्भावैरेभिः सर्वमिदं जगत् ।
मोहितं नाभिजानाति मामेभ्यः परमव्ययम् ॥१३॥
जैसें तें शेवाळ । जन्मोनि उदकीं । झांकोनियां टाकी । उदकातें ॥११०॥
मेघाचिया योगें । किंवा धनंजया । लोपे जैसें वायां । आकाश तें ॥१११॥
लटिकें तें स्वप्न । परी वाटे साच । स्वाधीन होतां च । निद्रेचिया ॥११२॥
होऊ देतें काय । मग तिये वेळीं । आपणा आपुली । आठवण ॥११३॥
डोळेयाचें पाणी । डोळां चि गोठोन । वाढे तयांतून । पडळ जें ॥११४॥
तें चि मग काय । टाकी ना किरीटी । गिळोनियां दृष्टि । डोळेयांची ॥११५॥
तैसी त्रिगुणांनीं । युक्त जी का माया । पार्था , पडछाया । माझी च ती ॥११६॥
माझी च ती परी । प्रावरण साच । होवोनि , माझ्या च । आड आली ॥११७॥
म्हणोनियां प्राणी । जाणती ना मातें । माझे मद्रूप ते । होती चि ना ॥११८॥
मुक्ताफळें जैसीं । जळीं चि जन्मोन । न जाती विरोन । जळामाजीं ॥११९॥
लिंपोनियां माती । घडिला जो घट । मिळे तो मातींत । मेळवितां ॥१२०॥
परी लागतां च । विस्तवाची आंच । भिन्नता ये साच । तयालागीं ॥१२१॥
तैसें भूतजात । सर्व हे माझे च । अवयव साच । धनंजया ॥१२२॥
परी मायायोगें । जीवदशे आले । पाहें कैसे झाले । विषयांध ॥१२३॥
अहं -ममत्वाच्या । भ्रांतींत गुंतोन । गेले विसरोन । मजलागीं ॥१२४॥
म्हणोनि माझे चि । मज नोळखिती । माझे चि न होती । मद्रूप ते ॥१२५॥
दैवी ह्येषा गुणमयी मम माया दुरत्यया ।
मामेव ये प्रपद्यन्ते मायामेतां तरन्ति ते ॥११४॥
महत्तत्त्वादिक । जी का माझी माया । पार्था , तरोनियां । सर्वथा ती ॥१२६॥
कैसी व्हावी येथें । भ्रांत जीवाप्रति । मद्रूपाची प्राप्ति । ऐक आतां ॥१२७॥
ब्रह्मगिरीचिया । अर्ध कडयामाजीं । पावे उगम जी । माया -नदी ॥१२८॥
आदिसंकल्पाच्या । जळाची उसळी । घेवोनि निघाली । जंव पुढें ॥१२९॥
तंव तींत महा -। भूतांचा तो भला । लहानसा आला । बुडबुडा ॥१३०॥
सृष्टिविस्ताराच्या । मग जी का ओघें । काळगतीवेगें । वाढोनियां ॥१३१॥
प्रवृत्ति -निवृत्ति । उंच दोन्ही तट । कैसी ओसंडीत । वाहूं लागे ॥१३२॥
जी का गुणरुपी । मेघवृष्टिभरें । भरे महा -पूरें । मोहाचिया ॥१३३॥
यम -नियमांचीं । गांवें वाहवीत । जाय घोघावत । पुढें पुढें ॥१३४॥
द्वेषाचे भोंवरें । दाटोनियां जींत । वळणें पडत । मत्सराचीं ॥१३५॥
आणि प्रमादादि । मोठमोठे मासे । तळपती कैसे । माझारीं च ॥१३६॥
जेथें प्रपंचाचीं । वांकणें अमूप । स्वभावनुरुप । जीवांचिया ॥१३७॥
कर्म -अकर्माचे । खळाळते पूर । जेथें अनिवार । लोटती गा ॥१३८॥
आणि कैसा सुख -। दुःखांचा तो केर । तरंगे चौफेर । तयावरी ॥१३९॥
जियेमाजीं रति -। सुखाचिया बेटा । आदळती लाटा । कामाचिया ॥१४०॥
नाना जीवरुप । फेंस तो उदंड । संचला अखंड । दिसे तेथें ॥१४१॥
अहंकाराचिया । प्रवाह -धारेंत । उसळोनि येत । मद -त्रय ॥१४२॥
विषयांच्या ऊर्मी । एकावरी एक । क्षणोक्षणीं देख । उडया घेती ॥१४३॥
जन्ममरणाचे । खळगे पाडीत । जाती उदयास्त -। रुप लोढें ॥१४४॥
पंचभूतात्मक । देहरुपी किती । तेथें होती जाती । बुडबुडे ॥१४५॥
संमोह विभ्रम । जियमाजीं मासे । गिळिती आमिषें । धैर्यरुप ॥१४६॥
तेविं ठायीं ठायीं । जेथें वक्रगती । भोंवरे भोंवती । अज्ञानाचे ॥१४७॥
भ्रांतिरुप पाणी । गढूळ जें अति । म्हणोनि फसती । जीव जेथें ॥१४८॥
आस्थेचिया गाळा -। माजीं रुतोनियां । इच्छिती ते वायां । स्वर्गप्राप्ति ॥१४९।
कैसा रजोगुण । वाहे खळाळत । गाजूं लागे तेथ । स्वर्गलोक ॥१५०॥
तमाचे प्रवाह । जेथें जोरदार । सत्त्वाचें गंभीर । स्थिरपण ॥१५१॥
किंबहुना ऐसी । मायानदी द्वाड । तरावया जड । जड जीवां ॥१५२॥
पुनर्जन्मरुपी । उसळतां लोट । होवोनि आघात । सत्यलोकीं ॥१५३॥
तेथींचे बुरुज । ढांसळोनि जाती । धोंडे कोसळती । ब्रह्मांडाचे ॥१५४॥
पाणियाच्या वेगें । वाहे अनावर । न ओसरे पूर । अज हि तो ॥१५५॥
ऐसा हा दुस्तर । पार्था मायापूर । तरेल साचार । कोण कैसा ॥१५६॥
स्वयंबुद्धीचिया । बाहुबळें कोणी । तरावें म्हणोनि । प्रवेशले ॥१५७॥
परी तेथें पाहीं । उरला चि नाहीं । ठावठिकाणा हि । तयांचा तो ॥१५८॥
झालों आम्ही ज्ञानी । ऐसे अभिमानी । डोहीं च बुडोनि । गेले कोणी ॥१५९॥
वेदत्रयाची तों । बांधोनि सांगड । आणि सवें घोंड । अहंतेची ॥१६०॥
घेवोनि जे कोणी । येथें तरुं गेले । तयांसी गिळिलें । मद -मीनें ॥१६१॥
मदनाच्या कासे । लागले जे कोणी । कमर कसोनि । तारुण्याची ॥१६२॥
विषयाच्या नक्रें । मारोनियां मिठी । तयांसी शेवटीं । चघळिलें ॥१६३॥
आतां वार्धक्याच्या । लाटेमाजीं पाश । असे मतिभ्रंश -। रुप जो का ॥१६४॥
तया पाशामाजीं । कैसे अडकोन । जाती जखडोन । चौबाजूंनीं ॥१६५॥
शोकाचिया कांठा -। वरी आदळत । क्रोध -भोंवर्‍यात । घेती घेर ॥१६६॥
तेथोनियां वर । येतां तियेकडे । टोंचिती गिधाडें । संकटांचीं ॥१६७॥
मग दुःखाचिया । कर्दमीं माखले । रेवेंत रुतले । मृत्यूचिया ॥१६८॥
जन्मोनियां पार्था । वायां गेले ऐसे । कामाचिया कासे । लागले जे ॥१६९॥
कोणी यज्ञादिक -। क्रियारुप पेटी । बांधोनियां पोटीं । तरुं गेले ॥१७०॥
स्वर्गसुखाचिया । कपारीं ते पार्था । राहिले सर्वथा । गुर्फटोनि ॥१७१॥
कर्म -बाहुबळीं । ठेवोनि विश्वास । मोक्ष गांठायास । धांवले जे ॥१७२॥
विधिनिषेधाच्या । दीर्घ भोंवर्‍यांत । अखंड भोंवत । राहिले ते ॥१७३॥
वैराग्याची नाव । प्रवेशे ना जेथें । तेविं विवेकातें । नुरे ठाव ॥१७४॥
क्कचित् पार्था , योगें । तरुं ये कांहींशी । दुस्तर ही ऐशी । मायानदी ॥१७५॥
आतां जीवाचिया । अंगबळें येथें । तरुं पाहणें तें । कैसें ऐक ॥१७६॥
करी जो कुपथ्य । तयालागीं व्याधि । पार्था , जरी कधीं । जिंकवेल ॥१७७॥
किंवा सज्जनासी । दुर्जनाची बुद्धि । देखें जरी कधीं । आकळेल ॥१७८॥
किंवा लोभियासी । लाभतां संपत्ति । जरी सांडोनि ती । जाववेल ॥१७९॥
माशालागीं गळ । जरी गिळवेल । चोरासी भियेल । सभा जरी ॥१८०॥
किंवा भेकडासी । पिशाच्च वळेल । पाडस तोडील । जाळें जरी ॥१८१॥
किंवा मुंगी जरी । मेरु ओलांडील । जीवां तरवेल । तरी माया ! ॥१८२॥
म्हणोनियां जैसी । कामुकातें पार्था । सर्वथा वनिता । जिंकवेना ॥१८३॥
तैसी मायामय । नदी ही दुस्तर । जीवांसी साचार । तरवे ना ॥१८४॥
येथें एक चि ते । तरले सहज । भजले जे मज । सर्वभावें ॥१८५॥
असतां चि ऐल -। थडीं धनंजया । संपलें गा तयां । माया -जळ ॥१८६॥
सद्‌गुरु नावाडी । तारक निःशंक । उभा असे देख । जयांपुढे ॥१८७॥
आत्मानुभूतीची । कसोनियां कास । सिद्ध तरायास । जाहले जे ॥१८८॥
आत्मानिवेदन । तराफा तो भला । पार्था , सांपडला । जयांलागीं ॥१८९॥
अहंतेचा भार । फेंकोनियां दूर । चुकवोनि धार । विकल्पाची ॥१९०॥
प्रपंचप्रीतीच्या । ओहोतीचें पाणी । तें हि तपासोनि । नीटपणें ॥१९१॥
ऐक्याचा उतार । दिसतां उघड । बोधाची सांगड । जोडोनियां ॥१९२॥
मग निवृत्तीच्या । पैल तीरा भले । कैसे ते निघाल । झेपावत ॥१९३॥
वैराग्याच्या हातें । तोडीत तें जळ । सोऽहंभाव बळ -। संपन्न ते ॥१९४॥
पोहत पोहत पातले शेवटीं । मुक्तीचिया तटीं । अनायासें ॥१९५॥
ऐशापरी मज । भजले सर्वथा । तरले ते पार्था । माझी माया ॥१९६॥
परी ऐसे भक्त । नाहींत बहुत । विरळा चि येथ । आढळती ! ॥१९७॥
न मां दुष्कृतिनो मूढाः प्रापद्यन्ते नराधमाः ।
माययाऽपहृतज्ञाना आसुरं भावमाश्रिताः ॥१५॥
चतुर्विधा भजन्ते मां जनाः सुकृतिनोऽर्जुन।
आर्तो जिज्ञासुरर्थार्थी ज्ञानी च भरतवर्षभ ॥१६॥
अन्य जे बहुत । तयांतें निभ्रांत । लागलेंसें भूत । अहंतेचें ॥१९८॥
म्हणोनियां तयां । नाहीं आत्मज्ञान । झालें विस्मरण । स्वरुपाचें ॥१९९॥
मग नियमाच्या । वस्त्राचें हि भान । नुरे तयां जाण । तिये वेळीं ॥२००॥
जाहले निर्लज्ज । आतां तयांप्रति । भावी अधोगति । जाणवे ना ॥२०१॥
करुं नये ऐसें । जें जें म्हणे वेद । वागती स्वच्छंद । करोनि तें ॥२०२॥
जया कार्या आले । देहग्रामीं येथ । सर्व तो कार्यार्थ । सांडोनियां ॥२०३॥
इंद्रियग्रामाच्या । राजमार्गी देख । कामक्रोधादिक । मेळवोनि ॥२०४॥
अहंममत्वाची । व्यर्थ बडबड । कैसी ते उदंड । चालविती ॥२०५॥
दुःखशोकादिक । करिती आघात । तयांची तों खंत । नसे मनीं ॥२०६॥
सांगावया येथें । कारण तें हेंच । कीं ते झाले सोच । मायाग्रस्त ॥२०७॥
म्हणोनि ते मातें । मुकले सर्वथा । आतां ऐक कथा । मद्भक्तांची ॥२०८॥
ज्यांनी आत्महित । केलें वृद्धिंगत । ऐसे माझे भक्त । चतुर्विध ॥२०९॥
पहिला तो आर्त । जिज्ञासु तो दुजा । यत्नशील तिजा । परमार्थी ॥२१०॥
अर्जुना संपूर्ण । ज्ञानाचें निधान । चवथा तो जाण । भक्त माझा ॥२११॥
तेषां ज्ञानी नित्ययुक्त एकभक्तिर्विशिष्यते ।
प्रियो हि ज्ञानिनोऽत्यर्थमहं स च मम प्रियः ॥१७॥
कष्टतां संसारीं । व्हावें दुःखमुक्त । म्हणोनि तो आर्त । भजे मातें ॥२१२॥
भजे मातें पार्था । जिज्ञासु तो जाण । व्हावें माझें ज्ञान । म्हणोनियां ॥२१३॥
तिजा तो अर्थार्थी । करी माझी भक्ति । लक्षूनियां प्राप्ति । परमार्थाची ॥२१४॥
मग स्वभावें चि । चौथियाच्या ठायीं । कर्तव्य तें कांही । उरे चि ना ॥२१५॥
म्हणोनि जो ज्ञानी । तो चि एक भक्त । जाण हें निभ्रांत । धनंजया ॥२१६॥
ज्ञानाचा प्रकाश । म्हणोनिया देख । भेदाचा काळोख । नाहीं तया ॥२१७॥
तया झाली प्राप्ति । सायुज्याची साच । होवोनियां मी च । भजे मातें ॥२१८॥
स्फटिकाचे ठायीं । उदकाचा देख । आभास क्षणैक । होय जैसा ॥२१९॥
मद्रूप तो ज्ञानी । तैसा इतरांते । भक्त ऐसा वाटे । देहाकारें ॥२२०॥
परी तें कौतुक । ज्ञानियाचें साच । न ये गुंफिता च । शब्दांमाजीं ॥२२१॥
जैसा होतां वायु । आकाशीं विलीन । नुरे वायुपण । वेगळें तें ॥२२२॥
तैसा चि तो मिळे । मद्रूपीं संपूर्ण । मग भक्तपण । उरे कोठें ॥२२३॥
जरी हालवोनि । पाहिला पवन । तरी च तो भिन्न । नभाहूनि ॥२२४॥
गगन -स्वरुप । एर्‍हवीं तो जाण । स्वभावें संपूर्ण । असे जैसा ॥२२५॥
तैसा करी जेव्हां । कर्मे शारीरिक । भक्त ऐसा देख । गमे तेव्हां ॥२२६॥
परी धनंजया । स्वानुभूतियोगे । होय तो निजांगे । मद्रूप चि ॥२२७॥
तया ज्ञानोदय । जाहला म्हणोनि । मज आत्मा मानी । आपुला तो ॥२२८॥
आत्मा चि तो माझा । ऐसें मी हि तया । उचंबळोनियां । मग म्हणे ॥२२९॥
जीवापलीकडे । स्व -रुपाची खूण । तीतें आकळोन । वावरे जो ॥२३०॥
पार्था , देहधारी । असे तो म्हणोन । काय मजहून । भिन्न होय ? ॥२३१॥
उदाराः सर्व एवैते ज्ञानी त्वात्मैव मे मतम् ।
आस्थिताः स हि युक्तात्मा मामेवानुत्तमां गतिम् ॥१८॥
म्हणोनि कोणी हि । झाले माझे भक्त । साधावया हित । आपुलालें ॥२३२॥
तरी जया मी च । आपुलासा मानीं । ऐसा भक्त ज्ञानी । एक चि तो ॥२३३॥
दुभत्यास्ची आस । ठेवोनियां फांस । बांधिती पायास । धेनूचिया ॥२३४॥
परी दोरेंवीण । सुदृढ तो साचा । कैसा वासराचा । स्नेह -पाश ! ॥२३५॥
तन -मन -प्राणें । दुर्जे कांहीं नेणे । देखे त्यातें म्हणे । माय माझी ॥२३६॥
ऐसा एकभाव । जाणोनि वत्साचा । धेनूसी हि त्याचा । फुटे पान्हा ॥२३७॥
म्हणोनियां साच । बोल ते यथार्थ । देखा रमानाथ । बोलिला जे ॥२३८॥
असो मग देव । म्हणे पंडुसुता । दुजे भक्त आतां । वर्णिले जे ॥२३९॥
ते हि सर्व आम्हां । आवडती भले । परी ते आगळे । ज्ञानी भक्त ॥२४०॥
सागरातें नदी । मिळोनियां जातां । वळे ना सर्वथा । माघारी ती ॥२४१॥
तैसा ज्ञानी भक्त । जाणोनियां मातें । पाहों प्रपंचातें । विसरला ॥२४२॥
हृदय -गुहेंत । तयाचिया चांग । उद्भवे गंगौघ । प्रतीतीचा ॥२४३॥
स्वभावें तो मग । मज मिळतां च । मद्रूपता साच । आली तया ॥२४४॥
पार्था , आतां मी च । झाला तो साचार । सांगूं काय फार । बोलोनियां ॥२४५॥
ज्ञानी भक्त माझा । आत्मा चि तो जाण । वस्तुतां ही खूण । न बोलावी ॥२४६॥
न बोलावी परी । दाविली बोलोन । गेलों मी भुलोन । काय करुं ! ॥२४७॥
बहूनां जन्मनामन्ते ज्ञानवान्मां प्रपद्यते ।
वासुदेवः सर्वामिति स महात्मा सुदुर्लभः ॥१९॥
कीं तो विषयांच्या । दाट झाडींतून । संकटें टाळून । षड्रिपूंचीं ॥२४८॥
सद्वासनारुप । पहाडावरती । येवोनि निश्चितीं । ठाकला गा ॥२४९॥
निषिद्ध कर्माचा । जो का आडमार्ग । सर्वथा तो मग । डावलोनि ॥२५०॥
घरोनि सत्संग । स्वीकारोनि चांग । सरळ सन्मार्ग । सत्कर्माचा ॥२५१॥
आणि फलाशेचें । जें का पादत्राण । दूर तें फेंकोन । अनवाणी ॥२५२॥
करितां प्रवास । शतावधि जन्म । न गणोनि कर्म -। फल -हेतु ॥२५३॥
एकला चि सर्व -। संग -परित्याग । करोनियां चांग । धांव घेतां ॥२५४॥
देहतादात्म्याची । संपोनियां रात । जाहली प्रभात । कर्मक्षयें ॥२५५॥
गुरुकृंपारुप । उजळली उषा । तेणें दाही दिशा । तेजोमय ॥२५६॥
ज्ञान -बालार्काचा । होतां चि उदय । देखे तो ऐश्वर्य । ब्रह्मैक्याचें ॥२५७॥
मग जेथें पाहे । तेथें मीच आहें । आणि स्वस्थ राहे । तरी मीच ॥२५८॥
असो हें सर्वत्र । तयालागीं पाहीं । दुजें कांहीं नाहीं । माझ्याविण ॥२५९॥
पार्था , देखें घट । बुडतां दोहांत । जळ जैसें आंत । बाहेर तें ॥२६०॥
तैसा ज्ञानी भक्त । राहे माझ्या ठायीं । आणि तया मी हि । अंतर्बाह्य ॥२६१॥
सर्वथा जी ऐसी । शब्दातीत स्थिति । बोलीं बोलतां ती । न ये साच ॥२६२॥
म्हणोनि हें राहो । देख तो साचार । ज्ञानाचें अपार । भाण्डार गा ॥२६३॥
मग ज्ञानरुप । होवोनि आपण । स्वभावें स्वाधीन । करी विश्व ॥२६४॥
संपूर्ण हें विश्व । वासुदेवमय । ऐसा चि प्रत्यय । आला तया ॥२६५॥
म्हणोनि तो ज्ञानी । भक्तांमाजीं राजा । जाण कपिध्वजा । निश्चयेसीं ॥२६६॥
प्रतीति -भांडारीं । जयाच्या साचार । विश्व चराचर । सांठवलें ॥२६७॥
ऐसा तो महंत । श्रेष्ठ ज्ञानी भक्त । दुर्लभ बहुत । धनुर्धरा ॥२६८॥
जयांचीं भजनें । परी भोगासाठीं । ऐसे भक्त होती । बहुवस ॥२६९॥
आली आशारुप । नेत्ररोगें पार्था । दृष्टीसि मंदता । तयांचिया ॥२७०॥
कामैस्तैस्तैर्हृतज्ञानाः प्रपद्यन्तेऽन्यदेवताः ।
तं तं नियममास्थाय प्रकृत्या नियताः स्वया ॥२०॥
तयांचिया ठायीं । कामाचा रिघाव । कर्मफलीं हांव । म्हणोनियां ॥२७१॥
कामाचा संसर्ग । घडे तयां जेव्हां । मालवे तो तेव्हां । ज्ञान -दीप ॥२७२॥
पार्था , ज्ञानदीप । मालवतां देख । तयांसी काळोख । अंतर्बाह्य ॥२७३॥
म्हणोनि पासीं च । असोनि मी दूर । जाहलों साचार । तयांलागीं ॥२७४॥
मग सर्वभावें । पूजिती ते देख । दैवतें अनेक । इष्ट जीं जीं ॥२७५॥
आधीं च ते पार्था । प्रकृति -आधीन । वरी झाले दीन । भोगासाठीं ॥२७६॥
कौतुकें ते पाहें । मग भोगासक्त । पूजिती दैवत । कैशा रीती ॥२७७॥
पाळिती नियम । जे जे आवश्यक । जमविती देख । पूजाद्रव्यें ॥२७८॥
यथाविधि कैसें । करावें अर्पण । घेती तें जाणोन । विहित जें ॥२७९॥